|
[[Fitxategi:Vittore Carpaccio 021.jpg|thumb|230px|right|[[Vittore Carpaccio]].]]
'''Metalezko haize musika tresnakinstrumentuak''', haizezko musika tresnak dira, [[metal]]ezko hodi batetazbatez (orokorrean [[latoi]]zkoa), tolestua edo zuzen egon daitekeena, [[ahoko]] bat eta ahokoaren kontrako aldean dagoen kanpai batetazbatez osatuak daude. Musika tresna hauek metalez eginik dauden arren, horietatik gehienek, naturatik hartutako materialez eginiko aurrekariak dituzte, [[karakola]]k, adar hutsak edo animalien adarrak, adibidez.
[[Orkestra|OrkestetanOrkestretan]] gehien erabiltzen diren metalezko haize musika tresnak hauek dira: [[tronpa (musika tresna)|tronpa]], [[tuba]], [[tronpeta]] eta [[tronboi]]a.
== Funtzionamendua ==
Soinua, jotzaileak ahokotik putz egiten duenean sortzen den bibrazioari esker sortzen da, aire zutabetik hasita. [[Ezpain]]en posizioa ezinbestekoa da, nota bat jotzerako orduan. Aire zutabeak hodia zeharkatzen duenean, "[[armonikoharmoniko naturalen saila]]" izeneko nota sorta bat sortzen du. Beste nota batzuk, balbulak, pistoiak edo haga irristariak erabiliz lor daitezke, musika tresnaren arabera. Metalezko haize musika tresnen soinua aldatu egin daiteke, kanpaian, [[sordina]] izeneko aparatu bat jarriz
== Historia ==
Metalezko haize musika tresnen jatorria, naturan aurkitzen ziren elementuekin eginiko musika tresnetan aurkitu behar da, animalia adarrak, zuhaitz adarrak edo karakolak, kontu ezberdinetarako erabiltzen zirenak, lurperaketak, adibidez, izpiritu txarrak uxatzeko errituak, ehizarako edo seinaleak igortzeko. Antzinako zibilizazio gehienek, elementu hau erabili zuten aipaturiko eginkizunerako.
Batzuetan, musika tresnek erabilera liturgikoa zuten, [[shofár]] judutarrarekin gertatzen den bezala. Honen erreferentziak, [[Pentateuko]]ko [[Numeros]] liburuan daude, XXIX. 1en. Baina, adarraren erabilera askoz nagusiagoa izan zen EskandinabiaEskandinavia aldeko herrialdeetan, bertan hobetu eta metalez eraiki baitzen, eskandinabiareskandinaviar [[lur (musika tresna)|lurrarekin]] gertatzen den bezala, [[mamut]] baten letaginean oinarritua dagoena. [[Brontze Aro]]an, herri askok metala urtzen zuten tronpa handiak egiteko, ia beti, gerran erabiltzeko asmoarekin, seinaleak igortzeko bere jatorrizko funtzioa mantentzen zen arren. Honen adibide bat, zeltek erabilitako [[karnyx]]a da.
Antzinako tronpa hauen heredentziaherentzia, [[Erdi Aroa]]n egin ziren metalezko aerofonoak dira, tronpeta eta [[sakabutxe]]ak bezala, azken hauek, [[tronboi]]aren aurrekariak. Musika tresna familia honek, garrantzi nabarmena hartu zuen [[XVII. mendea]]n tronpa hobetu zenean, [[ehiza tronpa]]ren sorrerari gehitua. Hau, metalezko aerofono bat zen, pixkana-pixkana zabaltzen zihoan hodi bat zuena, ahoko estu eta konikoarekin, kanpai zabala eta lepoa bere inguruan bildua. Musika tresna hauek, hasieran, musika heraldiko eta militarra izan zen arren, poliki-poliki musika kultuan sartzen hasi ziren, eta, honela, erabat integratuak ikus daitezke klasizismoko orkestran, hurrengo mendean, euren forma aldatzen joan eta garrantzi esanguratsu bat hartzen joateko, [[Richard Wagner]] eta [[Hector Berlioz]]en musikak ondo adierazten duen bezala, [[XIX. mendea]]n sortutako musika tresnak behar dituztenak, [[Wagner tuba]]k, [[fliskorno]]ak eta [[ofikleido]]ak, adibidez.
[[1815]] inguruan balbula sistema bat asmatua izan zen eta "ukondo" sistema (hogihodi gehigarriak) ezabatu zen, sistema honen bidez, hodiaren luzera aldatzea lortzen zelarik. Gaur egungo musika tresnek "hodi gehigarriak" dituzte, modu iraunkorrean ezarriak, eta balbulak, zati hauek elkar daitezen erabiltzen dira, honela, hodi nagusia luzeago egiteko. Zatiak, pistoi batzuen bidez ireki edo ixten dira.
[[Kategoria:Haizezko musika tresnak]]
|
