Wamba (erregea): berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t r2.7.1) (robota Erantsia: hu:Wamba nyugati gót király
1. lerroa:
{{ lurlanean }}
{{Argitzeko|bisigodoen erregeari|Wamba (argipena)}}
{{Agintari infotaula
13 ⟶ 12 lerroa:
}}
 
'''Wamba''' (? - [[Pampliega]], [[Burgos]], [[688]]) [[Bisigodoen_Erresuma|bisigodoen errege]] izan zen [[672]]-[[680]]. urteetan, [[Rezesvinto]]ren ondorengoa. [[Baskoi]]en aurkako kanpaina batekin hasi zuen bere agintaldia, baina eraso hori utzi eta [[Nimes]]ko kondeari eraso zion, [[franko]]en eta [[judu]]en laguntzarekin, [[Septimania]]ko matxinada antolatu baitzuen hark. [[Bizantziar]] jatorriko Paulo kondea jarri zuen Nimesko kondearen aurkako espedizioburu; hura, ordea, egoeraz baliatu zen bere burua errege izendatzeko [[Narbona]]n. Wambak baskoiak menderatu eta [[Bartzelona]] eta [[Girona]] hartu zituen, eta Septimanian barneratu eta Nimes konkistatu zuen. Handik gutxira bere mendeko guztiak behartu zituen nahitaez zerbitzu militarra eskaintzera, hala behar zuenean. [[675]]. urtean [[Algeciras]]aino heldu zen [[musulman]]en aurkako jazarpena gidatu zuen, eta [[Ceuta]] okupatu zuen. [[680]]. urtean [[Ervigio]]k haren lekua hartu zuenean [[Pampliega]]ko monasteriora erretiratu zen betiko.
'''Wamba''' (? - [[688]]) [[Bisigodoen_Erresuma|bisigodoen errege]] izan zen ([[672]]-[[680]]).
 
== Tronua ==
[[Fitxategi:31-WAMBA.JPG|thumb|300px|left|Wamba Oxfordeko unibertsitateanUnibertsitatean Googlek digitalizatutako liburuan]]
[[Fitxategi:Wamba renuncia al trono obra de J. Antonio Ribera.jpg|thumb|300px|left|Wamba, koroari uko egiten. Juan Antonio Riberak egindako oleoaolio-pintura.]]
[[Fitxategi:Wamba 01.jpg|thumb|200px|right|Alejandro Carnicerok egindako Wambaren estatua ([[Madril]])]]
 
Wamba errege egin zutenean, urtetan sartua zen, eta ezezkoa esan zion karguari, baina nobleek ez zuten haren ezezkoa onartu eta GerticiGerticin edo Gérticosen ([[Valladolid]]) baiezkoa eman beharrean izan zen [[672]]ko [[irailaren 21]]ean. HementxeHantxe hil zen [[Recesvinto]], aurreko erregea, eta izena aldatuko zioten herriari,: [[Wamba]] deituz.izena izango zuen aurrerantzean.
 
Wambak [[Toledo]]n koroatua izateaizan nahi izan zuen, eta horrelaxehalaxe gertatu zen [[672]]ko [[urriaren 20]]an.
 
[[Bisigodo]]ei ospea eta diztiradistira emango zionzien azken erregea izan zela esan dezakegudaiteke, haren heriotzak gainbehera ekarriko baitzien bisigodoei. Wambaren erregealdia ez zen batere erraza izan, nobleen monarkiarekiko aurkakotasuna edo beraienhaien arteko ika-mikak, [[katoliko]]en eta arrianoen[[arriano]]en arteko borrokak, edoeta hispanoerromatar eta bisigodoen artean pizten zirenak itzaltzen aritu behar izan baitzuen. [[Baskoi]]ak ere altxatu zitzaizkion, eta, [[672]]an, arrisku berri bat etorri zitzaion: momentuzaldi batez atzeratzea lortu bazuen ere, arabiarrak penintsulara salto egin nahian zebiltzan.
 
[[673]]an, [[Galia]]ko Septimania eskualdean (gaurko [[Frantzia]]ko hego-ekialdean), hainbat noble bisigodo altxatu zen, [[IldericoIlderiko]]ren agintepean -(bere burua errege egin zuen-). Wambak Paulo dukea bidali zuen, hura ixilaraztekoisilarazteko xedeanxedearekin, baina hauhura ere altxatumatxinatu egin zitzaion Narbonan[[Narbona]]n. Paulok IldericoIlderiko ordezkatu eta bere burua errege koroatu zuen [[Girona]]n. Une berean, Wamba [[Kantabria]] inbaditu zuten baskoien aurka ari zen, baina azkartasunezlaster erantzun zion Pauloren altxamenduarimatxinadari. Garaile irten zen, eta [[Tarragona]], [[Bartzelona]] eta [[Narbona]] hartu zituen. Paulo harrapatzea lortu zuen, eta [[Toledo]]ko kaleetan desfilatu behar izandesfilarazi zuen, buruan arrain-hezur bat zuelarikzuela.
 
Gertakizun haien ondoren, Wambak armada berrantolatu zuen, eta lege berri bat eman zuen: ez bazuten heriotza-zigorra nahi, inbasioinbasiorik etaedo altxamendumatxinadarik batenizanez aurrean, baigero noblenobleek eta baita elizgizonek ere beraienberen tropekin etorrijoan beharko zuten Wambari laguntzera.
 
[[675]]ean, Wambak Toledoko XI. Kontziliora deitu zuen, eta klerigoek zituztenelizgizonen gehiegikeria eta bizioakokerkeriak zuzentzeko neurriak hartu ziren.
 
== Gainbehera eta heriotza ==
Wambaren aurkako konplotak amaituko zuen haren erregealdia. ErregeaEngainatu engainatuegin zuten, eta lokartarazilo zuten,harrarazi mojezzioten; jantzimonje-jantzia jarri, eta koroa uztera behartu zuten. AltxamenduarenMatxinadaren burua izan zenburu [[Ervigio]] izango zen hurrengo erregeerregea.
 
Gertaera hauenharen ondoren, Wamba [[Pampliega]]ko ([[Burgos]]) San Vicente monastegiramonasteriora erretiratu zen, eta bertanhan hilko zen 688an. Hantxe geratu zen hilotza, Alfontso X.ak ToledoraToledoko Santa Leokadia elizara eramatea agindu zuen arte, Santa Leocadia elizara.
 
Tradizioaren arabera, [[Narbona]]ko altxamendua itzali ondoren, Wamba erregeak San Antolin martiriaren erlikiak ekarriIberiar penintsulara eraman zituen. Martiria V. mendean Okzitaniako [[ToulouseTolosa]]n exekutatu zuten printze bisigodoa zen, eta haren hondakinak gero [[Palentzia]]ko katedralarenkatedraleko San Antolin kriptan gorde zituzten.
 
{{commons}}
56 ⟶ 55 lerroa:
[[got:𐍅𐌰𐌼𐌱𐌰/Wamba]]
[[hr:Vamba]]
[[hu:Wamba nyugati gót király]]
[[ia:Wamba]]
[[it:Wamba (Visigoti)]]
68 ⟶ 66 lerroa:
[[sr:Вамба]]
[[war:Wamba]]
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/27}}