Sinagoga: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t r2.7.1) (robota Erantsia: sq:Sinagoga |
Lur Hiztegiak Wikipediaratzeko Lantegiak egindako aldaketa. |
||
1. lerroa:
[[Fitxategi:Synagogue de Bayonne.jpg|thumb|250px|[[Baionako sinagoga]], [[Espiritu Saindua (Baiona)|Espiritu Saindua]] auzoan]]
'''Sinagoga''' (antzinako [[greziera]]z συναγωγή, ''synagogē'', [[hebreera]]z בית כנסת, ''beit knesset'', ''"biltzar etxea"'') [[judu]]en erlijio gurtzarako eraikina da.
6 ⟶ 5 lerroa:
[[Fitxategi:Praha Staronova Synagoga.jpg|250px|right|thumb|Gaur egun munduan zutik dagoen sinagoga zaharrena [[Praga]]ko [[Sinagoga Zahar-Berria]] (1270ean eraikia) da.]]
[[Euskal Herria]]n gaur egun dagoen sinagoga bakarra [[Baionako sinagoga|Baionakoa]] da. [[Europa]] osoko singogarik zaharrena [[Praga]] hiriko [[Sinagoga Zahar-Berria]] da.
Sinagoga noiz sortu zen zehatz ezin jakin bada ere, batzuen ustez, [[K.a . VI. mende]]an, [[Babilonia]]n sortu zen, eta beste batzuen ustez mende horretan bertan, [[Jerusalem]]en, hango tenplua suntsitu zenean. Antzina, Jerusalemgo tenpluaren garaian sinagoga sakrifizioak egiteko lekua besterik ez zen, baina K. o. [[70]]. urteaz geroztik erritua aldatu eta liturgia berri bat sortu zen: hasieran [[Biblia]] eta [[Misna]] irakurri eta azaltzea, gero fedea aldarrikatzea eta azkenean otoitz egitea.
Sinagoga otoitzerako lekua izateaz gainera, biltoki, ikastetxe eta kultura areto ere bada. Jerusalemerantz begira egoten da; atzealdean [[tabernakulu]]a du eta ''[[Tora]]'' edo Legearen paper sortak gordetzen dituen kutxa santua. Tabernakuluaren aurrean badu argi bat, [[Jerusalemgo Tenplu]]ko argiaren oroitzapenetan beti piztua egoten dena, zazpi besoko argimutil bat ''([[menora]])'' eta aldare moduko irakurmahai bat.
Giza irudiak debekatuak daude sinagogan. Sinagogaren historiak bat egiten du juduen historiarekin eta auzo juduen erdian kokatu izan da beti. [[Erdi Aro]]ko sinagoga gutxi gorde dira Europan: [[Toledo]]koa eta [[Kordoba]]koa, [[Worm]]ekoa (Alemania), [[Sopron]]ekoa (Hungaria) eta [[Praga]]koa. [[XIX. mende]]an berpizkunde bat izan zen Europan, sinagoga asko eraiki ziren, batzuetan diru publikoaren laguntzaz. [[XX. mende]]an gauza bera gertatu zen [[Amerika]]n, hara joandako juduen eraginez. [[Nazi]]en etsesaldiak Europako erdialdeko sinagoga asko suntsitu zituen.
{{erlijio zirriborroa}}
38 ⟶ 43 lerroa:
[[fo:Sýnagogur]]
[[fr:Synagogue]]
[[gd:Sìonagoga]]
[[gl:Sinagoga]]
84 ⟶ 88 lerroa:
[[sk:Synagóga]]
[[sl:Sinagoga]]
[[sr:Синагога]]
[[sv:Synagoga]]
98 ⟶ 101 lerroa:
[[yi:שול]]
[[zh:猶太會堂]]
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/26}}
| |||