|
#BIRZUZENDU[[Etruriar]]
{{ lurlanean }}
{{Antzinako herrialde infotaula
| izena= Etruskoak
| izena bertako hizkuntzan= Rasna<br />Rasenna
| hasiera urtea= [[K. a. 1200ko hamarkada|K. a. 1200]]
| amaiera urtea= [[K. a. 550eko hamarkada|K. a. 550]]
| gobernua= Konfederazioa
| bandera=
| armarria=
| nongo= Etrusko
| mapa= Etruscan civilization map.png
| mapa testua=
| gert1= [[Villanovako kultura]]
| gert2= Erromatar asimilazioa
| gert1 data= [[K. a. 1200ko hamarkada|K. a. 1200]]
| gert2 data= [[K. a. 550eko hamarkada|K. a. 550]]
| o1= [[Erromatar Errepublika]]
| o1 bandera= Spqrstone.jpg
| hiriburua= Velzna- ([[Orvieto]])
| hiriburu mota= Hiriburua
| hizkuntza= [[Etruriera]]
}}
'''Etruskoak''' antzinako [[Italia]]n, egungo [[Toskana]]n hain zuzen ere, bizi zen herria eta zibilizazioa izan zen, [[Antzinako Erroma|erromatarrek]] ''Etrusci'' edo ''Tusci'' deituak<ref name= Gaffiot>Félix Gaffiot ''Dictionnaire Illustré Latin Français''</ref>. Erromatarrek eman zieten izena egungo Toskana izena sortu zuen, nahiz eta bere aberria [[Etruria]] izan.
[[Antzinako greziera]]z {{Polytonic|Τυρρήνιοι}}'' (Tyrrhēnioi)'' deitzen zieten eta hortik [[latin]]ez Tyrrhēni (etruskoak), Tyrrhēnia (Etruria) eta Mare Tyrrhēnum ([[Tirreniar itsasoa]]) hitzak sortu zituzten<ref name= Gaffiot/>. Etruskoek bere buruari ''Rasenna'', sinkopatuta ''Rasna'' edo ''Raśna'' deitzen zioten<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Haynes|izena1=S.|izenburua=Etruscan Civilization|lekua=[[Los Angeles]]|argitaletxea=The J. Paul Getty Trust|urtea=[[2000]]}}</ref>.
Bere hizkuntza propioa zuten: [[etrusko (hizkuntza)|etruskoa]] hain zuzen ere<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Bonfante|izena1=G.|izena2=L.|abizena2=Bonfante|izenburua=The Etruscan Language. An Introduction|argitaletxea=Manchester University Press|urtea=[[2002]]}}</ref>. Etruskoen [[zibilizazio]]ak, [[Erroma]]ren sorrera baino lehenagoko [[historiaurrea]]n hasi eta [[Erromatar Errepublika]]k etruskoen lurrak berenganatu zituen arte iraun zuen<ref>{{Erreferentzia|abizena1= Bonfante|izena1=Larissa|izenburua=Etruscan|argitaletxea=University of California Press|urtea=[[1990]]|isbn=0-520-07118-2}}</ref>. Bere une gorenean, [[Erroma]]ko sorrera eta [[Erromatar Monarkia]]ren garaietan, hiru [[hiri]]-konfederazioek osatuta zegoen:
* [[Etruria]]koa.
* [[Po]] ibaiaren haranekoa, tartean ekialdeko [[Alpeak]] izanik.
* [[Latium]] eta [[Campania]]koa.
[[Erroma]] etruskoen lurraldetan barne zegoen eta bere historiaren hasieran etruskoen menpe izan zen erromatarrek [[K. a. 396]]an [[Veii]] konkistatu arte.
Bere kultura [[K. a. 800eko hamarkada|K. a. 800]] inguru garatu zuten, lehen [[Burdin Aro]]ko [[Villanovako kultura]] zegoen leku berean. [[K. a. VII. mendea]]n [[Antzinako Grezia|greziar]] merkatariek eta [[Magna Graecia]]n bizi ziren bere auzokoek eragin handia izan zuten kulturan. Gero erromatarrek ordezkatu zuten bere nabarmenkeria [[Italia]]n<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Cary|izena1=M.|abizena2=Scullard|izena2=H. H.|izenburua=A History of Rome|orrialdea=28|urtea=[[1979]]|isbn=0312383959}}</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
[[Kategoria:Etruskoak| ]]
{{NA lotura|af}}
{{NA lotura|nl}}
[[af:Etruskers]]
[[ar:إتروسكان]]
[[az:Etrusklar]]
[[be:Этрускі]]
[[be-x-old:Этрускі]]
[[bg:Етруски]]
[[br:Etruria]]
[[ca:Etruscs]]
[[co:Etruschi]]
[[cs:Etruskové]]
[[cv:Этрускăсем]]
[[cy:Etrwsciaid]]
[[da:Etruskerne]]
[[de:Etrusker]]
[[el:Ετρούσκοι]]
[[en:Etruscan civilization]]
[[eo:Etruskoj]]
[[es:Etruscos]]
[[et:Etruskid]]
[[fa:اتروسک]]
[[fi:Etruskit]]
[[fr:Étrusques]]
[[fy:Etrusken]]
[[gl:Etruscos]]
[[he:אטרוסקים]]
[[hr:Etruščani]]
[[hu:Etruszkok]]
[[ia:Etruscos]]
[[id:Etruskan]]
[[it:Civiltà etrusca]]
[[ja:エトルリア人]]
[[ka:ეტრუსკები]]
[[ko:에트루리아인]]
[[la:Etrusci]]
[[lb:Etrusker]]
[[lt:Etruskai]]
[[lv:Etruski]]
[[nl:Etrusken]]
[[no:Etruskere]]
[[pl:Sztuka etruska]]
[[pt:Etruscos]]
[[ro:Etrusci]]
[[ru:Этруски]]
[[scn:Etruschi]]
[[sh:Etrurci]]
[[sk:Etruskovia]]
[[sl:Etruščani]]
[[sr:Етрурци]]
[[sv:Etrusker]]
[[th:อารยธรรมอีทรัสคัน]]
[[tl:Kabihasnang Etruskano]]
[[tr:Etrüskler]]
[[uk:Етруски]]
[[vi:Văn minh Etrusca]]
[[zh:伊特拉斯坎文明]]
| 