Claudio Monteverdi: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
Lur Hiztegiak Wikipediaratzeko Lantegiak egindako aldaketa. |
||
1. lerroa:
{{Biografia infotaula oinarria
| izena = Claudio Monteverdi
[[Fitxategi:Monteverdi.jpg|right|thumb|Claudio Monteverdiren erretratua, 1640n egina [[Bernardo Strozzi]]k]]▼
| irudia = Monteverdi.jpg
| zabalera = 150px
▲
| izen osoa = Claudio Monteverdi
| jatorrizko izena =
| ezizena =
| jaiotza data = [[1567]]ko [[maiatzaren 15]]a
| jaiotza hiria = [[Cremona]]
| jaiotza herrialdea = [[Lonbardia]]
| heriotza data = [[1643]]ko [[azaroaren 29]]a
| heriotza hiria = [[Venezia]]
| heriotza herrialdea = [[Veneziako Errepublika]]
| etnia =
| bikote kidea =
| webgunea =
| sinadura =
| datu gehigarriak =
}}
'''Claudio Monteverdi''' ([[Cremona]], [[Lonbardia]], [[1567]]ko [[maiatzaren 15]]a -[[Venezia]], [[1643]]ko [[azaroaren 29]]a) musikagile [[italia]]rra izan zen.
[[XVI. mendea|XVI. mendeko]] tradizio polifoniko eta madrigalistaren eta [[XVII. mendea|XVII. mendeko]] drama lirikoaren eta operaren jaiotzaren arteko trantsizioa markatu zuen. [[Pizkunde]]ko eta [[barroko]]ko musikaren arteko trantsizioko pertsonairik garrantzitsuena izan zen.
== Biografia ==
M. Ingegneriren ikaslea izan zen. Mantuako Dukea zen Vincenzo Gonzagaren zerbitzari sartu zen [[1590]]. urtean, [[biola]]-jotzaile gisa, eta [[1602]]. urtetik aurrera kapera eta ganberako maisu izan zen; hamaika urtez izan zituen bere esku kargu horiek. [[1595]] urtean [[Hungaria]]n izan zen nagusiarekin, eta [[1599]]. urtean [[Fandria]]n; bertan idatzi zituen ''[[Scherzi musicali]]'' ospetsuak. [[Florentzia]]ko eskolako esperientziak eta lanak aztertu ondoren drama lirikoak idatzi zituen: ''[[La favola d´Orfeo]]'' (1607) eta ''[[Ariadna (Monteverdi)|Ariadna]]'' (1608); lehena guztiz berrizalea zen, indar dramatikoa eta orkestraren adierazkortasuna bateratzen baitzituen.
Vincenzo Gonzaga hil zenean, eta familia ere galdu zuela, Mantuatik [[Venezia]]ra joan zen, eta [[1632]]an apaiz egin zen. Harrezkero gutxitan irten zen Veneziatik eta irakaskuntzan jardun zuen. Haren ikasle izan ziren G. B. Rovetta, F. Cavalli eta H. Schütz. Venezian antzoki lirikoak zabaldu zirenean, Monteverdik berriz ere dramak idazteari ekin zion. [[Opera]]k, [[madrigal]]ak, eliz musika eta oratorioak idatzi zituen baina haren musika lan asko galdu dira.
Monteverdi aldi berean, azken madrigalen egilea eta lehen opera egilea izan zen. Bestalde, [[XVI. mende]]ko azken polifonista bikaina eta XVII. mendeko lehen lirikoa izan zen. Liturgia musikan [[XVI. mende]]ko polifonia izan zuen oinarri; bestelako musikan, berriz, askatasunez jokatu zuen, eta hurrengo mendeetako musikagileen aitzindari izan zen.
== Lanak ==
Veneziara joan aurretik argitaraturikoak:
*''[[Scherzi musicali]]'' (1599)
*''[[La favola d´Orfeo]]'' (1607)
*''[[Ariadna (Monteverdi)|Ariadna]]'' (1608)
Zazpi [[opereta]]tik hiru gorde dira:
*''[[La favola d´Orfeo]]'' (1607)
*''[[Il Ritorno d´ Ulisse in patria]]'' (1641)
*''[[L´incoronazione di Poppea]]'' (1642) gai historikoa duen lehen drama lirikoa.
Beste lan dramatikoak:
*''[[Il ballo delle ingrate]]''(1641)
*''[[Il combattimento di Tancredi e Clorinda]]'', oratorioa (1624)
Madrigal bildumak:
*''[[Canzonette a tre boci, libro primo]]''(1584)
*''[[Madrigali guerrieri et amorosi]]'' (1638)
*''[[Madrigali e canzonette]]''(1651) hil ondoren argitaratua
*''[[Escherzi musicali]]''(1606-1632)
Eliz musika:
*''[[Sacrae cantiunculae tribus vocibus]]''(1582)
*''[[Madrigali spirituali a quattro voci]]''(1583)
*''[[Sanctissimi viriginis Missa senis vocibus ad ecclesiarum choros ac Vesperae]]'' (1610)
*''[[Selva morale e spirituale]]''(1640)
*''[[Messa a quattro voci et Salmi a una, due, tre, quattro, cinque, sei, sette, e otto voci]]'' (1650, hil ondoren argitaratua).
{{biografia zirriborroa|ITA}}
[[Kategoria:Pizkundea|Monteverdi, Claudio]]
[[Kategoria:Musika barrokoa|Monteverdi, Claudio]]
73 ⟶ 124 lerroa:
[[war:Claudio Monteverdi]]
[[zh:克劳迪奥·蒙特威尔第]]
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/26}}
| |||