16:47, 22 iraila 2011ko berrikusketa aldatu Elhuyar Fundazioa (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 21.358 edits Artikulua Lur Hiztegiak Wikipediaratzeko proiektuaren barruan aldatuko den abisua jartzea ← Aurreko ezberdintasuna		21:46, 26 abendua 2011ko berrikusketa aldatu desegin Elhuyar Fundazioa (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 21.358 edits Lur Hiztegiak Wikipediaratzeko Lantegiak egindako aldaketa. Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: [[Fitxategi:Nová radnice (New townhall), Náchod - details 02.JPG\|thumb\|300px\|Burgesiaren ~~esgrafoa~~irudikapena.]]▼ ~~{{ lurlanean }}~~ [[Soziologia]]n eta [[politika zientzia]]n, '''burgesia''' [[historia]]n izandako zenbait gizarte talde izan dira. Mendebaldean, [[XVIII. mendea]]ren bukaeratik [[gaur egun]]era arte, burgesia [[kapital]]a duen [[gizarte-klase]]a da eta, hori zela eta, [[kultura]] monopolizatu duena. Bere kideak burgesak edo kapitalistak dira. ▼ ▲[[Fitxategi:Nová radnice (New townhall), Náchod - details 02.JPG\|thumb\|Burgesiaren esgrafoa]] ▲[[Soziologia]]n eta [[politika zientzia]]n, '''burgesia''' [[historia]]n izandako zenbait gizarte talde izan dira. Mendebaldean, [[XVIII. mendea]]ren bukaeratik [[gaur egun]]era arte, burgesia [[kapital]]a duen [[gizarte-klase]]a da eta, hori zela eta, [[kultura]] monopolizatu duena. Bere kideak burgesak edo kapitalistak dira. ~~Erdi~~Zenbait ~~edo~~ikerlarik burgesiaren jatorria erromatarren garaiko udal antolakuntzan jartzen badute ere, erakundea [[~~Merkataritza\|merkatarien~~Erdi Aroa]]n sortu zen. Erdi ~~klasekoa~~Aroan, lana, heziketa eta ~~kapitalak~~kapitalaren bidez eskuratzen zuten botere sozial eta ekonomikoa ~~eman zioten~~burgesek, ~~bere~~jaiotzaren ~~jaiotzetik~~bidez ~~lortu~~lortzen zuen [[aristokrazia]]k ez bezala. ~~[[Erdi~~Garai ~~Aroa\|Erdi~~hartako ~~Aroko]]~~eskulangileak eta merkatariak gazteluen inguruan bildu eta, [[feudalismo]]aren bukaeran, [[Burgu (hirigintza)\|burgu]] izeneko herri-~~zabalpenetan~~zabalpenak sortu ~~zenez~~zituzten; hain zuzen, ~~handik~~hortik datorkio bere izena. Nolabaiteko indarra lortu zuenean, feudalismoaren kontra borrokan hasi zen burgesia, gizartearen baitan bere lekua eskuratu nahian. [[Korporazio]]ak, [[gremio]]ak eta [[komuna]]k burgesiaren borrokaren eta aurrerabidearen tresna izan ziren, eta gainera, noblezia burgesiaren alde jarri zen, jaun feudalen agintea murrizteko. Udal batzarrei esker, askatasuna eta segurtasuna handituz joan ziren, eta ondorioz [[industria]] ere garatu zen, [[merkataritza]] hedatu eta [[ondasun]]ak gehitu. [[Marxismo]]aren arabera, produkzio-sistema [[Kapitalismo\|kapitalistako]] produkzio-bideen jabegoa duen klase soziala da, arrazoi honengatik klase buruzagia dena ([[proletalgo]]ari kontrajarriz erabilia)<ref>[http://www1.euskadi.net/harluxet/hiztegia1.asp?sarrera=burgesia Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa]</ref>. Egungo gizarte [[kapitalismo\|kapitalistetan]] hitza erdi eta goi klaseak ez ezik bere bizimodu eta baloreak ere adierazteko erabiltzen dute. Hasieran, burgesiak bi borroka egin zituen, bata [[jabego higikor]]rarena, industriatik zetorrenarena, eta lur jabegoarena bestea. Hirietan nekazari giroan baino lehenago lortu zuen arrakasta. Burgesiak eragina izan zuen [[jopu]]engan, horiek laguntza jaso baitzuten udal batzarretatik, baina haien gizarte egoera ez zen industria gizonen eta merkatarien egoeraren parera heldu. == Erreferentziak ==▼ ~~{{Erreferentzia zerrenda}}~~ XVI. mendeaz geroztik mailatan banatuta geratu zen burgesia hirietan: burgesia handia (industria gizon eta merkatari aberatsak) eta burgesia txikia (merkatari eta industria gizon txikiak, lanbide liberalak zituztenak eta enplegatuak, [[erdi mailako klase]]koak). Burgesiaren artetik atera ziren [[entziklopedista]]k, geroago Frantziako iraultza prestatu eta egin zutenak. [[Sozialismo\|Sozialista]] modernoen esanetan, burgesiaren ezaugarria ekoizpen lanaren aldakuntza da. Bestalde, [[marxismo]]aren arabera, "burgesia" hitza [[langile]]riaren aldarrikapenen aurkakotzat erabili izan da beti; ikuspegi horretatik, marxismoaren ikuspegitik alegia, desagerrarazi egin behar den klase menderatzailea da. Marxismoaren arabera, produkzio-sistema [[Kapitalismo\|kapitalistako]] produkzio-bideen jabegoa duen klase soziala da, arrazoi honengatik klase buruzagia dena ([[proletalgo]]ari kontrajarriz erabilia). Burgesia handiaren aurka agertu da burgesia txikia Europan egindako kongresuetan. Horrela, Anberesen 1899ko irailaren 17 eta 18an burgesia txikiaren nazioarteko kongresuan beretzat kaltegarri ziren hainbat gauza azpimarratu ziren: [[trust]]ak, biltegi handiak, desleialtasuna, etab; irtenbidetzat, burges txikientzat lan askatasunaren arautegia, elkarte ekonomikoak, lanbide heziketak eta abantaila fiskalak proposatu ziren. ~~{{Soziologia zirriborroa}}~~ [[Kategoria:Gizarte klaseak]] 66 ⟶ 68 lerroa: [[zh:資產階級]] [[zh-min-nan:Chu-sán-kai-kip]] ▲== Erreferentziak == {{ lur \| data=2011/12/26}}

Burgesia: berrikuspenen arteko aldeak