Agustin Kardaberaz: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Artikulua Lur Hiztegiak Wikipediaratzeko proiektuaren barruan aldatuko den abisua jartzea |
Lur Hiztegiak Wikipediaratzeko Lantegiak egindako aldaketa. |
||
1. lerroa:
{{Biografia infotaula oinarria
| izena = Agustin Kardaberaz
| irudia =Agustin Kardaberaz idazlea.png
| oina =Agustin Kardaberaz estanpa zahar batean.
| izen osoa = Agustin Kardaberaz
| ezizena =
| jaiotza data = [[1703]]ko [[abenduaren 29]]a
| jaiotza hiria = [[Hernani]]
| jaiotza herrialdea = [[Gipuzkoa]]
| heriotza data = [[1770]]eko [[urriaren 18]]a
| heriotza hiria = Castelo de San Giovanni, [[Bolonia]]
| heriotza herrialdea = [[Italia]]
}}
'''Agustin Kardaberaz''' ([[Hernani]], [[Gipuzkoa]], [[1703]]ko [[abenduaren 29]]a - Castelo de San Giovanni, [[Bolonia]], [[Italia]], [[1770]]eko [[urriaren 18]]a) [[euskal idazle]]a eta teologoa zen. [[Bilbo]]ko eta [[Oñati]]ko unibertsitateetako irakaslea izan zen.
== Biografia ==
Hernanin jaio zen 1703ean. [[Iruñea]]n eta [[Valladolid]]en filosofia eta lege ikasketak egin ondoren, [[Jesusen Lagundia]]n sartu zen [[1721]]ean. 26 urte zituela apaiz egin zen. [[Bilbo]]ko Jesusen Lagundiaren eskolako gramatika irakasle izendatu zuten, eta garai hartan hasi zen hizlari gisa ospe handia hartzen. 1736an [[Loiola]]n jarri zen bizitzen eta bertatik Gipuzkoako eta Bizkaiko herrietara abiatzen zen predikari.
== Lanak ==▼
Kardaberazen santu fama Euskal Herri guztira zabaldu zen. [[1767]]. urtean Karlos III.ak jesuitak Espainiatik bota zituenean [[Italia]]ra jo zuen beste jesuitekin batera eta han hil zen hirurogeita zazpi urte zituela.
Gipuzkeraz batez ere, eta bizkaieraz zertxobait, idazle gisa [[Manuel Larramendi]]ren eskolakoen artean sartua izan da Kardaberaz. “También en labortano se publicó un arreglo o adaptación de una obra de Cardaberaz, hecho por Duvoisin. Se titula Liburu Ederra, Aita Cardaberaz jesuistac eguina, Lapurdico escarara itzulia” ([[Villasante]] 1979, 148. or.).
Aita Asteteren ''Catecismo'' obraren itzulpena eman zuen argitara 1760an. Handik hamalau urtera (hil ondoren) Aita Jeronimo Dutariren ''Vida Christiana'' (1710), bitartean itzulia, argitaratu zen ''Cristauaren Vicitza edo orretarako Vide erreza bere amabi Pausoaquin'' izenburupean.
[[Loiolako Ignazio]]ri buruzko hiru obra plazaratu zituen 1761ean: ''Aita San Ignacioren Egercicioen Gañean Afectoac bere Egemplo, ta Doctrinaquin: edo Egercicioen IIen partea'', ''Aita San Ignacioren Egercicioen III garren Partea'' eta ''Aita San Ignacioren Egercicioen Gañean, orien lau asteetako Meditacio laburrac, edo Egercicioen laugarren partea''.
Urte buruan euskarari buruzko lehen obra eman zuen argitara: ''Eusqueraren Berri Onac, eta ondo escribitceco, ondo iracurtceco, ta ondo itzeguiteco Erreglac''. Azken obra hori bederatzi ataletan banatua da eta euskara goraipatzeaz gainera erlijiorako zein hizkuntza egokia den azaltzen zuen. [[1762]]an eman zuen argitara ''Ondo iltcen icasteco ta ondo iltcen laguntceco egercicioak: era bidez eriai ondo itzeguiteco modua: azquenic gure Necazariac ondo bici ta ondo iltceco bidea, bearren diren Doctrina ta Egemploetan. Egercicioen irugarren partea'' obra.
Hurrengo urtean ''Jesus, Maria ta Joseren decociñoco Libruchoric atararico devociño Batzuc'' obra plazaratu zuen bizkaieraz. Loiolatik irten aurretik ''Justuen Ispillu Arguia'' (1764) eta ''Senar emazte santuak'' (1766) obrak eman zituen argitara.
Kardaberaz hil ondoren (1770) bere obra asko berrargitaratu zituzten eta argitara gabeak plazaratu: ''Mezaco Sacrificio ta Comunio Sagraduaren Gañeco doctrina'' (1782), ''Escu liburua, ceinetan arquitcen dira cristau onaren eguneroco egercicioak'' (1826), ''Amorezco eta dolorezco Jesu-Christo-ren pausuac'' (1858), ''Ama Veneragarri josefa sacramentu guciz santuaren ceritzanaren Vicitza eta vertuteac'' (1882) eta ''Azpeitico erri chitez noblearen gloria paregabeac edo Aita San Ignacioren bicitza laburra'' (1901).
[[Luis Mitxelena]]ren esanetan “Cardaberaz no es un escritor brillante ni atildado, aunque sí animado y abundante, y ha contado siempre con muchos lectores” (1960, 105. or.).
== Lanen zerrenda ==
[[Fitxategi:Agustin Kardaberazen Euskararen berri onak 1761.jpg|thumb|240px|''[[Eusqueraren Berri onac]]'' ([[1761]]).]]
=== Erlijioa ===
* ''[[Christauaren Vicitza edo orretarako Vide erreza bere amabi Pausoaquin]]'' ([[1744]]): Aita Dutari-ren obraren itzulpena
* ''[[Aita San Ignacioren Egercicioen Gañean Afectoac, beren Egemplo, ta Dotrinaquin: edo Egercicioen II. Partea]]'' ([[1761]])
32 ⟶ 54 lerroa:
* ''[[Ama Veneragarri Josefa sacramentu guciz santuarena ceritzanaren Vicitza eta vertuteac]]'': Azkoitiko moja baten bizitzaz liburua
* ''[[Azpeitico erri chit noblearen gloria paregabeac edo Aita San Ignacioren bicitza laburra]]''
=== Dotrina ===
* ''[[Christauaren doctrina]]'' ([[1760]]): Astete Aitaren katiximaren itzulpena da
=== Erretorika ===
* ''[[Eusqueraren berri onac]]'' ([[1761]])
43 ⟶ 67 lerroa:
== Kanpo loturak ==
* {{eu}} [http://zubitegia.armiarma.com/egileak/00366.htm Agustin Kardaberaz], Literaturaren Zubitegian.
{{DEFAULTSORT:Kardaberaz, Agustin}}
[[Kategoria:Gipuzkoako idazleak]]
[[Kategoria:Hernaniarrak]]
59 ⟶ 80 lerroa:
[[es:Agustín de Cardaberaz]]
[[gl:Agustín Kardaberaz]]
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/26}}
| |||