20:12, 20 abendua 2011ko berrikusketa aldatu Luckas-bot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 146.902 edits t r2.7.1) (robota Erantsia: az:Elzas ← Aurreko ezberdintasuna		21:41, 26 abendua 2011ko berrikusketa aldatu desegin Elhuyar Fundazioa (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 21.358 edits Lur Hiztegiak Wikipediaratzeko Lantegiak egindako aldaketa. Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: ~~{{ lurlanean }}~~ {{eskualde \|eskualde=Alsazia 18 ⟶ 17 lerroa: \|web=http://www.region-alsace.fr/\| }} '''Alsazia''' ([[frantses]]ez ''Alsace'', [[alsaziera]]z eta [[aleman]]ez ''Elsass'') [[Frantzia]] ipar-ekialdeko eskualdea da, [[Alemania]] eta [[Suitza]]rekiko mugan dagoena, [[Vosgo]] mendien eta [[Rhin ibaia]]ren artean (Alemaniako [[Rhenania-Pfalz]]), [[Jura]]ren iparraldean. [[Haut-Rhin]] (67) eta [[Bas-Rhin]] (68) departamenduek osatzen dute hego eta iparraldean hurrenez hurren. [[Prefektura]] [[Estrasburgo]]n dago, eta bera da udalerri nagusia (272.975 bz. [[2006]]an). Harekin batera, [[Mulhouse]] (110.514 bz.) eta [[Colmar]] (67.163 bz.) eta [[Haguenau]] nabarmentzekoak dira. == ~~Mugakideak~~Geografia == Muga hauek ditu: Iparraldean [[Renania-Palatinatua]] eta ekialdean [[Baden-Württemberg]] (biak [[Alemania]]ko estatuak), mendebaldean [[Lorrena]] eta hego-mendebaldean [[Franche-Comté]] eskualde frantziarrak eta hegoaldean [[Jura Kantoia\|Jura]], [[Solothurn kantoia\|Solothurn]], [[Basilea Herrialdea]] eta [[Basilea Hiria]] ([[Suitza]]ko kantoiak) ~~mugakide ditu~~. Honako eskualde historikoek osatzen dute Alsazia: Hardt, Harth, Nordgau eta Sundgau, nahiz gaur Haut-Rhin eta Bas-Rhin departamenduetan banatzen den. == Inguru naturala == [[Fitxategi:Vosges val munster.jpg\|thumb\|left\|Mendigunearen ikuspegia.]] [[Rhin]] ibaiak eskualdea gurutzatzen du hegoaldetik iparraldera, Suitzatik etorria eta Alemaniarako bidean, eta izena ematen die bi departamendu alsaziarrei. Bestela, [[Vosges mendiak]] Alsaziako mendigune nagusia da, tontorrik garaienak 1.400 metro inguru daukalarik. Historikoki, hainbat gatazkaren lekuko izan dira mendeetan zehar. == ~~Hizkuntzak~~Historia == ~~Hizkuntza ofizial bakarra [[frantses]]a da, baina [[alsaziera]] ere mintzatzen da, [[aleman]]aren dialekto bat.~~ [[Zelta\|Zeltek]] hartu ondoan, [[Zesar]]rek konkistatu zuen Alsazia K.a. 58an, Goi Germania probintzia barnean sarraraziz. [[Klovis]]ek menderatu ondoan (496), bertan egokitu ziren frankoen agindura zeuden alemaniarrak, Germania edo Suabiako konderriaren mende. 774-776 urteetan konkistatua, bitan banatu zuten Alsazia [[karolingiar]]rek: Nordgau eta Sundgau. Karlomagno hil ondoan, Alsazia [[Lotaringia]] barnean geratu bazen ere (Verdungo Ituna, 843), Luis Germaniarrak bereganatu zuen lurraldea eta, zortzi mendetan zehar, Alemaniako historiari lotua agertzen da Alsazia. [[Habsburgotar]]ren mendean egon ondoan, XV-XVI. mendeetan, Alsazia [[Errenazimentu]] eta [[Erreforma]]ren alde jarri zen. [[Hogeita Hamar Urteko Gerra]]ren ondoan (Münster-Westphaliako Ituna, 1648), frantsesen eraginpean geratu zen eta 1681. urtean, [[Luis XIV.a]] garaile sartu zen Estrasburgon. Iraultza garaian, bi departamendu eratu ziren Alsazian: Haut-Rhin eta Bas-Rhin. Vienako itunaren arabera (1815) Frantziak bere mende gorde bazuen ere, 1871. urtean alemaniarren eskuetara igaro zen Alsazia. Frantziako gobernuak bultzaturiko politikaren ondorioz, biztanleriaren % 10 Alsazia utzi eta erbestera, Aljeriako Kabiliara nagusiki, joan zen. [[Lehen Mundu Gerra]] galdu ondoan, Alemaniak utzi behar izan zuen berriro eta, 1940ko ekainean, berriz ere hartu zuten oste alemaniarrek, 1945ean berriz galdu zuten arte. 1949tik aurrera, Estrasburgo, Alsaziako hiriburua, Europako Kontseilu eta [[Europako Legebiltzarra]]ren egoitza da. == Biztanleria eta ekonomia == Alsazia populazio handikoa izan da betidanik (188 biztanle km<sup>2</sup>-ko). Biztanleriaren % 30 herri txikietan bizi da eta % 10 nekazaritzan ari da. Alor honetako ustiapenak gero eta handiagoak dira; laboreak, [[lupulu]]a, choucroute-aza, tabakoa, loreak, fruituak dira nagusiak. [[Ardogintza]] ere garrantzi handikoa da. Frantziatik Europa ekialderako bidean dagoelarik, Alsazia errepide, burdinbide eta ibaibide (Rhône-Rhin eta Marne-Rhin ubideak; Alsaziako ubide handia) askoren bilgunea da. Baldintza hauek erraztu dute, ezbairik gabe, Alsaziako industriaren garapena (ehungintza hasieran, potasio ustiapena, elektrizitate ekoizpena, metalurgia eta petrolio industria), Frantziako industria eskualde boteretsuenetakoa bihurtuz. Alsaziarren berezko hizkuntza, [[alsaziera]], [[aleman]]aren dialekto bat. Gehiengoa behe-alemanez mintzo bada ere, Alsaziako hegoaldean (Ferrette) goi-alemanez hitz egiten dute eta iparraldean (Ingweiler, Niederbronn, Wissenburg) germaniar-frantzikoa da nagusi. [[Frantses]]a da, bestalde, hizkuntza ofiziala eta nagusia da. == Ikus, gainera == 58 ⟶ 67 lerroa: [[ar:ألزاس]] [[ast:Alsacia]] ~~[[az:Elzas]]~~ [[bar:Elsass]] ~~[[be:Эльзас]]~~ [[be-x-old:Эльзас]] [[bg:Елзас]] 90 ⟶ 97 lerroa: [[hu:Elzász]] [[hy:Էլզաս]] ~~[[ia:Alsatia]]~~ [[id:Alsace]] [[io:Alzacia]] 108 ⟶ 114 lerroa: [[lt:Elzasas]] [[lv:Elzasa]] ~~[[mk:Алзас]]~~ [[mr:अल्सास]] [[ms:Alsace]] 129 ⟶ 134 lerroa: [[ru:Эльзас]] [[scn:Alsazzia]] ~~[[sh:Alsace]]~~ [[simple:Alsace]] [[sk:Alsasko]] 143 ⟶ 147 lerroa: [[vi:Alsace]] [[war:Alsace]] [[zh:阿尔萨爾薩斯]]▼ ~~[[xmf:ელზასი]]~~ ▲[[zh:阿尔萨斯]] [[zh-min-nan:Alsace]] == Erreferentziak == {{ lur \| data=2011/12/26}}

Alsazia: berrikuspenen arteko aldeak