Txerenkoven erradiazio: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Assar (eztabaida | ekarpenak)
t Cherenkoven erradiazioa izenburuaren ordez, Txerenkoven erradiazioa ezarri da
Assar (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:TrigaReactorCore.jpeg|thumb|CherenkovTxerenkoven erradiazioa, [[TRIGA]] erreaktor baten nukleoan.]]
[[Fitxategi:Cherenkov Wavefront.svg|thumb|CherenkovTxerenkoven erradiazioaren uhin frontea]]
'''CherenkovenTxerenkoven erradiazioa''', partikulak, inguru batean, inguru horretan [[argi]]aren abiadura baino azkarrago igarotzeagatik eragindako erradiazio elektromagnetiko bat da. [[Argiaren abiadura]], inguruaren araberakoa da, eta bere balio gailena, hustasunean lortzen du. Hustasunean argiaren abiadurak duen balioa ezin da gainditu, baina bai, abiadura hau, behartuta, txikiagoa den inguru batetan. Erradiazioak, bere izena, [[Pavel Alekseyevich Cherenkov]] fisikariagandik jasotzen du, zorrozki bereizi eta bere eraketa azaldu zuen lehena izan zena. CherenkovekTxerenkovek, [[1958]]an, [[Fisikako Nobel Saria]] jaso zuen, erreakzio honekin lotutako bere aurkikuntzengatik.
 
CherenkovTxerenkoven erradiazioa, [[erreaktore nuklear]]retako bereizgarria den dirdira urdinxka eragiten duen [[talka uhin]] mota bat da. Hau, [[soinuaren abiadura]] gainditzen denean sortzen den talka uhinaren antzerako fenomenoa da. Kasu horretan, [[uhin fronte]] esferikoak, gainjarri egiten dira eta [[kono]] formako bakarra eratzen dute. Argia ere uhin bat denez, kasu honetan elektromagnetikoa, efektu berberak eragin ditzake bere abiadura gainditzen bada. Eta hau, esan den bezala, soilik, partikulak, hustasuna ez den beste inguru batetan, inguru horretan, [[fotoi]]ak baino azkarrago doazenean gerta daiteke.
 
CherenkovenTxerenkoven erradiazioa, soilik, ingurua zeharkatzen duen partikula, elektrikoki kargatua badago gertatzen da, adibidez, [[protoi]]a. CherenkovTxerenkoven erradiazioa gerta dadin, inguruak, [[dielektriko]]a izan behar du. Hau da, eremu elektriko baten eragina jasateko gai diren atomo edo molekulez eratua egon behar du. Beraz, [[neutroi]]z eraturiko inguru batean dioan protoi batek adibidez, ez luke CherenkovTxerenkoven erradiaziorik igorriko.
 
[[Izpi kosmiko]]ek, nagusiki partikula kargatuz osatuak daudenak, [[Lur]]reko atmosferako atomo eta molekulen aurka (ingurua) talkatzean, beste partikula batzuk sortzen dituzte, eta hauek beste batzuk, partikula zaparrada bat eratuz (horietako asko elektrikoki kargatuak). Partikula hauetako bakoitzak, asimetrikoki polarizatzen ditu bidean topatzen dituen nitrogeno eta oxigeno molekulak (Lurreko atmosferaren bi osagai nagusiak), hauek, bat-batean despolarizatzean, Cherenkov erradiazioa eratzen dutelarik ([[CherenkovTxerenkov teleskopioa|CherenkovTxerenkov teleskopioekin]] detektatuak). Hau da, atmosferako molekulak (dielektrikoa) dira erradiazioa igortzen dutenak, ez talka egin duen partikulak.
 
Polarizazioa, asimetrikoa da, partikularen aurrean dauden molekulak oraindik polarizatu ez direlako, atzean dituenak, jada polarizatuak dauden bitartean. Aurrekoak ez dira polarizatu, partikula, bere eremu elektrikoa baino azkarrago doalako. Polarizazioa simetrikoa denean (partikula, inguruan, argiaren abiadura baino motelago doanean), ez da CherenkovTxerenkoven erradiaziorik gertatzen.
 
CherenkovTxerenkov efektua, oso erabilgarria da [[partikula detektagailu]]etan, non, aipaturiko erradiazioa, trazagailu bezala erabiltzen den. Bereziki [[ur astun]]eko [[neutrino]]en detektagailuetan, [[Kamiokande]]a bezala. Baita [[CherenkovTxerenkov teleskopioa]] bezala ezagutzen den teleskopio motan, [[MAGIC teleskopioa]] bezala, espaziotik datozen energia oso altuko [[gamma izpi]]en iritsierak Lurraren atmosferan sortutako CherenkovTxerenkov argia detektatzen duena.
 
== Ikus, gainera ==