Lehen Gerra Punikoa: berrikuspenen arteko aldeak

K. a. III mendean, [[Erroma]]ko boterea gero eta handiagoa izan zen. Italia penintsula osoa [[Erroma]]ren menpe zegoen. Etsai guztiak (Lazioko Batasuna, samnitarra edo [[Epiro]]ko [[Pirro]]) garaituta, sistema politikoan eta armadan konfidantzakonfiantza zuten erromatarrek.

[[Kartago]] itas eta merkataritza-potentzia zen jada, [[MediterranioMediterraneo]]ko mendebaldeko ibilbide komertzialak menperatzen baitzituen. Hasiera batean feniziarren kolonia bat izan arren, azoketan oinarritutako inperioa osatu zuen Afrikako iparraldean eta Iberiar Penintsularen hegoaldean.

K. a. 288an, mamertinarrek, Italiako mertzenario-talde batek, [[Mesina]] hiria hartu zuten. Hortik, Siziliako kosta zein barrualdea arpilatu zituzten, [[Sirakusa]] hiri independienteaindependentea ere nabarmen kaltetuz. Hiero II.ak, Sirakusako tiranoak, K. a. 265ean, mamertiarrei aurre egin zien. Mamertiarrek, aldi berean, laguntza [[Kartago]]ri eta [[Erroma]]ri eskatu zieten. [[Erroma]]k uko egin zien, baina [[Kartago]]k ez.

[[Sizilia]] irla menditsua izanda, zaila zen lehorrean leku batetik bestera joan-etorria. Gerra, irlaren barruan, beraz, ez zen oso garrantzitsua izan. Apenas zen batailarik suertatu lehorrean. Armadetako ohiko operazioak hiri eta kai nagusietako sitioaksetioak izan ziren. Aurkariek irlan baserik ez zutenez, haien eremuetatik etengabe eraman behar ziren hornidurak eta mota guztietako laguntzak.

Dena den, bi maila handiko kanpainak egon ziren Lehen Gerra Punikoan. [[K. a. 262an262]]an, [[Agrigento]] hiria setiatu zuen [[Erroma]]k. Itsas eta lehor armadek parte hartu behar zuten. Agrigentok laguntza eskatzea lortuta, [[Kartago]]ko Hano[[Hanno Handia]] joan zen sitiosetio desegitera. Erromatarrak beraiek setiaturik aurkitu ziren, baina azkenean, [[Agrigentoko batailangudua]]n irabazi zuten.

Garaipen hori zela medio, [[Erroma]] beste maila handiko kanpaina bat garatzeko gai sentitu zen. Emaitzak, ordea, kontrakoak izan ziren. Hainbat itsas-bataila ondoren, [[Erroma]]k [[Kartago]]ko afrikar koloniak inbaditzea erabaki zuen. Honela, [[Kartago]] azkar bakea sinatzera behartu nahi zuen. [[Kartago]]ko kontraerasoa Eknomo lurmuturreko baitailanguduan geldiarazirik, [[Marko Atilio Regulo]]ko armadak [[Kartago]] ondoko lur-soroak hondatzeko ate zabalik izan zuen. Negoziazioa hasi bazen ere, bakerako baldintzak hain ziren gogorrak non bertan behera geratu zen. [[Kartago]]k [[Xantipo]] [[Esparta]]ko mertzenarioa alokatu zuen armada berrantolatu dezan. [[Xantipo]]k itsasoko nagusitasuna berreskuratu ostean, Regulo atzeman zuen.

Lehen itsas armada Agrigentoko garaipen ondoren eraiki zen. Teknologiarik gabe, [[Kartago]]ri atzemandako ''trirreme'' eta quiquerremeen''quiquerreme''en kopia hutsak egin ziren. Eskarmentu eza hori orekatzearren, erromatarrek ''corvus'' izeneko arma ipini zuten haien itsaontzieetanitsasontzietan. ''Corvus'' delakoak babestutako zubiak ziren, zein itsas batetik bestera legionarienlegionarioen igaroa ahalbidetzen zuten. Armaren eraginkortasuna gerrako lehen batailetan gerartugeratu zen agerian. [[Kartago]]k itsas taktika berrantolatzera behartu zuten. Hori aldatzea zail suertatu zitzaionez, [[Erroma]]k abantaila hartu zuen itsasoan.

Gerraren azken urteetarako, [[Kartago]]k menderatzen zuen itsasoa, [[Erroma]]k beste ontziteria bat eraiki ezinik. Hala ere, hiritar aberatsek ordaindutako armada berria Egate irletako batailan garaile atera zen. Ia-ia itasitsas-armada osoa galduta, Kartagok ezin izan zuen orain beste bat pagatu. Hori zela eta, [[Hamilkar Barka]] hornidurarik zein babesik gabe geratu zen Sizilian eta amore eman behar izan zuen.

Gerra irabazitakoan, [[Erroma]]k [[Kartago]]ren lekukoa hartu zuen [[MediterranioMediterraneo]]ko mendebaldearen buruan. Hala ere, biek bukatu zuten gerra ekonomikoki eta demografikoki akiturik.