Urre: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Joxemai (eztabaida | ekarpenak)
beste artikulu eta egile baten pasartea ezabatzen
Joxemai (eztabaida | ekarpenak)
t Joxemai(r)en aldaketak ezabatu dira, Elhuyar Fundazioa(r)en azken bertsiora itzuliz.
1. lerroa:
{{ lurlanean }}
{{Elementu kimiko infotaula
| izena = Urrea
82 ⟶ 83 lerroa:
}}
 
'''Urrea''' [[elementu kimiko]] bat da, '''Au''' [[Elementu kimikoen ikurrak|ikurra]] (''Aurum'', latinezko izena) eta 79 [[zenbaki atomiko]]a dituena.
 
== Ezaugarri nagusiak ==
90 ⟶ 91 lerroa:
 
Kimikoki, urrea [[trantsizio-metal]] [[balentzia|tribalente]] eta unibalentea da. Ez du [[erreaktibotasun|erreakzionatzen]] konposatu kimiko askorekin, baina [[kloro]]ak, [[fluor]]rak, ''[[aqua regia]]''-k eta [[zianuro]]ak eraso egiten diote. Urrea ez da disolbatzen [[azido nitriko]]tan (zilarra eta metal basikoak bai); hain zuzen, ezaugarri horixe da urrea birfintzeko teknika baten oinarria. Azido nitrikoa urrearen presentzia baieztatzeko erabili izan da, eta lagunartean erabiltzen den "azidoaren testa" terminoa, zerbaitek benetako balioa daukala adierazteko erabiltzen dena, hortik dator.
 
== Ekonomian ==
[[Ekonomia]]n, [[urre-patroi]]a [[diru-sistema]] bat da, non dirua zenbatzeko kontu-unitatearen balioa (txanpon eta billeteen balioa alegia) [[urre]] kopuru jakin bati buruzkoak diren. Horrela, txanpon eta billete oro dagokion urrearekin truka daiteke nazioko [[banku zentral]]ean. [[Diru-politika]]n sistemak dakartzan ondorioak zuzenak dira: diru-igorpen berri oro dagokion urrea du bere oinarrian eta urre-patroiaren mendean dauden bi [[dibisa]]k [[trukaneurri]] egonkor bat izango dute adierazten duten urrearekiko trukaneurriari esker, urrea erreferentzia nagusia eta nazioarteko [[diru]] bilakatuz horrela. Egun, ez dago herrialderik urre-patroia erabiltzen duenik bere diru-sisteman baina [[XIX. mendea|XIX]] eta [[XX. mende]]etan munduan nagusi izan den sistema izan da, bitartean gorabehera anitz jasan baditu ere.
 
== Ikus, gainera ==
99 ⟶ 103 lerroa:
[[am:ወርቅ]]
[[an:Oro]]
[[ang:Gold]]
[[ar:ذهب]]
[[arc:ܕܗܒܐ]]
[[arz:دهب]]
[[ast:Oru]]
[[ay:Quri]]
[[az:Qızıl]]
[[ba:Алтын]]
[[bar:Goid]]
[[bat-smg:Auksos]]
[[bcl:Bulawan]]
[[be:Золата]]
[[be-x-old:Золата]]
[[bg:Злато]]
[[bjn:Amas]]
[[bn:সোনা]]
[[br:Aour]]
131 ⟶ 141 lerroa:
[[fr:Or]]
[[fur:Aur]]
[[fy:Goud]]
[[ga:Ór]]
[[gan:金]]
141 ⟶ 152 lerroa:
[[he:זהב]]
[[hi:सोना]]
[[hif:Sona]]
[[hr:Zlato]]
[[ht:Lò]]
[[hu:Arany]]
[[hy:Ոսկի]]
[[ia:Auro]]
[[id:Emas]]
[[io:Oro]]
155 ⟶ 168 lerroa:
[[kg:Wolo]]
[[kk:Алтын]]
[[kl:Kuulti]]
[[kn:ಚಿನ್ನ]]
[[ko:금]]
[[koi:Зарни]]
[[ksh:Jold]]
[[ku:Zêr]]
162 ⟶ 177 lerroa:
[[la:Aurum]]
[[lb:Gold]]
[[lbe:Муси]]
[[li:Goud]]
[[lij:Öo]]
167 ⟶ 183 lerroa:
[[lt:Auksas]]
[[lv:Zelts]]
[[mdf:Зирня]]
[[mg:Volamena]]
[[mk:Злато]]
[[ml:സ്വര്‍ണംസ്വർണം]]
[[mn:Алт]]
[[mr:सोने]]
[[mrj:Шӧртньӹ]]
[[ms:Emas]]
[[mwl:Ouro]]
[[my:ရွှေ]]
[[myv:Сырне]]
[[nah:Cōztic teōcuitlatl]]
[[nds:Gold]]
[[ne:सुन]]
[[new:लुं]]
[[nl:Goud]]
187 ⟶ 208 lerroa:
[[pa:ਸੋਨਾ]]
[[pam:Gintu]]
[[pap:Oro]]
[[pl:Złoto]]
[[pnb:سونا]]
[[pt:Ouro]]
[[qu:Quri]]
[[ro:Aur]]
[[ru:Золото]]
[[rue:Золото]]
[[sa:सुवर्णम्]]
[[sah:Көмүс]]
[[scn:Oru]]
[[sco:Gowd]]
[[sh:Zlato]]
[[simple:Gold]]
210 ⟶ 235 lerroa:
[[tl:Ginto]]
[[tr:Altın]]
[[tt:Алтын]]
[[ug:ئالتۇن]]
[[uk:Золото]]
216 ⟶ 242 lerroa:
[[vec:Oro]]
[[vi:Vàng]]
[[wa:Ôr]]
[[war:Bulawan]]
[[wuu:金]]
[[xal:Алтн]]
[[yi:גאלד]]
[[yo:Wúrà]]
223 ⟶ 251 lerroa:
[[zh:金]]
[[zh-classical:金]]
[[zh-min-nan:Au (goân-sò͘)Kim]]
[[zh-yue:金]]
[[zu:Igolide]]