Barkoxe: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
EmausBot (eztabaida | ekarpenak)
t r2.6.4) (robota Erantsia: mg:Barcus
No edit summary
1. lerroa:
{{asteko herria}}
{{Zuberoako udalerri infotaula
| izena = Barkoxe
9 ⟶ 10 lerroa:
| postakodea = 64130
| irudia = Mascarade 2009- Barcus.JPG
| irudiaren testua = Barkoxe herriko [[Zuberoako maskarada|maskarada]],; atzekaldeaatzealdean, Herriko Etxea ikustenageri delarik.da
| INSEE = 64093
| kokapena = Barkoxe_kokapena.png
25 ⟶ 26 lerroa:
}}
 
'''Barkoxe''' [[Zuberoa]]ko udalerri nagusietakoa da, [[Basabürüa]]n kokaturik dagoenakokatua. Lurraldeko hirugarren udalerri populatuena da, [[Maule-Lextarre]] eta [[Sohüta]]ren ondoren. 774 biztanle zituen [[1999]]an ([[1896]]an 1.610).
 
== Geografia ==
32 ⟶ 33 lerroa:
 
=== Hidrografia ===
Barkoxe zeharkatzen dute [[Joos]] ibaiaibaiak eta bereharen ibaiadarrek. zeharkatua da, honaHona hemen ibaiadarrak:
* Bouhateko erreka
* Etxantxu
* Handia
* Ibarra erreka (7 [[Kilometro|km.]]) eta bereharen ibaiadarrak:
** Ibarra erreka (4,4 [[Kilometro|km.]]) eta bereharen ibaiadarrak:
*** Askontxilo erreka
*** Athaketa
46 ⟶ 47 lerroa:
* Sustaris
 
Badira [[Lausset]]en ibaiadar batzuk ere, udalerria zeharkatzen dutedutenak:
* Askania
* Ibarle erreka eta bereharen ibaiadarra:
** Anbelseko erreka
 
Bestetik, Bitole errekak ere udalerria zeharkatzen du.
 
=== Etxeak eta Auzoak ===
76 ⟶ 77 lerroa:
== Toponimia ==
[[Fitxategi:Barkoxe eliza pilotalekua.JPG|thumb|left|200px|Barkoxeko eliza eta pilotalekua]]
Herriaren izena, [[Frantses]]ezkoez eta [[okzitaniera]]zko bere toponimoa denz, ''Barcus'' da,<ref name="Raymond">Paul Raymond: ''"Dictionnaire topographique Béarn-Pays Basque"''.</ref> itxuraeta forma hauek zituenizan ditu historian:
''Barcuys'' ([[1384]], [[Nabarrengose]]ko notarioek<ref>[[Nabarrengose]]ko notarioek - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques</ref>),
''Barcuix'' ([[1462]], [[Oloroe-Donamaria|Oloroeko]] notarioek<ref>[[Oloroe-Donamaria|Oloroeko]] notarioek -notarioak. Archives départementalesDépartementales des Pyrénées-Atlantiques.</ref>),
''Sent-Saubador de Barcuix'' ([[1470]] inguruinguruan, Ohixen kontratuak<ref name="Ohix">[[XV. mende]]ko [[Zuberoa]]ko notarioa zen Ohixen kontratuak -. Archives départementalesDépartementales des Pyrénées-Atlantiques.</ref>),
''Barcoys'' ([[1520]], [[Zuberoako ohitura]]<ref name= Zuberoa>"Coutume de Soule de 1520", [[1760]]ean [[Pau]]en argitaratua.</ref>),
''Barcux'' ([[1580]], [[Lüküze-Altzümarta|Lüküzeko]] paperak<ref>[[Lüküze-Altzümarta|Lüküzeko]] paperak -. Archives départementalesDépartementales des Pyrénées-Atlantiques.</ref>) eta
''Barcinx'' ([[1650]], ''"Gouvernement Général de Guienne et Guascogne et Pays circonvoisins"'' izeneko eskutitza).
 
''Uhart'' auzokoauzoaren toponimoa [[1520]]ean [[Zuberoa]]ko ohituran<ref name= Zuberoa/> agertzen den baserriaren izena da.<ref name="Raymond"/>.
 
== Historia ==
Barkoxen [[Zuberoako bizkonderria]]ren menekoa zen abadetxe laikoa zegoen. BertanHan, erreterrege-epaitegia edo ''bailliage'' zegoen,<ref name="Raymond"/>, bereeta haren epaiak [[Maule-Lextarre|Lextarreko]] gortera apelatu zitezkeenakzitezkeen. [[1790]]. urtean [[Maule-Lextarre]]ko barrutiaren menekoa zen kantonamendu bateko buru izan zen Barkoxe. Kantonamendu horretan, Barkoxez gain [[Arrokiaga]] eta [[Ospitalepea]] herriak zeuden. [[1879]]. urtean, txanponaltxor zeltiberoz osaturiko altxorrabat aurkitu zen, zeltiberiar txanponez osatua, [[K. a. 400]]-[[K. a. 100|100]]. urteen ingurukoa dena.
 
BertanBarkoxen bazen [[Arbailak|Arbailetako]] mezulari-zerbitzua edo ''messagerie'' zegoen,<ref name="Raymond"/>, [[Basabürüa]] eta [[Pettarra]] arteko [[Zuberoa]]ko eskualdea ([[Zalgize-Doneztebe]], [[Altzürükü]] eta Barkoxe berak osatuta).
 
== Demografia ==
116 ⟶ 117 lerroa:
 
== Kultura ==
[[2009]]an Barkoxek [[Zuberoako maskarada|maskarada]]<ref>[http://www.eke.org/albisteak/1231154348 Euskal Kulturaren Ataria: «Abian dira Xiberoko maskaradak»], Euskal Kulturaren Ataria, 2009-02-01.</ref> antolatu zuen.
 
== Ondasun nabarmenak ==
* "'''Lamiñen ziloa"''': izeneko kobazuloaleizea.
* "'''Jasokundearen elizak"eliza'''k [[Erdi Aroa]]n du jatorria, nahiz eta [[XIX. mendea]]n berreraikia eta [[XX. mendea]]n berriztatua izan zen.<ref>[http://www.culture.gouv.fr/public/mistral/merimee_fr?ACTION=RETROUVER&FIELD_1=cmer1&VALUE_1=barcus&FIELD_2=cmer4&VALUE_2=&FIELD_3=cmer5&VALUE_3=&FIELD_4=AUTR&VALUE_4=&FIELD_5=cmer2&VALUE_5=&FIELD_6=titre&VALUE_6=&FIELD_7=PROT&VALUE_7=&FIELD_8=DOSURLP&VALUE_8=%20&NUMBER=1&GRP=0&REQ=%28%28barcus%29%20%3aLOCA%2cPLOC%2cINSEE%20%29&USRNAME=nobody&USRPWD=4%2524%252534P&SPEC=9&SYN=1&IMLY=&MAX1=1&MAX2=100&MAX3=100&DOM=Tous Mérimée datu-basea]</ref>.
 
== Ekipamenduak ==
Udalerriak haur-eskola bat du Barkoxe auzoan.
 
== Barkoxtar ezagunakospetsuak ==
* [[Pierre Topet]], ''Etxahun'' ([[1786]]-[[1862]]), idazlea.
* [[Maddi Oihenart]] ([[1956]]-) abeslaria.
* [[Léon Urthuburu]], [[Frantzia]]ko azpikontsulkontsulorde [[Guayaquil]]en. Honek [[1860]]ean [[Galapagoak|Galapagoetako]] [[Floreana uhartea]]ren jabetza utzi zion jaioterriari. Hala eta guztiz ere, herriak ez zuen inoiz [[Uharte (geografia)|uharteaz]] jabetu<ref>Philippe Veyrin, ''"Les Basques"'', 76. orr. - Arthaud, [[1975]]. ISBN 2-7003-0038-6</ref>.
 
== Erreferentziak ==