Euzko Enda: berrikuspenen arteko aldeak

'''''Euzko Enda''''' [[Espainiako Gerra Zibila|36ko Gerra]]ren garaian argitaratutako aldizkaria izan zen. Haren lemak garaiko ideologia ondo asko azaltzen zuen: "Bulletin mensuel dedié à l´union de la race basque". Nahiz eta [[Lapurdi]]n atera, edukiak zein kolaboratzaileak [[Hegoalde]]koak ziren; aldizkarian, beraz, ez ziren mugaren bi aldetakoaldeetako euskaldunak bildu eta hori, neurri handi batean, [[Iparralde]]an abertzaleen kontra zabaldu zen propaganda bortitzaren ondorioa izan zen. ''Euzko Enda'' aldizkaria, ''[[Comité Basque de Secours aux Refugiés]]'' elkarteak bultzatutabultzatua, [[1939]]ko urtarrilanurtarrilean kaleratu zen lehenengo aldiz. Erredakzio batzordea [[Angeluko]] [[Villa Endara]] etxean zegoen, eta [[Baiona]]ko ''[[Sud-Ouest]]'' egunkariaren inprimategian egiten zen. EkimenaEkimenak bi urte iraun zuen; denbora horretan, hamabost zenbaki agertu ziren. Aldizkariak hiru hizkuntzetako testuak biltzen zituen, baina gehienak gaztelaniaz zetozen. Nahiko aldizkari apala zela esan daiteke: hamasei orri apenas, oso marrazki gutxikingutxirekin. Lortzen zuten dirua ''[[Bureau de Recensement de la Race]]'' elkartearen eskuetan gelditzen zen.

OrokorreanOro har, [[EAJ]]ri lotuta zegoen. Kolaboratzaileen artean izen hauek aipa ditzakegu: [[Jose Miguel Barandiaran]], etnografoa, Euskaltzaindiaren akademikoaeuskaltzaina eta onomastikaz aditua; [[Juan Gorostiaga]],; [[Jose Javier Leguia]], historiagilea eta aldizkariaren zuzendaria,; [[Adolfo Larrañaga]], Espainiako literaturarenliteraturaz aditua,; [[Juan Egileor]],; [[Inazio Eizmendi]] "[[Basarri]]", bertsolaria,; [[Jesus Maria Leizaola]] euskal literaturaz jakitua,aditua; [[Orixe]]...; eta abar.

Orrialde gehienak gaztelaniaz baziren ere, zenbaki guztietan euskaraz eginiko atala aurkituko dugu. HorrelaHonela dio [[Javier Diaz Noci]]k: "Guztira, euskarazko testuak 70 bat dira: aurkibidean "Euzkel-idazkijak", "Euskeralogía y lingüística" eta "Filosofia" arloetan agertzen direnak. Gehienak, aldiz, literatur testuak ditugu, ipuiakipuinak, poesiak, atsotitzak etabareta abar. (...) [[Errose Bustintza]]k, esaterako, iaipuinen ipuibat banaargitaratu argitaratzen duzuen ''Euzko-EndarenEnda''ren aleetania ale guztietan". Erroserekin batera [[Inazio Eizmendi]], [[Juan Jose Zubimendi]], [[Manu Ziartzolo]] "[[Abeletxe]]" sinadurak eta zenbait izengoiti agertu ziren ("Jokin", "Pagota"...).

Guztira hamabost zenbaki kaleratu ziren, azkena 1940ko martxoaren 15ean. [[Iparralde]]ko eta [[Frantzia]]ko kasuargitalpen gehienetangehienei gertatu bezala, [[nazi]]en inbasioarekin aldizkaria itxi behar izan zuten.

== BIBLIOGRAFIABibliografia ==

* [[José Ramón ZABALA]]: "1936ko euskal erbesteko prentsa Europan",'' [[Jakin]]'', 119zk119 zk., Donostia, 2000ko uztaila-abuztua.

* José Ramón ZABALA: [http://www.jakingunea.com/50urte/pdf/Jakin00_119/Jakin00_119_077.pdf]. Jakin aldizkarian "1936ko euskal erbesteko prentsa Europan"],'' Jakin'', 119 zk., Donostia, 2000ko uztaila-abuztua.