Lop Nor: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t r2.6.4) (robota Aldatua: fr:Lob Nor |
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-XX. mendea +XX. mendea) |
||
5. lerroa:
[[Tarim ibaia]] itsasoratzen den laku sistema, [[glaziazio]] ondorengo Tarim laku historikoaren azken hondarra da, garai batean, Tarim ibaiaren arroko 10.000 kilometro karratu hartu zituena. Lop Nor, munduko [[arro endorreiko]]rik handienetako bat da. Antzinako geografo txinatarrek, garai historikoetatik pixkanaka lehortzen joan den laku gazi soil bat bezala katalogatu zuten, eta abiada handian [[1928]]an neurtutako 3100 kilometro karratutatik. Bere ohantze lehorra, Lop basamortua bihurtu da, bertan nagusi diren haizeek, [[loess]] harea ekaitz ikaragarriengatik bereizten direnak, laku sistema, azken 40 urteetan, 30 eta 40 kilometro artean mendebalderantz eraman dutelarik. Basamortuak eragindako eramatea eta desegonkortzearen arrazoietako bat, tokiko biztanleriarentzako erregai bezala, [[makal]]ak, sahatsak eta urbazterreko beste zuhaitz espezie batzuk nahi adina moztu izana da, ondorioz, [[2003]]an, erreserba natural bat ezarri zen, urbazterreko espezieekin (populus) landaturiko 3520 kilometro karratu babesteko.
Tarim ibaiaren eta Lop Norren ur baliabideek, [[Lulan]] erresuma elikatu zuten, [[Zetaren Ibilbidea]]n zegoen antzinako zibilizazio txinatar bat, laku historikoaren iparmendebaldeko ibarrean, gaur egun, Lop basamortuko harea artean lurperatua dagoena. [[K. a. 55]]etik aurrera, Lulan, [[Shanshan]]eko erresuma deiturikoan bihurtu zen, Txinatar Inperioaren estatu satelite bat. Esan daiteke, baita ere, lakuak, bizia eman ziola loratzen ari zen kultura [[tokario]]ari. Lurperatutako finkapenak eta Tarimeko momiak deiturikoetako zenbait aurkitu dira lakuaren antzinako ertzetan zehar. [[Marko Polo]], Lop Norretik gertu igaro zen, eta [[Ferdinand Freiherr von Richthofen|von Richthofen Baroia]], Nikolai Przhevalsky eta [[Sven Hedin]] bezalako esploratzaileek, gunea bisitatu zuten [[XIX. mende]]aren amaieran eta [[XX.
[[1964]]tik, lakua, [[Txina]]ren armategi nuklearraren 45 proba nuklearrak egin diren toki bezala erabili da. [[1996]]ko ekainak 13an, Yu Chunshun esploratzaile txinatar ospetsua, Lop Nor oinez zeharkatzen saiatzean hil zen.
| |||