Hautespen artifizial: berrikuspenen arteko aldeak

[[Fitxategi:IMG013biglittledogFX wb.jpg|200px|thumb|.Chihuahua eta Great Daneren arteko nahasketa honek txakur arrazen arteko tamaina ugaritasuna erakusten du hautespen artifizialaren bidez sortutakoak]]

'''Hautespen artifizial'''aarekin, gizakiak[[gizaki]]ak espezie bateko ereduzko [[animalia]] edo landareak[[landare]]ak banatzen ditu ugaltze helburu ezberdinetarako, ezaugarrien arabera. Jokaera honek, hainbat belaunaldiz zehar aurrera eramanda aldaera engonkorrak agertzea lortzen du. Aurrerantzean, aldaketa hauek nekazaritzan[[nekazaritza]]n, abeltzantzan[[abeltzaintza]]n eta kantitate handietan produzitzeko helburuarekin erabiliko dira.

Hautespen artifiziala, ugalketa kontrolpen edukitzeko teknika bat da. Honen bitartez, gizakiak aber'''Testu beltza'''eenabereen edo landareen organismoetako[[organismo]]etako geneak aldatu egiten ditu. Teknika hau heredatu daitezkeen ezaugarrietan baurutzen da, zuzendutako [[eboluzio]] bat sortzen du, non gizakiak finkatzen duen ze ezaugarri balio duten bizirauteko. Hautespen honen bidez sortu zirendira gaur egun daudenegungo txakurrentxakur arraza ugari, haien ezaugarriak aukeratuak izan dira, adibidez zaindari moduan egiteko,. itxuraItxura ere aukeratua izan da, ilea eta aurpegiko expresioa adibidez. Nekazaritzako produktuetanproduktuak ere, finkatuta daude zati handi batean hautespen artifizialarengatik. Artoa[[Arto]]a eta bananaren[[banana]]ren kasuan, haien fruituek[[fruitu]]ek jateko errendimendu handiagoa daukate gizakiarentzat, fruitu hauek datozen barietate basatiek baino. Landareen itxurarako ere erabiltzen da hautespen artifiziala, haien itxura askoz politagoa izateko.

Bi mota daude egindako planifikazioaren arabera: nahitazkoa, aurretik pentsatuta badaude egin nahi diren aldaketak eta plana argi eta garbi finkatuta badago etaedo nahi gabezkoa, aurretik pentsatutakoa ez badago argi eta ez dagoeneanezta guztiz finkatuta.

Erabilitako metodologiaren arabera ere bi mota desberdindu daitezke: bilatutako ezaugarriekin, animaliak edo landareak ugaltzea lortzen denean, hautesopenhautespen positiboa esaten zaio eta ugalketa ekiditzen denean, negatiboa.

==[[Hautespen naturalanatural]]a eta hautespen arifiziala==

Hautespen artifiziala antzina hasi zen erabiltzen, bai nakazaritzan, bai abeltzantzan. [[Charles DarwinekDarwin]]ek ezagutu zuen praktika hau, bere eboluzio biologikoaren tesiak , zati handi batean, hautespen naturalean du oinarri: ingurumenak egiten zuen prozezua, gizakiak aldatu nahi dituen animalia edo landareak aukeratzeko egiten duen prozezuaren nahiko antzekoa da, eta kontrolatutako ugalketaren ondorioz, gehiago garatu nahi duten ezaugarriak suspertzen ditu. Desbertintasun handiena, gizakiak ez duela hautespen naturala planifikatzen, baizik eta ingurugiroak imposatzen dituen aldaketak direla da.