Afganistango gerra (1979-1989): berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
tNo edit summary
21. lerroa:
*[[Maktab al-Khidamat]]<br>
'''Laguntzaileak'''<br>[[Fitxategi: Flag of Pakistan.svg|vora|23px]] [[Pakistan]] <br> [[Fitxategi: Flag of the United States.svg|vora|23px]] [[AEB]] <br> [[Fitxategi: Flag of Saudi Arabia.svg|23px]] [[Saudi Arabia]] <br> [[Fitxategi: Flag of Iran.svg|vora|23px]] [[Iran]] <br> [[Fitxategi: Flag of the People's Republic of China.svg|23px]] [[Txinako Herri Errepublika|Txina]]
| komandante1 =[[Fitxategi: Flag of the Soviet Union.svg|23px]] [[Leonid Brezhnev]]<br>[[Fitxategi: Flag of the Soviet Union.svg|23px]] [[Juri Andropov]]<br>[[Fitxategi: Flag of the Soviet Union.svg|23px]] [[Konstantin Txernenko]]<br>[[Fitxategi: Flag of the Soviet Union.svg|23px]] [[Mikhail Gorbatxov]]<br>[[Fitxategi: Flag of the Soviet Union.svg|23px]] [[Dmitri Ustinov]]<br>[[Fitxategi: Flag of the Soviet Union.svg|23px]] [[Sergei Sokolov]]<br>[[Fitxategi: Flag of the Soviet Union.svg|23px]] [[Valentin Varennikov]]<br>[[Fitxategi: Flag of the Soviet Union.svg|23px]] [[Igor Rodionov]]<br>[[Fitxategi: Flag of the Soviet Union.svg|23px]] [[Boris Gromov]]<br>[[Fitxategi: Flag of Afghanistan (1980-1987).svg|23px]] [[Babrak Karmal]]<br>[[fitxategi: Flag of Afghanistan (1980-1987).svg|23px]] [[MuhammadMohammad Najibullah]]<br>[[fitxategi: Flag of Afghanistan (1980-1987).svg|23px]] [[Abdul Rashid Dostum]]<br>[[fitxategi: Flag of Afghanistan (1980-1987).svg|23px]] [[Shahnawaz Tanai]]<br>[[fitxategi: Flag of Afghanistan (1980-1987).svg|23px]] [[Mohammed Rafie]]
| komandante2 = [[Fitxategi:Flag of Jihad.svg|23px]] [[Ahmad Shah Massoud]]<br>[[Fitxategi:Flag of Jihad.svg|23px]][[Abdul Haq]]<br>[[Fitxategi:Flag of Jihad.svg|23px]] [[Ismail Khan]]<br>[[Fitxategi:Flag of Jihad.svg|23px]] [[Gulbuddin Hekmatyar]]<br>[[Fitxategi:Flag of Jihad.svg|23px]] [[Jalaluddin Haqqani]]<br>[[Fitxategi:Flag of Jihad.svg|23px]] [[Abdullah Azzam]]<br>[[Fitxategi:Flag of Jihad.svg|23px]] [[Amin Wardak]]
| indarra1 = '''Sobiet Batasuna''':
70. lerroa:
[[1985]]eko martxoan [[Mikhail Gorbatxov]] [[Sobietar Batasuna|Sobietar Batasuneko]] agintaritzara heldu zen. Afganistango egoera ikusirik, urte bateko epean irtenbidea emateko exigitu zuen. Beraz tropa gehiago bidali zituzten, 108.000 izatera iritsiz, eta 1985 urterik odoltsuena izan zen. Hala ere, mujahidinek eutsi zieten eta, Ameriketako Estatu Batuek armaturik, herrialdearen zati handiena kontrolatzea lortu zuten.
 
[[1986]]an [[Mohammad NadjibullahNajibullah]]-ek Babrak Karmal ordeztu zuen Afganistango Errepublika Demokratikoaren agintaritzan. Sobietarren [[Mil Mi-24]] [[helikoptero]]ek eta [[ehiza-bonbardari]]ek erresistentziaren gotorlekuak eraso zituzten. Hauek, ordea, [[FIM-92 Stinger]] lurretik airerako misil amerikarrez hornitzen hasiak ziren eta aireko nagusitasuna berdindu zen.
 
[[1988]]ko [[otsaila]]n, Massoudekin hitzartutako su-etena baliatuz, Mikhail Gorbatxovek tropak erretiratzea erabaki zuen. Urtebete geroago, [[1989]]ko otsailaren 15ean, sobietarrak Afganistandik irten ziren. Berehala mujahidinen eta gobernuaren armadaren arteko gerra zibila piztu zen. Najibullah-en erregimenak [[1992]] arte iraun zuen agintean.
80. lerroa:
* [[1979]]ko [[abendu]]tik [[1989]]ko [[otsail]]era arte 620.000 sobietar soldaduk zerbitzatu zuten Afganistanen (aldi berean 80.000 eta 104.000 soldadu artean egoten ziren) eta azken ikerketen arabera 14.427 hil ziren. Armada gorriak 451 [[hegazkin]] (333 [[helikoptero]] barne), 147 [[gerra-gurdi]], 1.314 gerra-ibilgailu eta 433 kanoi eta mortero galdu zituen.
 
* Sobietarren aurkako gerraren ondoren gerra zibilak etorri ziren. [[MuhammadMohammad Najibullah]]en erregimena erori zelarik, mujahidin afganiarren eta boluntario islamista atzerritarren arteko ezin konponduak agertu ziren. [[1986]]an [[Pakistan]]ek sustengatutako [[taliban]]ek, atzerritar islamisten laguntzarekin, agintea beren gain hartu eta [[Afganistango Emirerri Islamiko]]a ezarri zuten. [[Mohammed Omar|Mullah Omarrek]], talibanen buru erlijioso eta politikoak, herrialde osoan [[xaria]] inposatu zuen.
 
== Erreferentziak ==