Henry Morton Stanley: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t r2.7.1) (robota Erantsia: es:Henry Morton Stanley |
No edit summary |
||
17. lerroa:
'''Sir Henry Morton Stanley''' ([[Denbigh]], [[Gales]], [[Britainia Handia]] [[1841]]eko [[urtarrilaren 28]]a - [[Londres]], [[Ingalaterra]], [[Britainia Handia]] [[1904]]ko [[maiatzaren 10]]a), jaiotza izenez '''John Rowlands''', galestar kazetari eta esploratzailea izan zen. Afrikan zehar egindako esplorazio bidaiek eta [[David Livingstone]] aurkitu izanak ospe handia eman zioten. Topatu zuenean Livingstoneri esan omen zizkion hitzak askotan aipatzen dira: “Livingstone doktorea, ezta?”
== Biografia ==
[[Fitxategi:Stanleyroutes.PNG|350px|thumb|left|Stanleyren ibilbideak Afrikako esplorazio bidaietan. Gorriz 1871-1872ko ibilbidea, berdez 1874-1877ko ibilbidea eta urdinez 1888-1889ko ibilbidea.]]
Stanley [[Gales]]ko [[Denbigh]]en jaio zen, [[1841]]eko [[urtarrilaren 28]]an. [[1859]]an, ''Windermeer'' itsasontziko ontzimutil gisa, [[Liverpool]]etik [[New Orleans]]era joan zen. Hiri honetan Henry Hope Stanley izeneko merkatari batek semetzat hartu zuen. Geroago gazteak Stanley abizena hartu zuen. [[1861]]ean [[Ameriketako Estatu Konfederatuak|Ameriketako Estatu Konfederatuen]] armadan sartu zen [[Ameriketako Estatu Batuetako Gerra Zibila|Ameriketako Estatu Batuetako Gerra Zibilean]] borrokatzeko eta [[AEB]]etako herritartasuna hartu zuen. Gerra amaitu zelarik [[kazetari]] lanetan hasi zen. [[1868]]an ''New York Herald''eko berriemailea izan zen [[Britainiar Inperioa|britainiar]] armadak [[Etiopiako Inperioa|Abisiniara]] egindako espedizioan.
[[1869]]an James Gordon Bennett ''New York Herald''eko editoreak [[David Livingstone]] misiolari eta esploratzailearen bila joateko agindu zion. Livingstone urte batzuk lehenago Afrika esploratzera joana zen eta ez zen haren berririk. Espedizioa [[Zanzibar]]retik abiatu zen, [[1871]]eko martxoan. Livingstone azaroan atzeman zuten, Ujiji herrixkan, oso gaixo. [[1872]]an [[Tanganyika lakua]]ren iparraldea elkarrekin esploratu zuten. Gero Stanley [[Britainia Handia|Britainia Handira]] itzuli zen baino Livingstone Afrikan gelditu zen.
[[1874]]tik [[1877]]ra ''Daily Telegraph'' eta ''New York Herald'' egunkariek ordaindutako beste espedizio bat egin zuen Afrikara. [[Victoria lakua|Victoria]] eta [[Tanganyika lakua|Tanganyika lakuen]] inguruan nabigatu zuen eta Lualaba [[Kongo ibaia]]ren ibaiburua zela frogatu zuen. Espedizioa hasi zuten 356 lagunetatik 114 baino ez ziren amaierara iritsi.
[[1879]] eta [[1884]] artean [[Belgika]]ko [[Leopoldo II.a Belgikakoa|Leopoldo II.a]]k ''Association internationale africaine'' elkartearentzat lan egiteko hartu zuen. Elkarte honen helburu humanitarioen atzean, ordea, Belgikako erregearen handinahia eta espansionismoa zegoen.
Afrikan zehar egin zuen azken espedizioa (1888-1889) [[Mehmet Emin Bajá]] erreskatatzeko xedearekin antolatu zen. Emin Bajá [[Albert lakua]]ren ondoan kausitu zuten baino ez zuen erreskatatua izateko ez beharrik ez nahirik. Itzuleran [[Ruwenzori mendilerroa]] eta [[Edward lakua]] aurkitu zituen.
== Kanpo loturak ==
{{Commons|Henry Morton Stanley}}
* {{eu}} [http://www.zientzia.net/artikulua.asp?Artik_kod=7732 zientzia.net: Livingstone doktorea, ezta?]
* {{eu}} [http://www.elpais.com/articulo/pais/vasco/Iradier/eta/Stanley/elpepiesppvs/20030602elpvas_12/Tes?print=1 elpais.com: Iradier eta Stanley]
[[Kategoria:Erresuma Batuko esploratzaileak|S]]
| |||