18:35, 6 urtarrila 2011ko berrikusketa aldatu Lima~euwiki (eztabaida \| ekarpenak) 1.473 edits No edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		18:40, 6 urtarrila 2011ko berrikusketa aldatu desegin Lima~euwiki (eztabaida \| ekarpenak) 1.473 edits →‎Historia Hurrengo ezberdintasuna →
32. lerroa: ==Historia== [[Fitxategi:Morocco ethno 1973.svg\|right\|thumb\|300px\|Arrif [[amazig]] edo berbere herria da. Amazigeraren ~~tarifit~~tarrifit dialektoa da bertako hizkuntza]] Historiaurretik hona Arrif amaziga izan da, tribu edo kabiletan modu horizontalean antolatuta. 46. lerroa: XIX. mendean Espainiak bere presentzia areagotzeko joera indartu zuen, Melilla eta bestelako goarnizioen lurraldeak zabalduz. 1859-1860 urteetan [[Afrikako Gerra]] izenaz ezagutzen den operazio militarrak burutu zuen Espainiak. Gerora, Espainiaren interes espantsionistek Arriftarren erasoaldiak ere ekarri zituen. [[Fitxategi:Morocco-spanish-protectorate-1955-a.svg\|right\|300px\|thumb\|1906ko Akordioaren arabera [[Espainiar Maroko\|Protektoratu ~~espiñolak~~espaiñola]]k hartzen zuen lurraldea]] 1904an Marokoko lurraldeak Frantzia eta Espainiaren artean banatu zituzten, eta Marokoko iparraldea Espainiaren esku gelditu zen. Horretara, Arrif osoa [[Espainiar Maroko\|Protektoratu española]]ren barruan gelditu zen. Hartara, Arrifeko tribuek aurre egin zizkioten espainiarren okupazio armadari (ikus [[Rifeko gerra\|Arrifeko Gerra]]). 1909-1912 artean [[Mohamed el-Mizian]]ek gidatu zituen ''[[horka]]'' arrifiak okupazioaren aurka. [[Ahmed el-~~Raisunik~~Raisuni]]k gerla santua aldarrikatu zuen espainiarren aurka eta [[Jebala]] administratzeko hitzarmena lortu zuen espainiarrekin. Arrifen, [[Abd el-Krim]]ek gidatutako gerrilariek Espainiako armada osoa [[Annual]]eko gudan (1921) eraitsi eta Melilla ezik Arrif, Jemala eta ~~Fomarako~~Gomarako lurralde guztiaren domeinua eskuratu zuen. [[Fitxategi:Republica del rif.gif\|thumb\|280px\|right\|Arrifeko errepublikaren bandera]] 54. lerroa: Abd el-Krimek [[Arrifeko Errepublika]] independentea aldarrikatu zuen, Arrif herri amazigaren estatu independentea. 1925ean Frantzia eta Espainia elkartu ziren eta gerra osoa bideratu zuen Arrifeko Errepublika 1926an desegin arte. Hartara, Arrif Espainiaren menpean gelditu zen, 1956an Maroko estatu independentea sortu eta haren soberanian gelditu artean. 1958-1959. urteetan Arrifiak matxinatu ~~egin~~ ziren Marokoko agintearen kontra. Hasan II erregeak errepresio latza bideratu zuen Arrifaren aurka: [[napalm]] bonbak erabili zituzten, eta 8.000 hildako eta milaka arrifi zauritu, atxilotu, torturatu eta espetxeratu zituzten. Arrifen independentziaren aldeko mugimenduak gorabeherak izan ditu harrez gero. [[Hasan II]] erregearen aldian, amazig hizkuntzak eta kulturak jazarpen bortitzaren azpian bizi behar izan zuten. Marokoko koroa haren seme [[Mohamed VI]]aren esku gelditu zenean, jazarpen hori arindu egin zen nolabait. 60. lerroa: Dena dela, independentziaren aldeko mugimendua jazarpenean bizi da. 2008. urtean, Marokoko erregeak "legez kanpo" jarri zuen alderdi politiko amazig nagusia, Marokoko Alderdi Demokratiko Amaziga, arrifien haserrerako. Gaur egunean, Arrifeko Autonomiaz hitz egiten da bertako zirkulu politikoetan eta Arrifeko Autonomiaren aldeko Mugimenduak Arrif herriaren nortasun historiko eta geografikoa aldarrikatzen du. Nazio kontzientzia hedatzeko ahalegintzen ari da eta 2012ko hauteskundeetan aurkezteko asmoa du, herrialdeko autogobernua bultzatzeko asmoz. ==Arrifiak==

Rif: berrikuspenen arteko aldeak