Saguzar: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robot: Cosmetic changes |
|||
28. lerroa:
* Haitzulotarrak
** [[Kobazulo saguzar]]ra edo '' [[Kobazulo saguzar
** [[Ferra-saguzar mediterraneo]]a edo '' [[Ferra-saguzar mediterraneo
** [[Arratoi-belarri]]a edo '' [[Arratoi-belarri
** [[Tomes saguzar]]ra edo '' [[Tomes saguzar
* Erdi-haitzulotarrak
** [[Ferra-saguzar txiki]]a edo '' [[Ferra-saguzar txiki
** [[Ferra-saguzar handi]]a edo '' [[Ferra-saguzar handi
** [[Bizar-saguzar]]ra edo '' [[Bizar-saguzar
** [[Iparraldeko belarrihandi arre]]a edo '' [[Iparraldeko belarrihandi arre|
** [[Myotis bechsteinii
* Kanpotiarrak
** [[Saguzar arrunt]]a edo '' [[Saguzar arrunt
** [[Gau-saguzar txiki]]a edo '' [[Gau-saguzar txiki
** [[Baratze-saguzar]]ra edo '' [[Baratze-saguzar
== Ehiza eta desplazamendua ==
51. lerroa:
Ehiza moduak espeziearen arabera aldatzen dira:
* Hegaldi zuzen edo zirkular moduko ehiza eta intsektuen harrapaketa 10 m-tik 25 m-ra zuhaitzen adaburuen gainetik.
* Ur gaineko arraseko hegaldi moduko ehiza.
* Intsektuen ehiza lurrean, bazka [[pentze]]etan (bazka larreetan).
* Sega-belardietako belar goretako intsektu-bilketa, mendi labarretan edo karriketako argien inguruan ere egiten ahal dutena.
Espezie ezberdinek ehiza-eremu eta harrapakin ezberdinak dituztenez, ez dute elkarrekiko lehiarik. Harrapakin mota ugariek erabilitako eremu naturalen aniztasuna adierazten digute: [[kakalardo]]ak, [[eltxo]]ak, [[euli]]ak, gaueko [[tximeleta]]k, [[armiarma]]k, [[matxinsalto]]ak...
60. lerroa:
== Gau-enara baten urtea ==
* Udazkena: Kiropteroak bitarteko edo aldiuneko biziguneetan hartzen dute aterpe. Hibernazio garairako koipe erreserba ugaria behar dutenez, asko ehizatzen dute. Ugaldu ere udazkenean egiten dira.
* Negua: Intsektujaleak diren saguzarrek (Europako guztiek, beraz) [[hibernazio]]a egiten dute neguan, janari eskasiak bultzaturik. Hibernazioa azaro erditik goiti hasten da eta beti tenperatura berdina duten toki lasai, heze eta ilunak hautatzen dituzte (lurpeko [[harrobi]]ak, [[harpe]]ak, [[leize]]ak...). Sabaitik eskegita hibernatzen dute, paretetan finkatuak edo haien gorputza harriarekin kontaktuan egoteko aukera ematen dieten tarte estuetan bestela. Hibernazio edo negutze garaian, bihotzaren taupadak geldotu egiten zaizkie (450 taupadatik 20 taupadara pasatuz), arnasaldiak moteldu egiten dira eta batzuetan ordu bateko arnas gelditzeak gertatzen dira. Horrez gain, gorputzaren tenperatura apaldu egiten da. Espezie batzuetan, indibiduoak batak besteen kontra tinko-tinko jartzen dira berotasun jaitsiera mugatzeko ([[termo erregulazio sozial]]a deitzen zaio) eta multzo bereizgarriak osatzen dituzte. Negutze erdian esnatu ezkero, haien bizia arriskutan jartzen dute energia xahutze handia suposatzen duelako horrek. Hori dela eta, esku-argiekin argitzea, mugikorrak erabiltzea, oihukatzea edo mugimendu bortitzak egitea kaltegarria da saguzar koloniarentzat. Udazkenetik, emeek arren [[esperma]] haien barnean gordea dute.
* Udaberria:Martxoa aldera, gau-enarak ehizan eta aldiuneko aterpeetan bizitzen hasten dira berriz. Ernaldia orduan hasiko da eta 55-75 eguneko iraupena ukanen du espezieen arabera.
* Uda:Ekainetik goiti, emeak erditze kolonietan biltzen dira (adb. [[Sarako leizeak
== Arriskuak ==
71. lerroa:
* Gai toxikoak: Tratamendurako produktuak irensteak norbanako zein kolonia oso batzuen heriotza eragin lezakeela ohartu gara. Animaliak pestizidek edo/eta ongailu kimikoek intoxikatutako intsektuak jatean, pozoia gantzean edo amaren esnean geratzen da. Hori dela eta, batez ere hibernazio garaian (haien koipea soilik kontsumitzen dutenean) eta edoskitze garaian (amaren pozoitutako esnea edaten dutelarik) hiltzen dira gau-enarak. Bestalde, behiei ematen zaizkien [[zizare]]en aurkako botikak, digestio aparatuan dauden [[parasito]]ak akatzen dituztenez, behi kakan aurkitzen dira eta saguzarrek jaten dituzten intsektuak kutsatu litzakete.
* Behar ez denean iratzartzea: Neguan edo egunez esnatu ezkero, honek suposatzen duen energia xahutzeak kiropteroak asko nekatzen ditu eta heriotza eragin liezaioke.
* Biziguneen itxiera: Eraikuntza zaharren berrikuntzak, irekidura zein sotorik ez duten eraikin modernoen garapenarekin eta ganbarak edo ganerrak logela bihurtzearekin batera, saguzarrei usaian erabiltzen dituzten eremuak kentzen dizkie (teilatupeak, eliza-dorreak, ganbarak, zubiak...). Meatze eta harrobien lurpeko zatiak segurtasunagatik isten dituztenean, espezie haitzulotarrek bizitokia galtzen dute. Horrez gain, zuhaitz zaharrak eta basoak mozteak zuhaitzetan bizi diren gau-enarei etxea kentzen die.
* Ingurumenaren aldaketa: Intsektuentzat lagungarri diren [[biotopo]]en desagertzeak (hesiak, eremu hezeak, zuhaiztiak...) saguzarrei beharrezkoa zaien janari iturria murrizten du. Erretxina duten landareak eta zuhaitzak landatzeak eragin berdina du.
* Harrapariak: Etxeko [[katu]]ak, [[katajineta]] arruntak eta [[hontz]]ak besteak beste, baina oso arraroa da.
== Ikus, gainera ==
* [[Batman]]
* [[Banpiro]]
* [[Leize]]
* ''[[Xaguxarra]]'' aldizkaria
{{commonskat|Chiroptera}}
{{wikispecies|Chiroptera}}
{{NA lotura|ca}}▼
[[Kategoria:Ugaztunak| ]]
▲{{NA lotura|ca}}
[[an:Chiroptera]]
|