Ingeles lorategi: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robot: Cosmetic changes
1. lerroa:
[[IrudiFitxategi:Prior Park Bath Palladian Bridge.jpg|thumb|right|300px|Prior Park, [[Bath]].]]
[[IrudiFitxategi:Blenheim PalaceDE.jpg|thumb|right|300px|[[Blenheim jauregia]].]]
[[IrudiFitxategi:Claude Lorrain Apollo Muses.jpg|thumb|right|300px|[[Claude Lorrain]]en margolanak inspirazio-iturri izan ziren, ingeles lorategiak diseinatzeko.]]
'''Ingeles lorategia''' da [[XVIII. mendea]]ren hasieran [[Ingalaterra|Ingalaterran]]n sorturiko lorategi-estilo bat, geroago [[Europa]] osoan lorategi-estilo nagusi gisa hedatu zena, [[frantses lorategi]]ari gaina hartuz.
 
== Ezaugarriak ==
Ingeles lorategiak natura idealizatu bat eraikitzen du, maiz [[Claude Lorraine]] eta [[Nicolas Poussin]] pintoreen paisaietan inspiratua. Lorategi-estilo honetan aurkitu ohi diren elementuak dira [[laku]] bat, gorabehera leunak egiten dituzten malda apaleko belardi zabalak, tenplu klasikoen itxurako eraikuntzak, zubitxoak eta bestelako elementu arkitektonikoak, landa-paisaia idiliko bat eskaintzeko asmoz diseinatuak.
 
XVIII. mendera arte, Ingalaterra lorategi-estilo frantsesaren eraginpean egon zen. Estilo hori izugarri formala, egituratua, simetrikoa eta geometrikoa zen, eta natura domestikatu bat eskaintzea zuen helburu. Estilo horrekiko erreakzio modura, bestelako estetika bat nagusitu zen, lehentasuna ematen ziona naturaren berraurkikunde bati, bere alderdi basati eta poetikoari erreparatuta. Helburua jadanik ez zen natura kontrolatzea, baizik eta naturaz gozatzea.
 
Ingeles lorategiaren antolaera irregularra, lorategi frantsesaren erregulartasunari, forma artifizialei eta simetriei hain kontrajarria, askatasunaren aldeko aldarrikapen gisa ere ulertzen da, [[Frantziako Iraultza|Frantziako Iraultzaren]]ren bidetik, [[monarkia absolutu|monarkia absolutuarengandiko]]arengandiko askapen gisa.
 
Bestalde, [[Industria Iraultza|industrializazioari]] ekiten ari zitzaion garai hartan, lantegietako zurruntasunen aurkako erreakzio gisa ere hartu ohi da forma irregularrak nagusi dituen lorategi-estilo hau.
21. lerroa:
Lorategi-estilo honek ibiltariari toki itxi bat ez, baizik eta paisaia ireki bat eskaini nahi dio. Paisaia lantzen da. Natura imitatzen da.
 
[[Urtaro|Urtaroaren]]aren eta eguneko unearen arabera, ingeles lorategiak sentsazio eta ikuspegi ezberdinak eskaintzen ditu. Elementuen metamorfosiaren ondorioz, etengabe berritzen ari den tokia da lorategia.
 
== Bilakaera historikoa ==
Aitzindariak Sir [[John Vanbrugh]] (1664-1726) eta [[Nicholas Hawksmoor]] (1661?-1736) izan ziren. Parke handiak sortu zituzten [[Castle Howard]] jauregian, [[Blenheim jauregia|Blenheim jauregian]]n eta [[Claremont House]] jauregian.
 
Parke horien osagaiak ziren zelai zabalak, basoak eta zenbait arkitektura-elementu, hala nola Hawksmoor-ek Castle Howard-en diseinaturiko mausoleo klasikoa. Konposizioaren erdian etxea kokatzen zen; horren atzean, lorategi formalak eta simetrikoak, [[lorategi frantsesa|lorategi frantsesaren]]ren estiloari jarraitzen ziotenak, beren tamaina eta itzeltasunarekin bisitaria hunkitzeko asmoz diseinatuak, [[Versaillesko jauregia|Versaillesko jauregiko]] lorategien ildotik.
 
Baina ''ingeles lorategi'' izenarekin ezagun egin zen estilo berriaren sortzaileak [[William Kent]] (1685?-1748) eta [[Charles Bridgeman]] (1690-1738) paisaia-diseinatzaileak izan ziren.