«Islam»: berrikuspenen arteko aldeak

'''Islama''' ([[arabiera]]z لإسلام; ''al-'islām'', ''"sumisioa"'') [[Muhammad]] profetak [[Arabia]]n [[VII. mendea]]n sortutako [[erlijio]]a da. Kronologikoki [[erlijio]] abrahamikoetan hirugarrena da, [[judaismo]] eta [[kristautasuna]]ren ondotik, eta elementu asko jasokojaso dituzituen aipatutako erlijioetatik.

Islamaren liburu sakratua [[Koran]]a da (''Alqur'an''), honekhorrek errezitazioa esan nahi du; bertan [[Muhammad]]ek [[Jainkoa]]rengandik jasotako errebelazioa azaltzen da. Hasieran, Profeta hil eta gero, errebelazioa ahoz- aho igortzen zen idatzi gabe, eta hortik liburuaren izena.

* Fede-aitorpena (''shahadar''): ''Allah da Jainko bakarra eta Muhammad da bereharen profeta''

* Limosnak ematea (''zakat''): txiroei lagundu behar diete guztiek. Ondarearen %2,5 behartsuei eman berebehar errentarakozaie.

* Baraualdia (''saum''): [[Ramadan]] deiturikoa, 29 egunez, ez jan, ez edan, ez erre eta tratu sexualik ezere ezin da eduki, eguzkia irteten denetik sartzen den arte. Amaieran, 3 jai eginegiten dira, behartsuei limosna emateko.

* Erromesaldia (''hajj''): [[Meka]]ra bizitzan behin joatea da, hortarakohorretarako baliabideak izanez gero.

[[Muhammad]] profetaren heriotzaren ostean, [[islam]]aren buru edo [[kalifa]] [[Abu Bakr]] ([[632]]-[[634]]) bihurtu zen. Haren zuzendaritzapean [[Arabiar Penintsula]]ren erdialdea musulmanen menpean geratu zen. [[Umar I.a]] bigarren kalifarekin ([[634]]-[[644]]), "fededunen burua" (amīr al-mu 'minīn) titulua hartuta, [[Siria]], [[Jordania]], [[Palestina]] eta [[Irak]] bereganatu zituzten islamdarrek 630eko630. urteetanurterako. [[Egipto]] [[Utman]] hirugarren kalifak konkistatu zuen [[645]]ean [[Bizantziar Inperio]]tik. [[Ali]] ondorengoarekin batera, lehendabiziko lau kalifa hauek islam garbiaren urrezko aroan gobernatu zuten buruak dira musulmanen ikuspuntutik.

Ali Muhammaden suhiaren agintaldia Utmanen heriotzaren gaineko zalantzekin hasi zen. Hori zela eta, borroka eta [[Lehen Gerra Zibil Islamdarra]] piztu ziren, Muawiya Siriako gobernadoreak bultzatuta. Kufa hirian otoitzen ari zela Ali hil zutenean, [[Muawiya I.a]]k boterea bereganatu zuen, [[Omeiatar leinua]] sortuzsortu eta hiriburua [[Damasko]]n ezarrizezarri zuen. Aliren jarraitzaileak, azkenean, [[xii]] bilakatu ziren. Omeiarren erpinaurrezko aroa [[Abd al-Malik]] ([[685]]-[[705]]) kalifaren agintaldiarekin etorri zen. Izan ere, [[Erdialdeko Asia]] eta [[Iparraldeko Afrika]] azpiratzeaz gain, estatua arabiartu egin zuen, greziarren eta pertsiarrenpersiarren ordez, funtzionario arabiarrak jarri baitzituen.

[[Konstantinopolis]] bera ere hartzen saiatu ziren ([[717]]). Porrot egindakoan, Omeiarren ospeak behera egin zuen. Azkenean, [[750]]ean, [[Abasidar leinua]]k Omeiarrak boteretik kendu zituen, eta hiriburua [[Bagdad]]era mugituzaldatu zuen. Ia-ia omeiarren klan osoa erahilerail zuten, baina printze bat, [[Abd al-Rahman I.a]], bizirik Iberiar Penintsulara heldu ahal izan zen, bizirik. Hor, [[Kordobako Emirerria]] sortu zuen ([[756]]), abasidarren inperiotik at. Musulmanen estatu batua bereizteko lehendabiziko pausuapausoa izan zen horihura, [[IX. mendea]]n zehar desegin baitzen.