|
=== Hirugarren aroa: 1981-2009. Egungo ituna ===
[[Franco Jeneralaren]] heriotzaren ondoren eta Trantsizio demokratikoaren prozesua hasi geroztik, [[Bigarren Errepublikaren]] garaian Catalunyako Autonomian eta bestalde, jada guda gorrian, [[Euskal Herriko Estatutuan]] gauzatu izan ziren autonomia eskakizunek Estatutu horiek berraztertzea bakarrik ez ezik prozesua bera gainerako Estatu osora ere zabaltzea ekarri zuen.
[[1970eko hamarkada]]n [[Hego Euskal Herri]] osoan, [[Espainiako Bigarren Errepublika|Bigarren Errepublikan]] gertatu zen bezala, autonomia eskaerek egoera politiko eta juridikoa erabat aldatu zuten. Gauzak horrela, [[Espainiako 1978ko konstituzioa]]k, bere lehenengo xedapen gehigarrian, honela zioen<ref>[http://www.bilbao.net/castella/euskera/normativa/normativa_estatal/konstituzioa.pdf Espainiako 1978ko konstituzioa]</ref>:
{{esaera2|konstituzioak lurralde forudunetako eskubide historikoak babestu eta errespetatzen ditu.<br />Foru-araubide horren eguneratze orokorra, hala denean, Konstituzioaren eta autonomia-estatutuen eremuan burutuko da}}
Horrela, [[1978ko Konstituzioan]], bere lehendabiziko xedapen gehigarrian, Foru Lurraldeen Eskubide Historikoak onartu eta babestu egin ziren, euretariko bat hain zuzen ere Itun Ekonomikoa zela, eta beraz Euskal Herriko Autonomia Estatutuaren negoziazioan Erkidego guztirako Ituna hedatu izana nabarmen azaldu zen.
Beraz [[1979ko Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua]]ren 41. artikulua honela arautu zuen<ref>[http://www.lehendakaritza.ejgv.euskadi.net/r48-2312/eu/contenidos/informacion/estatuto_guernica/eu_455/estatu_e.html 1979ko Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua]</ref>:
{{esaera2|1. Estatu eta Euskal Herriaren arteko zerga mailako harremanak, antzinako erara, kontzertu ekonomiko eta Komenio sistemaz erregulatuak izango dira.
<br />
2.Kontzertu Erregimenaren edukiak ondoko printzipio eta oinarriak errespetatuko ditu eta beroiei egokituko zaie:
Hain zuzen ere, 1979ko Euskal Herriko Autonomia Estatutuan (abenduaren 18ko 3/1979 Lege Organikoa), bere 41.1 artikuluan honako hau zioen: Estatuaren eta Euskal Herriaren arteko zerga mailako harremanak, ohiko Kontzertu Ekonomiko edo Hitzarmen foru erapide bidez arautuak izango dira”. Toki bereko 41.2 artikuluan bere edukiarekiko oinarri batzuk ezartzen zituen, berrikuntzarik garrantzitsuena bere kupoaren definizioa izanez: “d) Euskal Herriak Estatuari egingo dion ekarpena, Estatuaren zama izanik Autonomia Erkidegoak bere gain hartzen ez dituenengatiko kontribuzio gisa, Lurraldeetariko bakoitzari dagozkien kupoez osatutako osoko kupo bat izango da.” Hau da, kupoaren adigaiak Ogasunaren litezkeen diru sarreren ohikotik Estatuak bere gain hartu gabeko zamen gastuen ordainera jo izan du.
a)Herrialde Historikoetako instituzio bidezkoek, bere esparruan, zerga erregimena mantendu, ezarri eta erregulatu ahal izango dute, Estatuaren egitura orokor inpositiboari, kontzertu berean Estatuarekin koordinazio, fiskal harmonizazio eta kolaborazioa izateko agertzen diren arauei eta Komunitate Autonomoaren barruan helburu berdinak lortzeko euskal Biltzarreak diktatuko dituenei kasu eginez. Kontzertua Legez onartuko da.
<br />(...)<br />
d)Euskal Herriak Estatuari egingo dion ekarpen kopuru oso bat izango da, eta komunitate autonomoak bere gain hartzen ez dituen Estatuak hartutako kargen kontribuzio gisa lurralde bakoitzak emandako kopuruez osatuko da.
<br />(...)<br />}}
Hau da, lehenengo kupoaren izaera aldatu zuen: antzina Estatu Ogasunaren balizko diru-sarrera zen eta egun, ez-emandako eskuduntzak direla eta, Estatuaren ekarpenak ordaintzeko da.
BehinAipatu oinarriakoinarri finkatutahorien gainean, [[1980]]ko1980ko bukaeranazken Ekonomihilabeteetan ItunaItun negoziatzeraEkonomikoari lotuburuzko etanegoziazioaren [[1980|urteazken hartako]]fasean sartuz, 1980ko [[abenduaren 29]]an29an azken akordioa lortuezarri zuten.zen, Ordukonahiz eta bere azken onarpena, garai hartan ziren arazo politikoakpolitikoek zirela etaeraginda ([[Adolfo Suárez]]enSuarezen kargu dimisioauztea, estatu23-kolpeaF,... …) [[1981]]eko1981eko [[maiatz]]eramaiatzera arte gauzatu ez zuten argitaratu.zen, Horretarakohorretan artikulu bakarreko legeaLegean prestatuonetsia zuten,izan zelarik (maiatzaren 13ko 12/1981 Legea,) maiatzaren 13rena hain zuzen ere[1].<ref>[http://www.boe.es/boe/dias/1981/05/28/pdfs/A11677-11687.pdf 12/1981 Legea]</ref>.
==== 1981eko ekonomi itunaren ezaugarri nagusiak ====
| 