Giordano Bruno: berrikuspenen arteko aldeak

Jaiotzez Filippo izena jarri zioten. [[Nola]] herrian jaio zen, [[Napoli]], Giovanni Bruno izeneko soldaduaren semea. Fraide dominikosartudominiko sartu zenean hartu zuen ''Giordano'' izena. Geroago, [[1572]]an, apaiztu egin zen.

``1586]], eztabaida gogor baten ondoren, [[Frantzia]] utzi eta [[Alemania]]ra joan zen. Han, [[Luteranismo|luterano]]ek ere eskomikatu egin zuten. [[1591]] [[Venezia]]ra joateko gonbitea onartu zuen, bertan [[Inkisizioa]]akk atxilotu zuen. Sei urtez preso eduki zuten [[Erroma]]n, epaitu baino lehen. Bere epaiketa Bellarmine kadenalak ikuskatu zuen. Brunok ez zuen bere ideiei uko egin eta [[heretiko]] deklaratu zuten. Agintari zibilen esku utzi zuten [[1600]]eko urtarrilaren 8an eta bizirik erre zuten urte bereko otsailaren 17an, [[Erroma]]ko [[Campo dei Fiori]] plazan. Gaur egun plaza horretan eraikia dago bere omenezko estatua.

XVI. mendearen erdialdean [[Nikolas Koperniko|Koperniko]]ren ideaik ez zuten oraindik zabalkunde handirik. Ideia horiek besarkatuko dituen lehen filosogoa ''Giordano Bruno'' izan zen. Brunolk aterako dituen ondorioak, XX. mendetik begiratuta, oso argiak izan ziren, baina orduko ideia tradizionalen kontrakoak ziren. Astronomo gutxik onartu zuten [[Nikolas Koperniko|Koperniko]]ren astronomia. Horien artean, zuhurtasunez bada ere, només fou [[Michael Maestlin]] ([[1550]]-[[1631]]) eta [[Cristoph Rothmann]] alemaniarrak. [[Thomas Digges]] ingelesak [[A Perfit Description of the Caelestial Orbes]] liburua argitaratu zuen, atxikipen entusiasta eginez. Zerrenda honetan zin ditugu kontatu [[Galileo Galilei|Galileo]] ([[1564]]-[[1642]]) eta [[Johannes Kepler|Kepler]] ([[1571]]-[[1630]]), oso gazte baitziren, eta ezta ''Giordano Bruno''ere, ez baitzen [[astronomo]]a, [[filosofo]]a baizik; [[Nikolas Koperniko|Koperniko]]ren ideiak onartzen zituen filosofo bakarra, bestalde. Bere idazkietan entusiasmo bizia erakusten du ideia hauekin. [[Aristoteles]] eta [[Platon]]en arabera, [[Unibertsoa]] mugatua eta esferikoa zen. Izar finkoak esfera batean finkatuak zeuden eta denak [[Lur]]retik distantzia berean. Lurra, jakina zentroan zegoen geldi. [[Planeta]]k ere esfera solido batzuetan finkatuak zeuden eta bertan mugitzen ziren. [[Nikolas Koperniko|Koperniko]]k berdintsu pentsatzen zuen planetei buruz, baina [[Lur]]ra mugiarazten zuen, zentro geldia [[Eguzkia]] zelarik. Esferaren goiko partea mugatua ala infinitua ote zen ez zuen argitzen: filosofoentzat uzten zuen auzi hori.