Termopiletako gudua: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xqbot (eztabaida | ekarpenak)
t robota Aldatua: ca:Batalla de les Termòpiles (480 aC); cosmetic changes
No edit summary
7. lerroa:
| data = [[K. a. 480]]. urteko [[abuztuaren 7]]a edo [[irailaren 8]]-[[irailaren 10|10]]
| lekua = [[Termopilak]], [[Grezia]]
| emaitza = [[AkemenidaAkemenestar Inperioa|PersiarPertsiar]] garaipen erabakikorraerabakigarria
| gudulari1 = [[Antzinako Grezia|Greziar Estatu Hiriak]]
| gudulari2 = [[AkemenidaAkemenestar Inperioa|PersiarPertsiar Inperioa]]
| komandante1 = [[Leonidas I.a]], [[Esparta]]ko erregea †</br>[[Demofilo Tespiaskoa]]†
| komandante2 = [[Xerxes. I.a]], [[AkemenidaAkemenestar Inperioa|PersiakoPertsiako]] enperadorea</br>[[Mardonio]]</br>[[Hidarnes]]
| indarra1 = Denera: 300 [[Esparta|espartaresparta]]r, 700 [[Tespias|tespiatartespia]]tar eta greziar aliatuak.</br>5.200+ ([[Herodoto]])</br>7.400 ([[Diodoro Siculo]])</br>11.200 ([[Pausanias (geografoa)|Pausanias]])||
indarra2=Denera: 150.000 eta 400.000 bitartean.</br>~2.080.000 ([[Herodoto]])</br>~80.000 ([[Ctesias]])</br>Gaur egungo kalkuluen arabera: ~200.000
| indarra2 = Denera: 150.000 eta 400.000 bitartean.</br>~2.080.000 ([[Herodoto]])</br>~80.000 ([[Ctesias]])</br>Gaur egungo kalkuluen arabera: ~200.000
19. lerroa:
}}
 
'''Termopiletako gudua''' ([[antzinako greziera]]z: Θερμοπύλαι) [[Mediar Gerrak|Bigarren Mediar Gerran]] zehar [[Esparta]] buru zuten [[Antzinako Grezia|Greziar Estatu Hiriak]] eta [[Xerxes. I.a]] enperadorearen [[AkemenidaAkemenestar Inperioa|PersiarPertsiar Inperioaren]] arteko gudua izan zen<ref>{{Erreferentzia | abizena1=Bradford | izena1=Ernle | izenburua=Thermopylae: The Battle for the West | argitaletxea=Da Capo Press | urtea=[[2004]] | isbn=0306813602}}</ref>.
 
Gudua [[Termopilak|Termopiletan]] ([[euskara]]z ''Ate Beroak'' - θερμός,-ή,-όν ''bero'' eta Πύλη,ης ''ate'' hitzen lotunea; bertan zeuden erreka beroak zirela eta) [[k. a. 480]]ko abuztu edo irailean egin zuten eta hiru egun iraun zuen, [[Artemisioko gudua]] egiten ari zuten bitartean.
{{Historia zirriborroa}}
 
Pertsiarrek [[Mediar Gerrak|Lehenengo Mediar Gerran]] [[Maratoiko gudua]]n [[Atenas]]ek menderatuak izan ondoren, erantzun berantiar hau prestatu zuten. [[Xerxes I.a]]k armada izugarria prestatu zuen [[Grezia]] osoa konkistatzeko eta armada hau aurre egiteko [[Temistokles]] jeneral atenastarrak akemenestar armada Termopiletan eta [[Artemisio]]ko itsasarteetan blokeatzea proposatu zuen.
 
[[K. a. 480]]ko [[uda]]n 7.000 laguneko armadak iparralderantz jo zuen Artemisioko pasabidea blokeatzeko asmotan. Pertsiar armada, egungo adituen arabera 300.000 lagunek osatua, abuztuaren bukaeran edo irailaren hasieran heldu zen Termopiletara. Greziarrek zazpi egunez, horietako hiru guduarenak, geldiarazi zituzten akemenestarrak, erretagoardia guztiz suntsitua izan arte. Bi egunez, [[Leonidas I.a]] [[Esparta]]ko erregeak zuzendutako armadatxo batek eutsi zuen pasabidearen jabetza, bertakoa zen Efialtes Tesaliakoak greziarrak saldu eta erretagoardiara ailegatzeko bide txiki bat erakutsi zuen arte. Lerroak laster galduko zituztela jakinda, Leonidasek armadaren gehiengo zatiari atzera egiteko agindua eman eta 300 espartar, 700 [[tespia]]tar, 400 [[Tebas (Grezia)|tebastar]] eta, ziur asko, beste hainbat ehunka soldaduekin batera bertan eustea erabaki zuen, guztiok guduan hil arte.
 
[[Artemisio]]n zegoen armada aliatuak Termopiletan gertatutakoaren berri izatean, bere estrategia bai Termopilak bai Artemisio eustea behar zuenez, [[Salamina (uhartea)|Salaminarantz]] atzera egitea erabaki zuen. Pertsiarrek [[Beozia]] zeharkatu eta hustu berria zen [[Atenas]] okupatu zuten. Hala ere, pertsiar itsas-armada menderatzeko asmotan, greziarrek [[Salaminako gudua]]n etsaia eraso eta menderatu zuen urtearen bukaeran. [[Europa]]n harrapaturik izatearen beldur, Xerxek armadaren zati nagusiari [[Asia]]ra atzera egiteko agindua eman zion, [[Mardonio]] jeneralak [[Grezia]] konkistatzeko aginduarekin utziz. Hurrengo urtean, aliatuek [[Plateako gudua]]n erabateko garaipena lortu zuten<ref>{{Erreferentzia | abizena1=Matthews | izena1=Rupert | izenburua=The Battle of Thermopylae: A Campaign in Context | lekua=Stroud | argitaletxea=Tempus Publishing | urtea=[[2006]] | isbn=1862273251}}</ref>.
 
Bai antzinako bai egungo historialariek greziarren bere aberria defenditzean azaldutako jarrera abertzaletasun ikurtzat hartu dute. Era berean, greziarrek zoritxar gaindiezin baten aurka bere entrenamendua, ekipamendua eta lurzoruaren ezaguera erabiltzeak ausardiaren adibidetzat hartu da<ref>{{Erreferentzia | abizena1=Strachey | izena1=Edward | izenburua=The Soldiers's Duty | egunkaria=The Contemporary Review | bolumena=XVI | orrialdea= 480–485 | argitaletxea=Strahan & Co | location=London | data=1871eko otsaila}}</ref>.
 
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
 
== Kanpo loturak ==
{{Commonskat|Battle of Thermopylae}}
 
{{coord|38|48|0|N|22|32|0|E|region:GR_type:event|display=title}}
 
{{Historia zirriborroa|GRC}}
 
[[Kategoria:Antzinako Greziako guduak]]
33 ⟶ 45 lerroa:
 
{{NA lotura|ca}}
{{NA lotura|es}}
 
[[af:Slag van Thermopylae]]