Elikagai biologiko: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Elikagai organiko izenburua Elikagai biologiko(r)en truke aldatu da
No edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:Organic mixed beans shoots.jpg|right|thumb|200px|[[Babarrun]] kimu ekologikoak.]]
'''Elikagai organikoakbiologikoak''' laborantza nahiz abeltzantzaabeltzaintza produktuak dira; prozesu organikobiologiko baten bidez lortu direnak, alegia. Prozesu honen helburu nagusia elikagai osasuntsuak lortzea den arren, [[Ingurumen|ingurumenaren]] zaintza ere oso kontutan hartzen du. Horregatik, kutsatzen ez duten teknikak erabiltzean oinarritzen da eta baita ere, ekoizteko erabiltzen den energia murriztu eta substantzia ez-organikoenbiologikoen erabilpena gutxitzean.
[[File:National Organic Program.jpg|right|300px|'''Elikagai organikoen ziurtagiriak egiten dituen erakunde nagusia''']]
Ekoizleek oso kontutan hartzen dute era honetako elikagaiek agrokimikorik ez edukitzea, eta erea berean, ez dituzte [[Genetikoki eraldatutako elikagai|elikagai transgenikoak]] sortzen beraiekin. Gauzak honela, uztak aberasteko beste osagairen bat behar izaten dute: [[Konpost|konposta]], hain zuzen ere. Hau materia organikoaren deskonposizioaz sortzen den ongarria da, eta beraz, ez du substantzia kimikorik. Modu honetan, lurretik jasotzen ditugun substantzia berberak kutsatu gabe lurrera itzultzea lortzen da, eta bide batez, horrekin hazten diren produktuak ere ez dituzte kutsatzen. Gainera, beste metodo batzuk ere erabiltzen dituzte ahalik eta kalte gutxien sortzeko, adibidez, ureztatzen sistema naturalez baliatzea. Horrela lurraren [[higadura]] ekiditzea lortzen da. Horretaz gain, askotan azken kontsumatzaileak hartzen dituen bildukia ere ekologikoa izaten dute.
 
Ekoizleek oso kontutan hartzen dute era honetako elikagaiek agrokimikorik ez edukitzea, eta ereaera berean, ez dituzte [[Genetikoki eraldatutako elikagai|elikagai transgenikoak]] sortzen beraiekin. Gauzak honela, uztak aberasteko beste osagairen bat behar izaten dute: [[Konpost|konposta]], hain zuzen ere. Hau materia organikoaren deskonposizioaz sortzen den ongarria da, eta beraz, ez du substantzia kimikorik. Modu honetan, lurretik jasotzen ditugun substantzia berberak kutsatu gabe lurrera itzultzea lortzen da, eta bide batez, horrekin hazten diren produktuak ere ez dituzte kutsatzen. Gainera, beste metodo batzuk ere erabiltzen dituzte ahalik eta kalte gutxien sortzeko, adibidez, ureztatzen sistema naturalez baliatzea. Horrela lurraren [[higadura]] ekiditzeaekiditea lortzen da. Horretaz gain, askotan azken kontsumatzaileakkontsumitzaileak hartzen dituen bildukia ere ekologikoa izaten dute.
Beraz, elikagai hauen xede nagusia osasunarentzat kaltegarriak ez diren janariak sortzea da. Aldi berean, hauek sortzen diren ingurugiroa babestea eta bertan betidanik egon izan den oreka mantentzea. Substantzia toxiko edo kimikoak gorputzarentzat osasuntsuak ez direnez, ez dituzte geihenetan erabiltzen, naturan azalzen direnez gain noski. Honek, abaintaila bat ematen die [[Nekazaritza industriala|nekazaritza industrialaren]] aurrean. Izan ere, gero eta gehaigo dira zalatuak izan diren ekoizle industrialak nerbio sistema, giltzurrun eta gibelean kalteak eragiten dituzten elikagaiak saltzearren.
 
Beraz, elikagai hauen xede nagusia osasunarentzat kaltegarriak ez diren janariak sortzea da. Aldi berean, hauek sortzen diren ingurugiroa babestea eta bertan betidanik egon izan den oreka mantentzea. Substantzia toxiko edo kimikoak gorputzarentzat osasuntsuak ez direnez, ez dituzte geihenetangehienetan erabiltzen, naturan azalzenazaltzen direnez gain noski. Honek, abaintailaabantaila bat ematen die [[Nekazaritza industriala|nekazaritza industrialaren]] aurrean. Izan ere, gero eta gehaigogehiago dira zalatuaksalatuak izan diren ekoizle industrialak nerbio sistema, giltzurrun eta gibelean kalteak eragiten dituzten elikagaiak saltzearren.
 
==Identifikatzea==
Orain arte, elikagaiak erosterako orduan beraien itxura, kolorea, forma, hartu izan dugu kontutan. Baina, orain beste faktore bat ere sartu ahalko litzateke zerrenda horretan: berain jatorria. Beraz, jatorri natural batetik datozen elikagai guztiak organikoak dira. Hau da, ez dira zertan fruitu edo barazkiak izan behar. Adibidez, hormona edo antibiotikorik hartzen ez duten animaliak [[Fitxategi:Organic mixed beans shoots.jpg|right|200px]] jatorri natural batetik datozela onartzen da, sustantzia toxikorik jasan gabe, eta beraz, beraien haragia eta esnea organikotzat hartzen da. Hala ere, oraindik fruta, zerealak eta barazkiak dira ospe gehien duten elikagai organikoak.
 
Orain arte, elikagaiak erosterako orduan beraien itxura, kolorea, forma, hartu izan dugu kontutan. Baina, orain beste faktore bat ere sartu ahalko litzateke zerrenda horretan: berain jatorria. Beraz, jatorri natural batetik datozen elikagai guztiak organikoakbiologikoak dira. Hau da, ez dira zertan fruitu edo barazkiak izan behar. Adibidez, hormona edo antibiotikorik hartzen ez duten animaliak [[Fitxategi:Organic mixed beans shoots.jpg|right|200px]] jatorri natural batetik datozela onartzen da, sustantzia toxikorik jasan gabe, eta beraz, beraien haragia eta esnea organikotzatbiologikotzat hartzen da. Hala ere, oraindik fruta, zerealak eta barazkiak dira ospe gehien duten elikagai organikoakbiologikoak.
 
==Kontsumoa==
==Elikagai organikoak eta kontsumoa==
Merkataritza aldetik, gero eta argiagoa da produktu hauenganako eskaera handitzen doala. Dagoeneko ez natura dendetan, baizik eta supermerkatu arruntetan ere produktu hauei leku bat egin behar izan zaie. Gainera, aipatzekoa da produktu organikoek industrialek baino gehiago balio dutela; elikagai organikoek askoz ere naturalek baino neurri gehiago bete behar dituztelako eta lan horretan erabili behar dituzten produktuek prezioa asko gareztitzen dutelako. Hala ere, igoera hori arrazoi geihagorengatik gertatzen da:
 
Merkataritza aldetik, gero eta argiagoa da produktu hauenganako eskaera handitzen doala. Dagoeneko ez natura dendetan, baizik eta supermerkatu arruntetan ere produktu hauei leku bat egin behar izan zaie. Gainera, aipatzekoa da produktu organikoekbiologikoek industrialek baino gehiago balio dutela; elikagai organikoekbiologikoek askoz ere naturalek baino neurri gehiago bete behar dituztelako eta lan horretan erabili behar dituzten produktuek prezioa asko gareztitzengarestitzen dutelako. Hala ere, igoera hori arrazoi geihagorengatikgehiagorengatik gertatzen da:
Lehenengo arrazoia, produktu organikoen eskaintza, duten eskaeraren aldean nahiko eskasa dela da. Eta hau gutxi balitz, produktu normalengandik banatu behar dituzte ekoizte eta biltze prozesu guztian. Honek esku lan gehiago eskatzen du eta beraz, jende gehiago ordaindu beharra. Bestalde, ingurumeneko arazoek ere gareztitzean eragiten dute. Esaterako, lurrerako mineral hobeez baliatzea, animalien ongizatea bilatzea, eta guzti hori bermatzen duten pertsonek soldata egoki bat jasotzea.
 
Lehenengo arrazoia, produktu organikoenbiologikoen eskaintza, duten eskaeraren aldean nahiko eskasa dela da. Eta hau gutxi balitz, produktu normalengandik banatu behar dituzte ekoizte eta biltze prozesu guztian. Honek esku lan gehiago eskatzen du eta beraz, jende gehiago ordaindu beharra. Bestalde, ingurumeneko arazoek ere gareztitzeangarestitzean eragiten dute. Esaterako, lurrerako mineral hobeez baliatzea, animalien ongizatea bilatzea, eta guzti hori bermatzen duten pertsonek soldata egoki bat jasotzea.
Horregatik, herrialde askotan dirulaguntzak ematen zaizkie produkzio organikoa ekoizten dutenei. Sistema hau iparraldeko herrialdeetan dago garatuta gehien bat eta mota askotako laguntzak izan ohi dira. Alde batetik, ongarri bereziek edota lurraren zaintzak izan ditzakeen diru galerak irabaziekin egokitzeko. Eta bestetik, produktu hauek salmentara eramateak dakartzan gastuak konpentsatzeko.
 
Horregatik, herrialde askotan dirulaguntzak ematen zaizkie produkzio organikoabiologikoa ekoizten dutenei. Sistema hau iparraldeko herrialdeetan dago garatuta gehien bat eta mota askotako laguntzak izan ohi dira. Alde batetik, ongarri bereziek edota lurraren zaintzak izan ditzakeen diru galerak irabaziekin egokitzeko. Eta bestetik, produktu hauek salmentara eramateak dakartzan gastuak konpentsatzeko.
 
==Lege ezarpena==
 
Elikagai hauek kontsumoaren aldetik dituzten berezitasunak ikusiz, argi geratzen da elikagai organikoekbiologikoek nolabaiteko kontrola izan behar dutela. Hau dela eta, gai hau baldintzatuko duen sistema baten ezerpenaezarpena martxan jarri da eta "organikobiologiko" izena jasotzeko ezinbestekoak diren neurriak ezarri ditu:
 
*Inguruko ur eta landaretzaren egoera naturala guztiz errespetatzea.
*DebekautaDebekatua dago sustantzia kimikoak erabiltzea; sintetiakoaksintetikoak, [[Hormona|hormonak]] , [[Antimikrobiano|antibiotikoak]] eta beste asko barne.
*Animaliei zaintza ona ematea.
*Oreka ekologikoa eta zuzena den produzioekoizpen sistema bat aurrera eramatea.
 
Neurri horiek jarraituz, 4 mailatan sailkatzen ditu elikagai organikoakbiologikoak:
 
*%100 organikoakbiologikoak: inolako sustantzia toxikorik gabekoak.
*OrganikoakBiologikoak: %95 batean organikoakbiologikoak direnak dira.
*Produktu organikozbiologikoz egindakoak: %95 eta %50 bat artean dira organikoakbiologikoak.
*%50 organikoakbiologikoak: Maila baterartebat organikoakarte biologikoak diren produktuek osatzen dute.
 
Beraz, nahiz eta produktu batek organikobiologiko izena eraman, ez du esan nahi guztiz organikoakbiologikoak direnik. Horren ondorioz, legeak elikagai guztien bildukian zehaztasuna ipinarazten du. Hau da, zergatik diren organikoakbiologikoak eta zer produktu edo biltze sistema industrial erabili diren ekoizte orduan.
 
==Ikus, gainera==
*[[nekazaritza ekologikoa]]
*[[Nekazaritza]]
*[[Genetikoki eraldatutako elikagai]]
 
==Kanpo loturak==
* {{es}} [http://www.fao.org/organicag/oa-faq/oa-faq4/es/ FQO]
* {{es}} [http://www.alimentacion-sana.com.ar/Informaciones/novedades/organicos1.htm www.alimentacion-sana.com.ar]
 
 
[[ar:أطعمة عضوية]]