Orereta
Batu da 9 urtarrila 2007
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
116. lerroa:
== Cambios en an: ==
Kaixo Orereta, muchas gracias por tu ayuda en anwiki. Te he respondido en [http://an.wikipedia.org/w/index.php?title=Descusi%C3%B3n_usuario:Orereta&diff=564292&oldid=184625]. El motivo de la reversión era ese (un bot pasará esta semana todos los títulos de los artículos a la nueva grafía, y si lo hacemos a mano, el bot machacará el artículo con la redirección), pero el resto de los cambios estaban muy bien, ya que estamos trabajando en cambiar la grafía en el cuerpo de los artículos. Así que no era demasiado pronto (excepto para el traslado). Siento haberte "desanimado". Saludos, --[[Lankide:Juanpabl|Juanpabl]] 07:26, 2 Martxoa 2010 (UTC)
== '''Definizioa''' ==
'''Bioaniztasuna'''(ingeleseko hizperri biodiversity,bestetik,grekeraz Bio-,bizitza,eta latinetik,aniztasun,barietate)edo bestela askotariko bizitza deitu al da.Bioaniztasuna gizaki bizidunak lurra planetan bizi direnak dira.Bioaniztasuna,eboluzioaren menpe dago espezie berriak sortu edo desagertu al direlako.Bioaniztasuna ulertzen du ekosistemen eta genetika desberdinen espezie barietatea.Hiru mailetan desberdintzen dira bioaniztasuna:
-Genetika:desberdintasun genetikoak eta indibiduaren bariazioak ikusten dira.
-Espezifikoa:espezie desberdinak identifikatzeko balio du.
-Ekosistema:komunitate biologikoen dibertsitatea ikusten da eta hoien gehiketa biosfera osatzen du.
== '''Sorrera''' ==
Bizia hasi zeneko garaira abiatu behar gara bioaniztasuna aurkitzeko.Izaki mikroskopioei begira jarri behar dugu,bakterioei,hain zuzen ere,horiek baitira gure arbasorik zaharrena.
Sumendi asko zeuden,ur lurruna eta gas pozoitsuak etengabe jaurtitzen.Ere,ekaitz elektrikoen eta meteoritoen erasoa euki zuen lurra planetak.Gainera,temperatura altua genuenez,ur lurrunezko geruza inguratzen zuen planeta et geroago,ur hori hozterakoan itsasoen eta ibaien sorreraeragin zuen.
Ur horietan,hasi ziren garatzen bakterioak eta alga urdinak eta ondoren,atmosferaren co2-a oxigenoa bihurtzen.Astiro-astiro,lurra bizileku bilakatuz joan zen,arnasteko oxigeno edukitzen eta ozono geruzaren babesa euki zuten.
Prozezu horren ondorioz,gaur ezagutzen ditugun izaki bizidun guztiak ezagutzen ditugu.1.800.000 espezie desberdin ezagutzen dira.Halere,dagoen guztiaren %10 besterik ez dela uste da.
== '''Bioaniztasunaren garrantzia'''==
Bioaniztasuna garrantzitsua da asebetetzen digulako gure ohinarrizko beharrak:elikadura,sendagaiak,erregaiak eta landarediak.
-Elikadura:bizitzeko behar ditugun energia eta bitaminak landare eta animalietatik ateratzen ditugu.
-Sendagaiak:betidanik erabili dira landareak gaixotasunak sendatzeko.Txinan,esaterako,medikuntza naturala aplikatzen zen.
-Erregaiak:sua aurkitu zutenetik,egurra izan da funtzezko erregaia.Geroago,ikatza,petrolioa,gasa eta elektrizitatea aurkitu zituzten.
-Landarediak:Zuhaitzek ematen dituen babesak eta beste landare motak sortzen dituen oxigenoa,guretzako garrantzia handia du.
== '''Arriskuak''' ==
Bioaniztasuna galtzeko arriskurik handiena, zenbait arrazoirengatik gertatzen diren habitaten suntsiduran, murrizpenean eta zatikatzean ematen da. Arrazoi horietako bat, historikoena, lurra hiri-garapenetarako eta bide-azpiegiturak ezartzeko (autobideak eta trenbideak, esaterako) behin eta berriz erabiltzea izan da. Arrazoietako beste bat, fauna eta flora exotikoaren agerpena izan ohi da: bertakoei eritasunak kutsatzen dizkiete, bertakoen lekua hartzen dute eta harrapakintzat ere hartu ohi dituzte. Espezie exotikoak etxeetan, lorategietan eta landetxeetan sartzen baditugu ere, batzutan ihes egin edo “askatu” egiten ditugu eta bertako espezieengan eragin handia izaten dute.Abere-hazkuntza estentsiboak bioaniztasunean eragiten du, bertako basoak birsortzea eragozten baitu. Gainera, aisialdirako eta aisiarako guneak eraikitzeak ere batzutan habitat naturalarentzat erasokorrak diren azpiegiturak eraikitzea ekartzen dute.Baina,izakia bera da gaur egun arriskurik handiena planetaren biodibertsitaterako. Izan ere, zeharka edo zuzenean hainbat ekosistemaren oreka aldatu ditu gizakiak historian zehar, azkarrago azken hamarkadotan.Adituen ustez, espezie guztien %20a suntsitu ditzakegu hurrengo 30 urteotan.
== Bioaniztasuna aurrezaintzeko ==
[[kategoria:geologia]]
| |||