Bizente Sarria: berrikuspenen arteko aldeak

| izen osoa = Vicente Francisco de Sarría Lezama

| jaiotza data = [[1767]]ko [[urriaren 27]]a

| heriotza data = [[1835]]eko maiatza[[maiatzaren 24]]a

'''Bizente Sarria Lezama''' ([[Etxebarri]], [[Bizkaia]] [[1767]]ko [[urriaren 27]] - [[Kalifornia]] [[1835]]eko [[maiatzaren 24]]) euskal [[frantziskotar]] eta sermolaria izan zen. [[Medikuntza]]ren arloan ere ekarpenak egin zituen eta [[Kalifornia]]ko historian leku nabaria du.

* [[18231812]]koan abuztuanmisioen "komisario prefektu" izendatu zuten eta [[1824]]an Kaliforniako misio guztietako burua bihurtu zen eta postu horretan [[1825]] arte egon zen; garrantzi handiko kargua zen. Denbora politikoki nahastuak ziren, bai Mexikoren independentzia aldeko borrokagatik bai kaliforniar populazioak misiolariak gero eta txarrago ikusten zituztelako. Urte horietan bi euskaldunen arteko ika-mikak bizi izan zituen [[Kalifornia]]k: '''Sarria''' misioetako burua jarrera kontserbadorearen defendatzailea izan zen eta [[Pablo Vicente Sola]] [[arrasate]]ar jatorriko gobernadorea liberalena<ref>''Bizente Sarria (1767-1835) Sermoitegia'' liburuko 16-17 or.</ref>.

Azken egoera honek bultzatu zuen bururik gabe geratu zen Nuestra Señora de la Soledad<ref>Bertakoek ''Chuttusqelis'' deitzen zuten lekua.</ref> [[Salinas harana|Salinas haraneko]] misioaren lidertza hartzen, inork ez baitzuen ardura hori hartu nahi; Soledad euskaldun misiolarien erreferenteetakoa zen: [[Fermín Lasuen]] [[gasteiz]]tarrak sortu zuen [[1791]]n eta bertan lurperatu zuten [[1814]]an [[José Joaquín Arrillaga]] gipuzkoarra, orduko Kaliforniako gobernadorea zena<ref>[http://www.athanasius.com/camission/soledad.htm Misioaren historia] ''Athanasius'' webgune kristauan; '''Sarriaren''' portaera "eredugarri" agertzen da, beste batzuenekin kontrajarria.</ref>. Bakarrik egonik ere bere lanarekin segitu zuen; [[1835]]eko maiatzean hilik aurkitu zuten [[aldare]]aren ondoan, gorpua oso argal eta narriatua. Bertako bere azken jarraitzaileakjarraitzaileek hartu zuenzuten eta San Antonio de Padua<ref>''Telhaya'' bertakoentzat.</ref> misiora eraman zuen; hortxe lurperatu zuten.

Sermoiak dira '''Sarriak''' gehien idatzi zituena; [[Euskal Herri]]tik Ameriketara eramandakoak dira, gehienak [[1796]] eta [[1802]] artean idatzitakoak<ref>Salbuespenik bitxiena lekua eta datagatik [[1828]]an [[San Antonio de Padua misioa]]n idatzitakoa da.</ref> eta orain dela urte gutxi azaleratutakoak dira. [[Jon Bilbao]] ikertzaile ezagunak ohartuta, [[Xabier Altzibar]] [[EHU]]ko irakasleak eman zuen egile honen lehen berria eta [[1993]]an ''Frantzisko Abrisketari omenaldia'' liburuan etxebarritarrari buruzko artikulua argitaratu zuen. [[Labayru]] Ikastegiak izkribuen kopia bat eskatu zion [[Kalifornia]]ko [[Berkeleyko unibertsitatea|Berkeleyko]] Bancroft Liburutegiari eta testuak aztertzen hasi ziren. Horren emaitza da [[2009]]an argitaratutako liburua. TestuenAipatu besteunibertsitatean kopiadaude batizkribu guztiak, [[Sacramento]]ko California State Universityn dagodagoen bat izan ezik.

[[Sermoi]]ak 39 dira; euskaraz 33 ([[bizkaiera]]z 32, [[gipuzkera]]z 1) eta [[gaztelania]]z 6. Bakan batzuetan baino ez da adierazten predikazio-lekua: Etxebarri, [[Mungia]], [[Otxandio]], [[Fika]]. '''Sarriaren''' obra interesekoa da garai eta leku horretako euskara idatzia ezagutzeko. Mendebaldeko[[Nerbioi euskara,ibarra|Nerbioi bizkaierarenibarreko]] aldaera,euskararen erabiltzentestigantza dugarrantzitsua da eta [[euskalkibizkaiera]] honenren tradizio klasikoan koka daiteke, [[Juan Antonio Mogel|Mogel]], [[Pedro Antonio Añibarro|Añibarro]] eta abarrekin batera.

[[Medikuntza]]ren alorrean ere idatzi zuen; [[1830]]ean [[zesartar]] ebakia erditzeko metodoaz idazkia egin zuen<ref>[http://www.oac.cdlib.org/data/13030/ns/tf4m3nbOns/files/tf4m3nb=ns.pdf San Antonio de Padua misioko dokumentazioa] ''Online Archive of California'' webgunean.</ref>. Medikuntzan Kalifornian bizi izan den batek egindako lehen ekarpen dokumentatutzat jotzen da.