Hipofisi: berrikuspenen arteko aldeak

[[Fitxategi:Illu pituitary pineal glands.jpg|thumb|350px|Hipofisiaren kokapena garunean (pituitary gland).]]

'''Hipofisia''' [[entzefalo]]aren azpian dagoen [[guruin]] endokrinoa da, ilar baten tamainakoa, [[hipotalamo]]ari lotua txorten labur baten bitartez. Gramo erdiko pisua du eta aulki turkiarra izeneko hezur-egitura batean kokatzen da, buru-hezurraren beheko aldean. '''Guruin pituitario''' izenarekin ere ezagutzen zaio.

 

== Anatomia ==

 

Hiru zatik osatzen dute hipofisia: aurreko gingila edo adenohipofisia, erdiko hipofisia eta atzeko gingila edo neurohipofisia.

 

*adenohipofisiak jatorri [[epitelio|epiteliala]] du.

 

*erdiko hipofisiak melanotropina izeneko [[proteina]] sortzen du, [[melanina]]ren sintesian parte hartzen duena.

 

Adenohipofisia eta neurohipofisia bi guruin desberdintzat jo daitezke, bakoitzak bere [[hormona]]k jariatzen baititu. Biak ala biak hipotalamoaren kontrolpean daude: entzefaloaren zati hori nerbio-loturen bidez lotzen da neurohipofisiarekin, eta odol-sistemaren bitartez adenohipofisiarekin, jariaketa endokrino asko kontrolatuz. Hipofisia eta hipotalamoaren arteko lotura ez da soilik anatomikoa, baita funtzionala ere: zilegi da beraz ''sistema hipofisiario-hipotalamikoaz'' hitz egitea.

 

== Jariaturiko hormonak ==

 

Hipofisiak beste guruin batzuen jarduera kontrolatzen du; hipofisiak ekoizten dituen zenbait hormonek beste hormona batzuk jariarazten dituzte.

 

=== Adenohipofisia ===

 

Hipofisiaren zati honek hormona ugari jariatzen ditu, honako hauek izanik garrantzitsuenak:

 

*[[hazkuntza hormona]] (GH edo STH), gorputzaren hazkuntza areagotzen duena

*[[prolaktina]] (LTH), haurdunaldian eta edoskitzaroan zeregin garrantzitsua betetzen duena; ugatz-guruinak eta ama-sena garatu, eta esnearen ekoizpenean jarduten du

 

Gainontzeko [[hormona]]k ''tropikoak'' dira, hots, beste guruin batzuetan dute eragina, guruin horien jariaketa erregulatuz:

 

*[[tirotropina]] (TSH): [[tiroide]]an jarduten du, [[tiroxina]] eta [[tri-iodotironina]]ren sintesia bultzatuz.

*[[hormona luteinizatzaile]]a (LH): [[gonada|gonadetan]] jarduten du; [[obulazio]]an parte hartzen du emakumezkoengan, eta [[androgeno]]en sintesia kontrolatzen du gizonezkoengan

 

 

=== Neurohipofisia ===

 

Hipofisiaren zati honek ez ditu hormonak ekoizten; ez da, beraz, benetako guruin jariatzailea, hipotalamoak jariatzen dituen hormonen biltzailea baizik. Izan ere, hipotalamoko nerbio-ehunetan bi hormona ekoizten dira, neurohipofisira nerbio-zuntzen bitartez iristen direnak, bertan pilatuz. Hipotalamoak jariatutako hormonak bi hauek dira:

 

*[[vasopresina]] (ADH) edo hormona antidiuretikoa: [[giltzurrun]]etan uraren birxurgapena handitzen du, gernuaren kopurua gutxituz.

*[[oxitozina]]: erditzerakoan umetokiaren kontrakzioak eragiten ditu; horretaz gain, edoskitzaroan ere zeregin garrantzitsua betetzen du, esnearen ekoizpenean parte hartzen baitu.

 

 

[[Kategoria: Guruinak]]