23:39, 3 otsaila 2010ko berrikusketa aldatu TheklanBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak, Administratzaileak 2.164.308 edits t Robot: Cosmetic changes ← Aurreko ezberdintasuna		22:43, 22 otsaila 2010ko berrikusketa aldatu desegin Josugoni (eztabaida \| ekarpenak) Administratzaileak 49.689 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: [[Fitxategi:Golden ratio line2.svg\|thumb\|250px\|Urrezko proportzioa: <font color="green">'''''a + b'''''</font> luzera osoa <font color="blue">'''''a'''''</font> zati luzeenarekiko eta <font color="blue">'''''a'''''</font> luzera <font color="red">'''''b'''''</font> zati laburrenarekiko berdinak dira.]] ~~{{wikitu}}~~ [[Fitxategi:Golden ratio line2.svg\|thumb\|250px\|<!------La proportion définie par ''a'' et ''b'' est dite d'extrême et de moyenne raison lorsque ''a'' est à ''b'' ce que ''a'' + ''b'' est à ''a'' - Soit lorsque (a+b)/a = a/b. Le rapport ''a'' / ''b'' est alors égal au '''nombre d'or'''.----->]] '''Urrezko zenbakia''' matematikan aurkitu dezakegun zenbakirik ezagunetariko bat da, ezagunena ez bada. ''Urrezko proportzioa'', ''zerutiar zenbakia'', ''jainkozko proportzioa'' eta beste hainbat izenen bidez ere ezagutzen da. [[Zenbaki irrazional]]a da, eta hortaz ezinezkoa da zenbaki guztiak ezagutzea eta askotan lehenengoak jakitearekin nahikoa da bere propietateez baliatzeko. 9 ⟶ 7 lerroa: :<math>\varphi = \frac{1+\sqrt{5}}{2}\approx 1.61803\,39887\ldots\,</math> [[Aljebra]]ikoki: :<math> \frac{a+b}{a} = \frac{a}{b} = \varphi\,.</math> Urrezko zenbakia [[φ]] (phi/fi) greziar letrarekin adierazi ohi da. Izen hori [[Martin Ohm]] matematikari alemaniar matematikariak jarri zion, [[Fidias]] eskultorearen ohorez, [[Partenoia]] eraikitzeko erabili omen zuena. Esparru askotan ikusi genezake, esaterako eta batzuk aipatzearren, anatomia, arkitektura, landareen munduan... [[Pizkunde]]tik gutxienez, [[arte\|artista]] eta [[arkitekto]] ugarik urrezko zenbakia erabili dute lanen proportzioak sortzerakoan, batez ere urrezko laukizuzenaren itxura hartuz. [[Laukizuzen]] honen bi aldeen arteko proportzioa da urrezkoa, [[estetika\|estetikoki]] atsegina delakoan. ~~== Historia ==~~ ==Kalkulua== {\| border="1" style="float: right; border-collapse: collapse;" \| colspan="2" align="center" \| \|- \|[[Zenbaki-sistema bitar\|Bitarra]] \| 1.1001111000110111011… \|- \| [[Zenbaki-sistema hamartar\|Hamartarra]] \| 1.6180339887498948482… \|- \| [[Zenbaki-sistema hamaseitar\|Hamaseitarra]] \| 1.9E3779B97F4A7C15F39… \|- \| [[Zatiki jarraitu]]a \| <math>1 + \cfrac{1}{1 + \cfrac{1}{1 + \cfrac{1}{1 + \cfrac{1}{1 + \ddots}}}}</math> \|- \| [[Aljebra]]ikoa]] \| <math>\frac{1 + \sqrt{5}}{2}</math> \|- \| [[Serie matematiko]]a \| <math>\frac{13}{8}+\sum_{n=0}^{\infty}\frac{(-1)^{(n+1)}(2n+1)!}{(n+2)!n!4^{(2n+3)}}</math><br /> \|} Bi kopuru, ''a'' eta ''b'' ''urrezko proportzioa betetzen dute baldin eta: :<math> \frac{a+b}{a} = \frac{a}{b} = \varphi\,.</math> Urrezko zenbakiaren jatorria zaharra da. Ezin da jakin noiztik ezagutzen duen gizakiak (apika, harean [[pentagrama]], makila altxatu gabe, irudika zezakeela kontura zenez geroztik). Egiptoarrek jada ezagutzen zuten, baina Euklides izan zen definitu zuena: ~~:''Zuzenki bat buruen eta erdikariaren arteko proportzioan zatiturik dago zuzenki eta zati handienaren arteko proportzioa berori eta txikienaren artekoa bera denean'.~~ Ekuazio honek anbiguotasun gabe ''φ'' definitzen du. -Giza gorputzean bertan ere aurki daiteke. Leonardoren “kanon”aren arabera gorputzaren proportziorik eder eta harmoniatsuenak, urrezko proportzioan daudenean lortzen dira. Leonardok “gizaki bikaina zirkulu batean sartu zuen, zeinaren zentrua zila bera den eta erradioa gizakiaren altuerarekin urrezko proportzioan dagoen. ~~-Errenazimenduan (greziar ideien errenazimenduan) ere zenbaki hau oso ezaguna izan zen eta Da Vinci-k bere Giocondan erabili zuela dioenik ere bada.~~ [[Kategoria:Zenbakiak]]

Urrezko zenbakia: berrikuspenen arteko aldeak