San Joan Laterangoaren basilika: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Erreferentzia
Inorbez (eztabaida | ekarpenak)
erreferentziak
4. lerroa:
Basilika honen izen osoa honakoa da: '''Salbatore Txit Santuaren eta San Joan Bataiatzaile eta Evangelisten Laterangoaren artxibasilika, hiriko eta munduko eliza guztien ama eta buru''' ([[italiera]]z ''Arcibasilica del Santissimo Salvatore e dei Santi Giovanni Battista ed Evangelista in Laterano madre e capo di tutte le chiese della città e del mondo'', [[latin]]ez ''Archibasilica Sanctissimi Salvatoris et Sancti Iohannes Baptista et Evangelista in Laterano omnium urbis et orbis ecclesiarum mater et caput'').
 
Basilika bera [[Vatikano Hiria]]ren mugetatik at dago, [[Erroma]]ko [[Lateran]] auzoan, hots, [[Italia|Italiar Errepublikan]]. Hala ere, lurraldez kanpoko statusa du, Vatikanoaren jabegoa baita. Auzi hau Erromako beste eraikin batzuekin ere gertatzen da, [[Laterango Ituna]]k hizpatu bezala. Egungo artzapeza Agostino Vallini da, Erromako elizbarrutiko karadinal bikario orokorra<ref name="Erromako elizbarrutia">{{it}}{{erreferentzia |url = http://www.vicariatusurbis.org/Ente.asp?ID=674 |izenburua = Basilica papale |argitaletxea = Vicariatus Urbis&nbsp;— Erromako elizbarrutiko gunea |languagehizkuntza =Italian it |accessdatesartze-data = 2008-08-07}}</ref>. [[Frantzia]]ko presidentea, egun [[Nicolas Sarkozy]], basilikako "ohorezko kanon bakar eta lehena" da, [[Frantziako errege]]engandik jasotako titulua [[Henrike IV.a Frantziakoa]]ren garaitik.
 
== Historia ==
 
[[Fitxategi:Obelisk-Lateran.jpg|thumb|left|[[Laterango jauregia]]ren aurreko plazak [[obelisko]] bat du, [[Tutmosis III.a]] faraoiak agindua eta [[Tutmosis IV.a]] bilobak amaitua [[Karnak]]en. Lehenago [[Circus Maximus]]-ean egon zen, plaza honetan altxarazi zuten arte.]]
 
Basilika bera ''Castra Nova equitum singularium'' ("zalduneria inperialaren gotorleku berria") delakoaren hondakinen gainean eraikia dago. Gotorleku hau [[Septimio Severo]]k ezarri zuen [[193]]an, baina [[Milvio Zubiko gudua]]ren ostean, zalduneria indargabetu eta eraikina eraitsi zuten. Hondakinetan ''gens laterani'' administratzaileak ezarri ziren, eta jauregia berreraiki. [[Konstantino]]k Erromako apezpikuari oparitu omen zion eraikina, nahiz eta data ezezaguna izan. Badirudi, [[Melkiades]] aita santuaren garaian izan zela, [[313]]ko apezpikuen [[sinodo]]a bertan ospatzeko eta [[324]]an324an [[Silvestre I.a]]k sagaratua.
 
Aita Santuen egoitza nagusia izan zen, alboko [[Laterango jauregia]]n, [[1309]] arte, [[Klemente V.a]]k Aulki Santua [[Avignon]]era lekualdatu baitzuen.
 
Eraikinak aldaketa ugari izan ditu mendeetan zehar. Klate ugari jasan zituen [[Erromako harrapaketa]]n, [[410]]ean410ean [[Alariko I.a]]rena eta [[455]]ean455ean [[Genresiko]]rena. [[774]]ko774ko [[Pazkoa]]n, [[Karlomagno]] bertan bataiatu zuten.
 
[[Lurrikara]] batek [[896]]an896an suntsitu zuen. [[Sergio III.a]] aita santuak guztiz berreraiki zuen [[X. mende]]an, baina [[su]]te ikaragarri batek berriz suntsitu zuen [[1308]]ko [[maiatzaren 6]]an, [[Klemente V.a]]ren garaian, berriz berreraikiarazi zuena. Lanak hurrengo aita santu [[Joan XXII.a]]k amaiarazi zituen. [[1349]]ko1349ko lurrikarak kaltetu zuen berriz, gero beste sute batek [[1361]]ean1361ean eta berriz zaharberritu zuen [[Urbano V.a]]k, [[Giovanni Stefani]] arkitektoaren gidaritzapean.
 
Egungo eraikina [[XVII. mende]]ko berreraikuntza bat da berez, nabea eta barneko antolakuntza [[Francesco Borrimini]]renak, [[Inozentzio X.a]]ren aitasantutzan egindakoa [[1650]]ko1650ko [[urte santu]]a ospatzeko. Fatxada [[Alessandro Galilei]] arkitektoak [[trabertino]]z eraiki zuen [[1734]]an1734an.
 
=== Kontzilioak ===
67 ⟶ 66 lerroa:
Egun, beste hiru basilika nagusiak bezala, San Joan Laterangoaren artzapez funtzioa [[kardinal]] batek betetzen du. 1970tik, portu hau, Erromako katedralari atxikia, Erromako kardinal-bikoarioari dagokio.
 
Hau da Laterango basikako artzapezen zerrenda<ref>{{erreferentzia |url = http://www.fiu.edu/~mirandas/essay.htm |izenburua = Essay of a General List of Cardinals| argitaletxea = The Cardinals of the Holy Roman Church}}.</ref>
{{col-begin}}
{{col-1-of-2}}
131 ⟶ 130 lerroa:
 
== Erreferentziak ==
 
{{erreferentzia zerrenda}}
 
== Ikus, gainera ==
 
* [[Laterango bataiategia]]
 
=== Beste hiru basilika nagusiak ===
 
* [[San Petri Vatikanokoa]]
* [[San Paulo Harresiz Kanpokoa]]