Nafar-aragoiera: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Orereta (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
t Robot: Cosmetic changes
3. lerroa:
|jatorrizko izena=''Nabarroaragones''
|familiaren kolorea = Indoeuroparra
|estatuak=[[Espainia]]<br />[[Euskal Herria]]
|eskualdea= [[Aragoi]]<br />[[Nafarroa Garaia]]<br />[[Errioxa]]
|hiztunak=Desagertua
|1 familia=[[Indoeuropera|Indoeuroparra]]
23. lerroa:
 
== Sorrera ==
[[Iruñeko Erresuma]]ren lurralde musulman eta kristauetara hedatzeak nafarrez birpopulatu zuen konkistatutakoa. [[Iruñeko Erresuma]]k [[Aragoiko konderria|Aragoiko konderriak]]k bereganatu zituenean, etorkizunean [[Aragoiko koroa]] osatuko zuten lurraldeetan eragina izan zuen. Hizkuntza honen lehendabiziko aipamena (baita [[euskara]]rena ere) [[Donemiliaga Kukula]]ko glosetan agertzen da.
 
Nafar-aragoiera [[Errioxa Garaia]] eta [[Ribagortzako konderria|Ribagortza]] artean [[latin arrunt]]aren bilakaera da<ref>[[Koldo Mitxelena]]: ''""Sobre Historia de La Lengua Vasca"'', II. Liburukia "Estudis de Toponimia Catalana"</ref>. [[Sobrarbe]]k bere [[Erromantze hizkuntzak|erromantze]] ere bazuen, [[Ramón Menéndez Pidal]]ek ''"Orígenes del Español"'' liburuan argitaratutako [[XI. mende]]ko agirian ikusten denez diptongatu ez zuena.
29. lerroa:
Latin arrunta oinarria izanda, inguruko [[hizkuntz]]ek ere bere eragina izan zuten sorreran. Garatu zen eskualdeko jatorrizko hizkuntza [[euskara]] izan zen. Guillermo Fatásek dio [[VIII. mende|VIII.]] eta [[IX. mende]]en arteko zenbait historialari [[musulman]]en esanetan (tartean [[Ibn Hayyan]], Muqtabas, Al'Udri edo Tarsi) Erdialdeko [[Pirinioak|Pirinioetan]], antzinako [[Ceretania]]n, [[baskoi]]arekin lotutako herri bat bizi zela, ''Certaniyyin'' edo ''Sirtaniyyin'' izenekoa. Herri hau [[Gallego ibaia]]ren arroan bizi zen<ref>Guillermo Fatás Cabeza ([[1987]]) ''Notas sobre el territorio vascón en la Edad Antigua'' Vitoria Bilduma ISSN 0213-2095</ref>.
 
Egungo [[aragoiera]]n arro [[Hizkuntza zeltak|zeltak]] [[euskara]]zkoak baino gutxiagoak dira. Batzutan, [[zeltiberiera]]rekin baino [[galiako zelta]]rekin du lotura estuagoa, adibibez, ''bruco'' ([[txilar]]ra), ''arañón'' ([[elorri beltz]]a), ''artica'', ''borda'' (korta), ''garmo'' ([[mendi]]ko larrea), garra. Horrek [[baskoi]]ek [[Baskoniako dukerria|GaskoniaGaskoniatik]]tik zetozela adierazi dezake.
 
== Erdi Aroko zabalkuntza ==
71. lerroa:
|}
 
Oraindik badaude nafar-aragoierazko toponimo batzuk, adibidez [[Zaragoza]]ko Valdefierro auzoa, nahiz eta gutxi izan, [[Nafarroa]]n [[euskara]]zko jatorria eta [[Zaragozako probintzia|Zaragoza]] eta [[Teruelgo probintzia|TeruelTeruelen]]en [[mozarabiar]] jatorria dutelako; izan ere bai "Zaragoza" bai "Teruel" hitzak mozarabiarrak dira. Nafar-aragoierak, gaztelaniak ez bezala, apenas ez zuen aldatu mozarabiar toponimia eta egungo "[[Castellote]]", "[[Deustia|Tauste]]", "[[Caspe]]", "[[Jarque]]" aragoieraz ez zuten azkeneko "E".
 
== Erreferentziak ==