Nafarroako Kontuen Ganbera: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
tNo edit summary
Xqbot (eztabaida | ekarpenak)
t robota Erantsia: la:Camara computorum Navarrae; cosmetic changes
7. lerroa:
[[1365]]eko [[otsailaren 18]]an [[Karlos II.a Nafarroakoa]]k aldarrikatutako ordenantzak sortu zuen<ref name= "pais"/>. [[1274]] eta [[1328]] artean [[Nafarroako Erresuma]] [[Frantzia]]rekin lotura dinastikoa izan zuen eta bertan jadanik gastu publikoa kontrolatzeko erakundeak existitzen ziren.
 
Erakundea ofizialki eratu baino lehen [[Nafarroako Erresuma]]k jadanik [[aditzaile]] eta Kontuen Maisuak zituen erreinuko finantzen egoera noizean behin kontrolatzeko. Izan ere, lehendabiziko kontuen liburu ezaguna [[1258]]koa da<ref>María Puy Huici ([[1988]]) ''"La Cámara de Comptos de Navarra entre 1328 y 1512"'' [[Iruñea]]: [[Nafarroako Gobernua]] ISBN 842350823484-235-0823-4</ref>. Karlos II.aren ogasunak gorriak ikusi zituen inguruko erresumekin gerrak eusteko, hori zela eta behin behineko erakundea finkatu eta behin betiko bilakatu zuen.
 
Lehendabiziko erakunde hori sei lagunek osatzen zuten: lau Aditzaile Orokor, "gizon zintzo eta zuzenak", eta elizgizon bi notario-lanetan aritzeko. Bere aginduak betearazteko Atezaina eta Erreinuko Ofizialak kontratatzen zituzten<ref>[http://www.euskomedia.org/aunamendi/97934/59259]</ref>.
 
Lehendabiziko betebeharrak honakoak izan ziren:
* Erregearen zergariak aditzea, hortik [[aditzaile]] izena.
* Erregearen eskubideak kontrolatzea
* Erregearen finantza-kontuetan aholkuak ematea.
 
Epeka-epeka Comptos Ganberak beste eginkizun batzuk hartu zituen bere gain, ziur asko lortutako izen ona zela-eta. Horrela, hasieran aditzea eta aholkuak emateari lotu bazizkion ere, laster Ogasun kontuetan auzitegi bihurtu eta Comptos Ganberaren Auzitegia hartu zuen izena. Bestetik, zerga-bilketaz (epeak eta kopurua), monetaz eta kargu ofizialen zinez arduratu zen.
36. lerroa:
=== Eginkizunak ===
19/1984 Foru Legeak ezarritako eginkizunak bi dira<ref name= "legea"/>:
* Nafarroako sektore publikoaren kudeaketa ekonomikoa eta kontuak fiskalizatzea:
** [[Nafarroako Gobernua]]k urtero aurkezten duen Kontu Orokorrei buruzko txostena egitea<ref>Luis Ordoki Urdazi ([[1997]]) ''"La Cámara de Comptos. Institución Fiscalizadora de Fondos Públicos de Navarra"'' [[Iruñea]]: [[Nafarroako Gobernua]]</ref>.
** [[Nafarroa]]ko Udal eta Kontzejuak eta menpean dituen erakundeen kudeaketa ekonomikoa eta kontuei buruzko txostenak ematea<ref>[http://www.diariovasco.com/pg060126/prensa/noticias/Bidasoa/200601/26/DVA-BID-098.html Diario Vasco: La Cámara de Comptos dice que Baztan gestiona adecuadamente sus presupuestos (2006-01-26)]</ref>.
** Kontu Auzitegiari bere txostenak bideratzea, honek funts publikoak gobernatzen dituztenei erantzukizunak eskatzeaz arduratzen delako.
* Parlamentuari aholku ematea ekonomi eta finantza gaietan<ref>[http://www.abc.es/hemeroteca/historico-06-11-2006/abc/Nacional/el-parlamento-foral-aborda-el-polemico-informe-de-la-camara-de-comptos_1524110739261.html ABC: El Parlamento foral aborda el polémico informe de la Cámara de Comptos (2006-11-06)]</ref>.
 
=== Antolaketa ===
Ganberaren kideak Presidentea, Auditoreak eta Idazkaritza Nagusia dira.
* Presidentea sei urte eperako [[Nafarroako Parlamentua]]k aukeratua da<ref name= "legea"/>.
* Auditore edo Kontu Ikuskariak (hiru), oposizio-lehiaketa baten ondorioz aukeratuak, txostenak idaztea eta Presidenteari bideratzea dute eginkizuna.
* Idazkaritza Nagusia, Ganberaren legelarien artean Presidenteak aukeratzen du eta erakundearen aholkularitza juridikoa zuzentzea du betebeharra<ref name= "legea"/>.
 
== Egoitza ==
52. lerroa:
Egoitza [[Iruñe]]ko Ansoleaga kaleko hamarrean dute, hiriko [[arkitektura gotiko]] zibilaren eraikuntza bakarra eta [[1868]]an [[Kultura Ondasun]] deklaratua<ref>[http://www.turismonavarra.es/eus/organice-viaje/recurso.aspx?o=3001& www.turismonavarra.es: Comptos Ganbera]</ref>.
 
[[XIII. mende]]ko etxea [[1524]]an [[Karlos I.a Espainiakoa|Karlos V.a NafarroakoaNafarroakoak]]k erosi zuen lehen egoitza finkoa omen ez zelako. Bertan eta [[1836]]an erakundea deuseztatu arte moneta ere egiten zuten.
 
Ganbera desagertu ondoren, bere artxiboa [[Nafarroako Agiritegi Orokorra|Nafarroako Agiritegi Orokorrera]] eraman zuten eta bertan hasieran Monumentu Historiko eta Artistikoen Batzordea, [[1919]]tik aurrera [[Nafarroako museoa]], [[1941]] eta [[1994]] artean [[Vianako Printze Erakundea]] izan ziren.
76. lerroa:
 
== Ikus, gainera ==
* [[Nafarroako Gobernua]]
 
== Kanpo loturak ==
* [http://www.cfnavarra.es/camara.comptos/eus/index.asp Nafarroako Comptos Ganberaren webgune ofiziala]
 
[[Kategoria:Nafarroako politika]]
87. lerroa:
[[es:Cámara de Comptos de Navarra]]
[[fr:Chambre des Comptes de Navarre]]
[[la:Camara computorum Navarrae]]