Apuleio: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Erreferentzia zerrenda
t Robot: Cosmetic changes
1. lerroa:
[[FileFitxategi:ApuleiusFrontispiece.jpg|thumb|right|'''Apuleio''' idazlearen lanen argitalpen baten aurrealdea, non ''[[Asinus aureus]]'' eleberriko Panfila, [[hontz]] bihurtzen dela, eta urrezko astoa agertzen diren. Apuleio erdian agertzen da irudikatuta.]]
 
'''Apuleio Madaurakoa'''<ref>''Apuleio'' bere ''[[nomen]]'' zen. Bere ''[[praenomen]]'' ezezaguna da. Pizkundean ''Lucius'' ezarri zitzaion ''praenomen'' gisa ''Asinus Aureus'' bere eleberriko pertsonaia berarekin identifikatzen baitzen, eta hori dela eta, ''Lucius Apuleius'' izenez ere ezagutzen da. Antzinako eskuizkribuetan ''Apuleius philosophus Platonicus'' izena ere ematen zaio.</ref>, latinez ''Apuleius Madaurensis'', ([[Madaura]], c. [[125]]- c. [[180]]) [[latin]]ezko [[prosa]] idazle bat izan zen. ''Metamorfosis'' edo ''[[Asinus aureus]]'' (euskaraz, ''Urrezko astoa'') izenburuko eleberriaren egilea izateagatik da batez ere ezaguna, zeina antzinako literaturatik osorik gorde den eleberri bakarra den<ref>Zaharragoa den [[Petronio]]ren ''[[Satyricon]]'' eleberritik zati batzuk bakarrik geratzen dira.</ref>. Filosofo platoniko eta retoriko gisa ere izan zen ezaguna. Zientzia dibulgazio lanak ere idatzi zituen.<ref>{{en}} Julia Haig Gaisser:''[http://press.princeton.edu/chapters/s8683.pdf Apuleius: A Celebity and His Image]''.</ref>
 
 
== Bizitza ==
 
Apuleioren bizitzari buruzkoak berak idatziriko ''Florida'' idazlanetan eta''Apologia'' defentsa-hitzaldian oinarritzen dira. [[Kartago]]n 160-170 urteetan berak emandako hitzaldiek bere bizitzako datuak ematen dituzte. [[Getulia]] eta [[Numidia]] artean kokaturiko [[Madaura]] hirian jaio zen. Hiriko buru baten semea zela, ordea, jakina da. [[Kartago]]n gramatika, retorika eta filosofia ikasi zituen. [[Atenas]] hirian bere filosofia ikasketak sakondu zituen, bere pentsaera platonismora zuzenduz. Ondoren, [[Erroma]] ere bizi izan zen. [[Egipto]] eta [[Asia Txikia]] ere bisitatu zituen bertako filosofoaik eta erlijioak ikasiz. Azkenik, [[Afrika]]ra itzuli zen 30 bat urte zituela. Hasiera batean, [[Alexandria]]ra joateko asmoa zuen, baina bidean egungo [[Tripoli]] hiritik gertu dagoen Oea hirian gaixotu eta bertan Sicinius Pontianus izeneko lagunarekin topo egin zuen. Honek Aemilia Pudentilla bere ama alargunarekin ezkontzeko proposamena egin zion, familiako ondasunak aitaren senideek beretzat hartu nahi baitzituzten. Apuleio Pudentillarekin ezkondu zen 155-156 urteetan. Pontianus hil eta Pudentillaren sendia Apulioren aurka jarri eta salaketa jarri zioten, emaztea bereganatu eta bere aberastasunak eskuratzearren sorginkeriak baliatu zituela argudiatuz. Salaketa honen aurka ''[[Apologia (Apuleio)|Apologia]]'' izeneko defentsa-lana idatzi zuen. Epaiketa [[Sabrata]] hirian ospatu zen 156-158 urteeetan eta [[Claudius Maximus]] prokonsula izan zen epaile. Eztabaidagarria da errugabetu zuten baina epaiketaren ostean [[Kartago]]n jarraitu zuen bere karrera.
12. lerroa:
<ref>{{en}} Jack Lindsay, Apuleio: ''[http://books.google.es/books?id=gk1B10oUJCwC&printsec=frontcover&source=gbs_v2_summary_r&cad=0#v=onepage&q=&f=false The golden ass]'', 5-29 orrialdeak.</ref><ref>{{en}} ''[http://www.encyclopedia.com/doc/1G2-3404707523.html Lucius Apuleius]'', ''www.encyclopedia.com'' webgunean.</ref>
 
== Lanak ==
 
Oso idazle sutsua izan zen, baina liburu asko galdu dira. Hots, bere tratadu teknikoak; botanikaz, medizinaz, astronomiaz, paremiologiaz eta abar... Zenbait obra filosofikoak ideia platonikoekin eta paripatetikekin badauzka: ''Deo Socratis'' liburuan Sokrates gidatzen zuen genioaz idazten du; ''De Platone et eius dogmate''-n Platonen dotrinak azaltzen ditu; eta ''De mundo''-n Aristotelesi itzultzen dio.
25. lerroa:
[[Erdi Aroa]]n ''Urrezko astoa'' oso irakurrita izan zen eta [[Boccacio]] eta [[Cervantes]]engan eragin zuen.
 
== Erreferentziak ==
 
{{erreferentzia zerrenda}}