905eko Iruñeko estatu kolpea: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
t Robot: Cosmetic changes
11. lerroa:
Gertuko erresuma eta konderriek ere bere boterea finkatzen ere ari ziren. Hona hemen bere egoera [[905]]. urtean:
* [[Asturiasko Erresuma]]k ez zituen arazo handirik hegoaldeko mugan, [[Kordobako emirerria]]n matxinadak zirela eta kontrolpean zituelako<ref>Martínez Diez, Gonzalo ([[1993]]): ''"Alfonso III"'' [[Palentzia]]: Palentziako Diputazioa. ISBN 84-86844-98-3</ref>. Hori zela eta [[Ebro]] haranetik zabaltzea erabaki zuen.
* [[Banu Qasi]]ko [[Lope ibn Mohamed]]ek [[904]]ko espedizio batean [[Ramon I.a Pallarsekoa]] mendean hartu eta [[Ribagortzako konderria]] okupatu zuen<ref>[http://www.tvcatalunya.com/historiesdecatalunya/personatges/per102827256.htm Catalunyako istoriak - TVC]</ref>.
* [[Galindo II.a Aznarez]] [[Aragoiko konderria|Aragoiko kondearen]] ama Oneka [[Aritza leinua|aritzatarra]] ([[Gartzia I.a Eneko Nafarroakoa|Gartzia EnekoEnekoren]]ren alaba) bazen ere, emaztea [[Ximena leinua|ximenatarra]] ([[Gartzia Ximenez Iruñekoa]]ren alaba Antsa) izan zen<ref>Sánchez Albornoz, Claudio. "Problemas de la historia Navarra del siglo IX". Vianako Printze Erakundea, 20:5-62 (1959).</ref>. Galindok koinataren alde egin zuen eta, gainera, [[Iruñe]]ko eragina ere gainetik kendu nahi zuen.
 
== Parte hartzaileak ==
28. lerroa:
|[[Lope ibn Mohamed]] ([[Banu Qasi]])
|[[Antso I.a Gartzes|Antso Gartzes]]
|[[Alfontso III.a Asturiaskoa]] ([[Asturiasko Erresuma]])<br />[[Galindo II.a Aznarez]] ([[Aragoiko konderria]])<br />[[Ramon I.a Pallarsekoa]] ([[Ribagortzako konderria]])<ref>Pérez de Urbel, Justo. ''"Los Primeros Siglos de la Reconquista, (Años 711-1038)"'' España Christiana: Comienzo de la Reconquista (711-1038) aldizkarian. 6. Liburukia. [[Madril]]: Espasa Calpe, [[1964]]. 297. orr.</ref>
|}
</center>
 
== Estatu-kolpea ==
[[Antso I.a Gartzes|Antso Gartzes]] [[Gartzia I.a Eneko Nafarroakoa|Gartzia Eneko]] [[870]]ean hil zenean [[Onsella]] ibaiaren haranean jauntxoa izan zen. Laster hasi zen inguruko lurraldeetan eskuak sartzen. [[905]]ean [[Alfontso III.a Asturiaskoa]], [[Galindo II.a Aznarez]] eta [[Ramon I.a Pallarsekoa]]ren laguntzarekin [[Iruñea]]n sartu eta [[Fortun I.a Gartzia Nafarroakoa|Fortun GartziaGartziak]]k, [[Aritza leinua]]ren azken erregea, tronuari bere alde uko egitera behartu zuen<ref>Pérez de Urbel, Justo. ''"Lo viejo y lo nuevo sobre el origin del Reino de Pamplona"''. Al-Andalus. ([[1954]])</ref>. Horretarako Fortunen semeen eskubideak indargabetu zituen [[Toda Nafarroakoa|Toda]] Fortunen iloba eta Antsoren emaztearen alde. Aritzatarra monje bihurtu eta [[Leireko monasterioa]] hil zen. Antso, berriz, bere buruarentzat "Iruñeko errege" titulua aldarrikatu zuen lehendabizikoa izan zen<ref name = "Collins">190. orr.</ref>.
 
== Ondorioak ==
[[Ximena leinua]]k erabat aldatu zuen erresumaren aliantzak: [[Banu Qasi]]tarrak baztertu eta inguruko erresuma [[Kristautasuna|kristauekin]] batera lan egin zuen. [[Antso I.a Gartzes|Antso GartzesGartzesek]]ek, [[Ordoño II.a Leongoa]]ren laguntzaz, [[Naiara]] konkistatu zuen<ref>Rodríguez Fernández, Justiniano ([[1997]]): ''"Reyes de León (I). García I, Ordoño II, Fruela II y Alfonso IV"'' [[Burgos]]: La Olmeda. ISBN 84-920046-8-1</ref>.
 
== Erreferentziak ==