12:33, 16 abendua 2009ko berrikusketa aldatu Orereta (eztabaida \| ekarpenak) 15.721 edits kategoriak ← Aurreko ezberdintasuna		03:23, 20 abendua 2009ko berrikusketa aldatu desegin Xirkan (eztabaida \| ekarpenak) 42.192 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: '''Galitzia''' ([[ukrainera]]z ''Галичина'', [[poloniera]]z ''Galicja'', [[aleman]]ez ''Galizien'', [[errusiera]]z ''Галичина'', [[yiddish]],גאליציע) [[Erdialdeko Europa]]ko [[eskualde]] historikoa da, ~~gaur~~80.000 km² inguruko azalera duena. Gaur egun [[Polonia]] eta [[Ukraina]]ren artean zatitua ~~dagoena~~dago. ~~Izena~~ Hegoaldetik [[~~Halych~~Karpatoak \| Karpato mendi]]ek ~~(Ukraina)~~mugatzen ~~hiritik~~dute ~~datorkio~~eta iparralderantz [[Vistula]] ibaiaren goiko harana hartzen du. Eskualdea hegoaldetik iparraldera zeharkatzen duen [[San ibai]]ak bi zatitan banatzen zuen: mendebaldea, [[poloniera]] hiztuna, eta ekialdea, [[ukrainera]] hiztuna. [[Fitxategi:Galiz20.gif\|thumb\|right\|250px\|Galitzia (mendebaldea eta ekialdea) XX. mendean.]] == Historia == Herrialde [[eslaviar]] hau hainbat gizatalderen igarobide eta pausalekua izan da historian zehar. Bestalde, toki estrategikoa izanik, banaketa politiko ugari izan ditu, [[Polonia]], [[Errusia]] eta [[Austria]]ren artean batez ere. Herrialde eslaviarra bada ere, historian zehar hainbat gizatalderen igarobide eta pausalekua izan da. IX. mendetik aurrera Kieveko printzerriari loturik egon zen. [[1349]]an [[Kasimiro III.a Handia]] [[Polonia]]ko erregeak Galitziako mendebaldea bereganatu zuen. Ekialdea, berriz, [[Lituania]]ko dukearen esku gelditu zen. Poloniako lehenengo zatiketak ([[1772]]) [[Austria]]ren menpean utzi zuen. [[Lehen Mundu Gerra]]n [[Errusia]]k inbaditu zuen. [[Rigako Ituna]]k ([[1921]]) Poloniari eman zion. [[1939]]an Poloniaren inbasioa gertatu ondoren, [[Alemania]] eta [[Sobiet Batasuna]]ren artean banatu zuten. [[1941]]an Alemaniak Galitzia osoa okupatu zuenetik, [[SS]]ek, Ukrainar milizien laguntzarekin, populazio [[judu]]aren suntsipenari ekin zioten. Horretarako eraiki zituzten [[Auschwitz\|Auschwitz-Birkenau]] eta [[Treblinka]] [[sarraskitze-esparru]]ak. [[Bigarren Mundu Gerra]]ren ondoren, Poloniak Galitziako mendebaldea eskuratu zuen eta Sobiet Batasunaren barnean zegoen Ukrainak, ekialdea. IX. mendetik aurrera [[Kieveko rus]]ari loturik egon zen. [[1349]]an [[Kasimiro III.a Handia]] [[Polonia]]ko erregeak Galitziako mendebaldea bereganatu zuen. Ekialdea, berriz, [[Lituaniako Dukerri Handi]]aren barnean gelditu zen. Poloniako lehenengo zatiketak ([[1772]]) [[Austria]]ren menpean utzi zuen. Austriak ''Galitzia eta Lodomeriako Erresuma'' izena eman eta hiriburua [[Lviv]]en ezarri zuen. 1809an, Napoleon Wagrameko guduan nagusitu eta gero, [[Polonia]] ([[Varsoviako Dukerri Handi]]a) eta [[Errusia]] jabetu ziren Galitziaz, [[Vienako Batzarra]]k ([[1915]]) Austriari itzuli zion arte. XIX. mendetik Galitziar askok migratu behar izan du, jomuga nagusiak [[Argentina]], [[Brasil]], [[Canada]] eta [[Ameriketako Estatu Batuak]] izan direlarik. XX mende hasieran Galitzian bizi ziren 800.000 [[judu]]etatik, 200 edo 300.000 alde egin zuten, gerra eta [[pogrom]]etatik ihesi. [[Lehen Mundu Gerra]]n (1914) [[Errusia]]k Galitzia inbaditu eta Karpatoetako mendateak hartu zituen. 1915ean [[Alemania]] eta [[Austria]]ko armadak lurraldea berreskuratu zuen. [[Austria-Hungariako Inperioa]] desegin zenean (1918) Polonia eta Ukrainaren arteko gatazka sortu zen (1918-1919), ekialdeko Galitzia eskuratzeko. [[Saint-Germaingo Ituna]]k ([[1919]]) Poloniari eman zion Galitzia osoa. [[1920]]an [[Poloniar-Sobietar Gerra]]ren baitan [[Galitziako Sobietar Errepublika Sozialista]] sortu zen, lau hilabete baino iraun ez zuena. [[1939]]an [[Alemania]]ko armadak Polonia inbaditu, eta Galitzia [[Sobiet Batasuna]]rekin banatu zuen. [[1941]]an, Alemania eta Sobiet Batasunaren arteko gerra hasi eta laster, Alemaniak Galitzia osoa okupatu zuenean, [[judu]] populazio handia bizi zen bertan. Berehala [[SS]]ek populazio [[judu]]aren suntsipenari ekin zioten. Horretarako, [[Lviv]]en ondoan, [[Janowska]]ko [[Konzentrazio-esparru]]a eraiki zuten. Beste asko [[Belzec]] [[Sarraskitze-esparru]]an hil zituzten. [[Bigarren Mundu Gerra]]ren ondoren, [[Polonia]]k Galitziako mendebaldea eskuratu zuen eta [[Sobiet Batasuna]]ren barnean zegoen Ukrainak, ekialdea. Sobiet Batasuna desegin aurreko urteetan, ekialdeko Galitzia nazionalismo ukrainarraren gune garrantzisuena izan zen. [[Ukraina]]k [[1991]]an lortu zuen independentzia. == Hiri nagusiak == Ukrainan: * [[Halych]] Galitziako aintzinako hiriburua, eskualdeari izena eman ziona. * [[Halych]]▼ * [[Lviv]] Galitzia eta Lodomeriako Erresumaren hiriburua. * [[Lviv]]▼ * [[Terebovlya]] * [[Berezhany]] * [[Ternopil]] * [[Ivano-Frankivsk]] * [[Drohobych]] * [[Boryslav]] ▲* [[~~Halych~~Stryi]] Polonian: 19 ⟶ 35 lerroa: * [[Jaroslaw]] * [[Przemysl]] * [[Cracovia]] Jatorriz ez zen Galitziakoa baino 1846tik 1918ra arte Austriak Galitziari batu zion. ▲* [[~~Lviv~~Tarnow]] * [[Rzeszow]] ==Galitziar ezagunak== * [[Jaroslav Popovitx]] ([[1980]]-). Txirrindularia, [[Drohobych]]en sortua. * [[Joseph Roth]] ([[1894]]-[[1939]]). Idazlea, [[Brody]]n sortua. == Kanpo loturak == * {{en}} [http://www.personal.ceu.hu/students/97/Roman_Zakharii/galicia.htm Halychyna! Galicia! Gacsorszag! Galizien! Galicja! Galizia!] [[Kategoria:Polonia]]

Galitzia: berrikuspenen arteko aldeak