Zatiketa (matematika): berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
t robota Erantsia: arz:قسمه; cosmetic changes |
||
10. lerroa:
Horrela adibidez:
:<math>8:4=2\, \ \ \ edo \ \ \ \frac 84=2\, \ \ \ edo \ \ \ 8/4=2.\,</math>
== Zatiketa praktikan ==
[[Fitxategi:Divide20by4.svg|right|thumb|200px|20 kopurua (''zatikizuna'') 4 zatitan (''zatitzailea'') egiten bada, 5 (''zatidura'') kopuruko multzoak sortzen dira: '''20 zati 4 berdin 5'''.]]
[[Matematika]] zatiketa non-nahi agertzen den eragiketa da, baina eguneroko bizitzan hainbat erabilera du zatiketak. Adibidez:
* banaketa bat egin behar denean, guztizko bat pertsona zenbaiten artean banatu behar denean esaterako, bakoitzari eman beharrekoa kalkulatzeko zatiketa egin behar da; adibidez, 20 goxoki 4 haurren artean banatu behar badira,
:<math>\dfrac{20}{4}=5 \ goxoki</math>
24. lerroa:
* banaketa egitean, guztizko batetik zati jakin bat banatzen hasten bada, guztira zenbat zati suertatuko diren kalkulatzeko zatiketa egin behar da: adibidez, 200 eurotik egunero 10 euro hasten bada xahutzen, azkenean
:<math>\dfrac{200}{10}=20 \ egun,</math>
20 egunetarako dirua izango da.
== Hondarra ==
Batzuetan, zatiketa ez da perfektoa eta orduan hondar bat sortzen da. Adibidez, 8:3=2 (gehi 2ko hondarra), 8 zenbakia 3 zenbakiaz bi zati egin daitezkeelako (6 osatuz guztira) eta hondarra 2 izanik. Kasu hauetan honela adieraz daiteke emaitza:
::<math>8:3=2\ (hondarra=2)\,</math>
== Zatiketarako metodoa ==
Zatiketa-algoritmoak oinarrizko zatiketa zenbaiten emaitzak buruz jakitea eskatzen du. [[Biderketa]]-taula jakitea nahikoa da horretarako: adibidez, 3×4=12; beraz, 12:3=4 eta 12:4=3.
41. lerroa:
Algoritmoa adibide batez garatuko da. Egin beharrekoa zatiketa 948:32 da.
* Zatikizunaren eta zatitzailearen lehenengo zifrak hartu eta zatitu egiten dira: 9:3=3.
* Emaitza zatitzaileaz bidertzen da: 3×32=96
* 96 emaitza (bi zifra dira), zatikizunaren lehenengo bi zifrekin erkatzen da. Handiagoa bada, lehenengo zatiduraren aurreko zifra hartzen da. Txikiagoa bada, bera gordetzen da. Adibidean: 94<96. Beraz, hasierako 3 ordez, 2 hartzen da eta zatiduraren lehenengo zifra moduan jartzen da.
* 2×32=64 zatikizunaren lehenengo bi zifren azpian jartzen da eta bien arteko kenketa egiten da: 94-64=30.
* Zatikizunaren hurrengo zifra jeisten da: 8, 308 osatuz.
* Zatikizun berria 308 balitz bezala jokatzen da orain.
* 3:3=1
* 1×32=32
* 32<30
* 1 zifraren aurrekoa hartzen da: 9 (kontuz, 1 denean ez da 0 hartzen, 9 baizik) eta zatiduraren bigarren zifra moduan jartzen da: 29.
* 9×32=288
* 288 azpian jarri eta 308-288=20
* ezin da zifra gehiagorik jeitsi eta beraz, zatiketa algoritmoa bukatu egin da: 948:32=29, hondarra 20 izanik. Honela ere adieraz daiteke emaitza: 948=32×29+20.
::::{|
81. lerroa:
== Ikus, gainera ==
* [[Biderketa]]
[[Kategoria:Aritmetika]]
88. lerroa:
[[ar:قسمة]]
[[arz:قسمه]]
[[ay:Jaljayaña]]
[[be:Дзяленне]]
| |||