17:54, 20 azaroa 2009ko berrikusketa aldatu Atxarte (eztabaida \| ekarpenak) 72 edits Orrialde berria: {{Biografia infotaula oinarria \| izena = Pablo Tillac \| irudia = \| oina = \| izen osoa = Jean-Paul Tillac \| ezizena = Pablo Tillac \| jaiotza data = 1880 \| jaiotza hiria = [[Angu...		22:44, 20 azaroa 2009ko berrikusketa aldatu desegin Adrar (eztabaida \| ekarpenak) 15.616 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
8. lerroa: \| jaiotza hiria = [[Angulema]] \| jaiotza herrialdea = [[Charente]], [[Frantzia]] \| heriotza data = [[1969]]ko [[urriaren 15]]a \| heriotza hiria = [[~~Baiona~~Kanbo]] \| heriotza herrialdea = [[Lapurdi]] }} '''Pablo Tillac''', benetako izenaz '''Jean-Paul Tillac''' ~~eta~~ <ref>[[~~okzitaniera~~Gers]] ~~arautuaz~~departamenduan ~~'''Tilhac'''<ref>Miquèu~~bada ~~Groscaude,~~izen ~~''Dictionnaire~~hori ~~étymologique~~duen ~~des~~herririk, ~~noms de famille gascons~~''~~-en (~~Tilhac''~~Radio País'',~~ [[~~1992~~okzitaniera]] arautuan. Anekdotarako, ~~[[Paue]]);~~artista ~~[[Gers]]~~honek ~~departamenduan~~badu ~~bada~~koadro ~~izen~~bat ~~hori~~"Tillak" ~~duen~~izenez ~~herririk~~sinatua.</ref> margolari, grabatzaile, ~~eskultore~~akuaforte-egile eta ilustratzaile bat da, bizitza eta lana gehienbat [[Euskal Herria]]n garatu ~~duena~~zuena, ~~batez ere~~ [[Lapurdi]]n zentratuta non [[1918]]tik bizi izan zen. == Biografia == ===Prestakuntza === Jean-Paul Tillac, [[Angulema]]n jaioa, [[Paris]]eko Arte Ederretako Eskolaren ikastaroak eman zituen, bertan [[Jean-Léon Gérôme]], [[Fernand Cormon]], Jacquet, Waltner et [[Oscar Roty]] irakasle izanik. Jean-Paul Tillac, [[Angulema]]n jaioa, amaren partetik aitona euskalduna zuen. [[Paris]]eko Arte Ederretako Eskolan egin zituen ikasketak, bertan [[Jean-Léon Gérôme]], [[Fernand Cormon]], Jacquet, Waltner et [[Oscar Roty]] irakasle izanik. Garai horretatik ''Jardin des Plantes'' delako animaliez zein giza-figurez edo gai arkitektoniko eta etnografikoez egin zituen marrazki ugariak gordetzen dira. [[1903]]tik [[1910]]era [[New York]] eta [[Kuba]]rako bidaiak egin zituen. [[Texas]]en marrazketa eskolak eman zituen eta gero [[Ingalaterra]]ra joan. [[1911]]n [[Europa]]ra itzuli zen eta [[1919]]an behin-betiko bizileku [[Kanbo]] ([[Lapurdi]]) aukeratu zuen. Hala ere ez zen geldirik egon eta [[Euskal Herri]]ko beste leku batzuetara ([[Bilbo]] tartean), [[Bartzelona]] eta [[Elx]] [[Katalan Herriak\|Herrialde katalanetan]] nahiz [[Madril]] edo [[Toledo]]rako bidaiak egin zituen.▼ === ~~Bibliografia~~Munduan zehar === ▲[[1903]]tik [[1910]]era [[Erresuma Batua]], [[New York]] ~~eta~~, [[Kuba]]~~rako~~ eta abarrerako bidaiak egin zituen. [[Texas]]en marrazketa eskolak eman zituen eta gero [[Ingalaterra]]ra joan. [[1911]]n [[Europa]]ra itzuli zen; ~~eta [[1919]]an behin-betiko bizileku [[Kanbo]] ([[Lapurdi]]) aukeratu zuen. Hala~~hala ere ez zen geldirik egon eta [[Euskal Herri]]ko ~~beste~~zenbait ~~leku batzuetara~~lekutarako ([[Bilbo]] tartean), [[Bartzelona]] eta [[Elx]] [[Katalan Herriak\|Herrialde katalanetan]] nahiz [[Madril]] (hemen [[Ignacio Zuloaga\|Zuloaga]] ezagutu zuen) edo [[Toledo]]rako bidaiak eta egonaldiak egin zituen, beti "exotismoaren" bila. Obra anitz egin zuen leku hauek inspiratuta; leku horietako zenbaitetara denbora luzea pasatu eta gero bueltatu zen eta adibidez [[Madril]]en zegoen [[Espainiako Gerra Zibila]] hasi zenean eta berari buruzko serie bat du. [[1914]]an, bere ilustrazioak aldizkari batzuetan (''La Esfera'', ''The studio'') agertzen hasiak zirenean [[Lehen Mundu Gerra\|gerrarako]] deitu zuten. [[Poitou]] eskualdean egon eta bertan tropa kolonial asko zeudenez "exotismo" ildoari segida eman zion. * [[Claude Dendaletxe]], ''Pablo Tillac, traqueur d’images. 1897 – 1969. [[Paris]], [[New York]], [[Madril\|Madrid]], [[Euskal Herria]]-Pays Basque''. Elkarlanean, [[Baiona]] - [[Donostia]], 1999.▼ * Claude Dendaletxe, ''Pays basque. Les sorcières de Zugarramurdi''. Pablo Tillacen ilustrazioez, Aubéron, [[Bordele]]. 2000. === Lapurdin egonkortu === [[1919]]an lehen behin-behineko eta geroago, 33 urterekin, behin-betiko bizileku [[Kanbo]] ([[Lapurdi]]) aukeratu zuen; bertan bere ama eta Henri anaiarekin bildu zen. [[Europa]]ko herri zahar honekiko lotura afektiboez gain material exotikoaren bilaketa horrek ere bultzatuko du; artista, idazle, bidaiariz... betetako [[Biarritz]] eta denbora batez bizitokia izan zuen [[Donostia]]rekiko hurbiltasuna. Hala ere luxuzko turismoaren munduarekin batu beharrean tokiko gune euskaltzale edo kulturalekin lotzea aukeratu zuen: [[Baiona]]ko [[Euskal Museoa]], ''Société des Sciences, Lettres et Arts de Bayonne'', «[[Gure Herria]]» eta «[[Eusko Yakintza]]» aldizkariak...[[Eusko Ikaskuntza]]ko kidea ere izan zen. Urteak pasatuta, [[Kanbo]]n zegoela okupazio [[nazi]]a ere sufritu behar izan zuen eta horretaz artelanak burutu zituen. == Bere obra eta Euskal Herria == Euskal, iberiar eta greko-latindar kulturen zaletua bihurtu zen. Bere erudizioa oso handia zen eta [[frantses]]az gain beste hainbat hizkuntzatan trebatu zen: [[arabiera]], [[greziera]], [[ingeles]]a, [[hebraiera]], [[espainiera]] eta [[euskara]] ere bai. [[Euskal Herria]] ikuspegi guztietatik aztertu zuen: bizitzako eskenak, giza-portaerak, jaiak, sorginkeria, arrantza, lekuak, monumentuak, merkatuak, pilota, taberna...Horretan benetako maisua izan zen; dokumentu etnografikotzat jo daitezke. Beste aldetik artikulu etnografikoak eta horren gaineko hitzaldiak eman zituen. [[Diaspora]]rekin ere aukera izan zuen harremanak izateko eta [[1947]]an bere lanekin bi erakusketa antolatu ziren [[Buenos Aires]]eko ''Centro Vasco Francés''-en. === Ilustratzaile erreferentziala === Hainbeste libururen ilustrazioak egin izan ditu; [[Paris]]eko argitaletxe batzuentzat ere aritu bazen ere ([[Jack London]]en obrak adibidez ilustratuz) [[Euskal Herria]]n edo Herriaz bere ekoizpena oso aipagarria da;<ref> [http://www.euskomedia.org/aunamendi/139866/95049?idi=eu Ilustratzaile gisako bere lana euskomedian.]</ref> hauexek nabaritzen dira: * ''[[Ramuntcho]]'' liburuari eginikoak, [[Paris]]eko Henri Cyral etxearen enkarguz. * [[Jean Barbier]] abadearen [[1930]]eko ''Légendes du Pays basque d'après la tradition'' tituludunari eginikoa. * [[Espainiako Gerra Zibila]] baino lehenagoko urteetan [[Bernardo Estornes \|Bernardo Estornés Lasa]]k enkargatutako gai historiko-legendarioei buruzko azal eta ilustrazio-sorta: ''Historia de la monja alférez'', ''Sancho Garcés'', ''Narraciones baskas'', ''Don García Almorabid'', ''El coronel Villalba'', ''El último tamborilero de Erraondo'', ''El bardo de Itzaltzu'', ''Los consejos de tiempos pasados'', ''La cieguecita del puente'', ''Contrastes'' eta abar. * [[Resurreccion Maria Azkue\|Azkue]]ren ''Euskalerriaren Yakintza'' (Espasa, [[1935]]-[[1936]]) obrak ere bere ilustrazioak izan zituen eta ''Libro de Oro de la Patria'' ([[1935]]) izeneko luxuzko lanean bere lanen selekzio bat dago. * Hurrengo urteetan ere liburu ugariri egingo dizkie marrazkiak: ''Corsaires basques et bayonnais'' ([[Pierre Rectoran]]ena), ''Visages du Pays Basque'' obra kolektiboan... * [[Claude Dendaletche]]k [[2000]]n [[Bordele]]ko Aubéron etxearekin argitaratu zuen ''Pays basque. Les sorcières de Zugarramurdi'' liburuan '''Pablo Tillacen''' ilustrazioak ipini zituen. == Milaka lan non == Bere artelanen zati handi bat '''Tillac''' bizi zelarik [[Baiona]]ko [[Euskal Museo]]ra bideratu zen. Beste batzuk, hil eta gero [[Kanbo]]ra joan zen. Neurriz kanpo prolifikoa, askotan gertatu bezala bera bizirik zela apenas saltzen zituen obrak (neurri handi batean bere borondatez) baina hil ostean zenbait enkante masibo antolatu dira eta beraz esku pribatuetara pasatu dira batez ere.<ref> [http://www.lejpb.com/idatzia/20061123/art190202.php ''Le grand déballage exceptionnel de Pablo Tillac'' artikulua Euskal Herriko Kazetan.]</ref><ref> [http://www.lejpb.com/idatzia/20061215/art193378.php ''Pablo Tillac a la cote'' artikulua Euskal Herriko Kazetan.]</ref> [[Donostia]]ko [[San Telmo museoa]]n eta [[Auñamendi (argitaletxea)\|Auñamendi argitaletxean]] ere bere lanetako batzuk aurki daitezke. Artista honen obraz jabetzeko esan [[Kanbo]]ko Herriko Etxea 1.600 bat lanen jabe dela eta [[Baiona]]ko [[Euskal Museoa]] 500 ingururena baina hala ere diferentzia handiz familia dela obrarik gehien jabegoan duena: 4000 bat, enkantean ateratzen hasiak direnak.<ref> [http://www.gaur8.info/edukiak/20070616/24025/Pablo-Tillacen-arte-ondarea-sakabanatzen-ari-da-pixkanaka Gaur8 Tillacen lanen sakabanatzeaz.]</ref> == Bibliografia == * {{es}} [[José María Unsain Azpiroz]]: ''Tillac'', [[San Telmo museoa]], [[Donostia]], [[1991]] , 166 or. ▲* {{fr}} [[Claude ~~Dendaletxe~~Dendaletche]],: ''Pablo Tillac, traqueur d’images. 1897 – 1969. [[Paris]], [[New York]], [[Madril\|Madrid]], [[Euskal Herria]]-Pays Basque''. Elkarlanean, [[Baiona]] - [[Donostia]], 1999. == Erreferentziak == <references/> == Kanpo loturak == * {{eu}} [http://paperekoa.berria.info/kultura/2007-06-21/044/005/.htm Bere obra askoren enkantea Berrian.] * {{eu}} [http://www.euskarakultur.org/eke/accion/noticia.ListadoLegislacionView?noticia_id=6832&legislacion=$parametroLegislacion Tillacen erakusketa bat Euskal Museoan.] * {{eu}} [http://www.ikasbil.net/idatziak/HABE_364.pdf ''Jean Paul Tillac, irudi-harrapatzailea'' artikulua HABE aldizkarian.] * {{es}} [http://www.euskomedia.org/aunamendi/139866 Tillac euskomedian.] {{DEFAULTSORT:Tillac, Pablo}}

Pablo Tillac: berrikuspenen arteko aldeak