16:31, 15 azaroa 2009ko berrikusketa aldatu Josu (eztabaida \| ekarpenak) 12.288 edits →‎Historia ← Aurreko ezberdintasuna		16:55, 15 azaroa 2009ko berrikusketa aldatu desegin Josu (eztabaida \| ekarpenak) 12.288 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
6. lerroa: == ~~Trasmisioa~~Historia == Musuaren gaixotasuna izena duela eta, [[aho]]z trasmititzen da, [[ttu]]az gehienbat. %6a musuz trasmititzen da baina edalontzi berdinez edanda era trasmititu daiteke. Gehienetan [[epidemia]]tan agertzen da. Birusa 18 hilabete eta gero desagertzen da, eta gero pixkanaka bizitza osoan zehar. Mononukleosi terminoa 1920. urtean sortu zen, sukarra, linfadenomegalia, nekea eta linfozitosia sintomak zituen sindromea sei pazientetan agertzean. Gero, 1968. urtean Henlek sindrome mononukleosidoen ([[antigorputz]] heterofiloen laguntzarekin agertuak) agente etiologikoa [[Epstein-Barr birusa]] (EBB) zela egiaztatu zuen.▼ ~~== Sintomak ==~~ Sukarra da sintomarik ohikoena. Gongoil linfatikoak handituta egoten dira, gehienetan ez oso handituta [[ukipen]]ari akzesiblea eginez toki guztietan epitroclearetan ere. Adenomegalias karotideak handienak badira goiko zerbikalak dira ohikoenak. Gehienetan simetrikoak, libreak, elastikoak eta ukipenari sentsibleak. Adenomegalia [[onddo]]ak egota daukate, gehienbat hari pulmonarretan eta mediastinoan. Kasuen erdian esplenomegaliaz daude “lagunduta” eta %10ean hepatomegaliaz. Gaitzaren kausarik ohikoena EBB agentea da, Afrikako [[Burkitt-en linfoma]] ere eragiten duena. Datu batzuek EBB eta [[Hodgkin-en gaixotasuna]]ren artean lotura dagoela ere pentsarazten dute. Honez gain, EBBa lepo uterinoaren [[minbizi]]aren koeragilea izan daiteke.▼ Nekea mota asko ditu, eritematosatik pultazea edo úlceromembranosa arte. Sindrome dermikoan erupzioa agertzen da, exantematiko motakoa, kasu gehienetan enantemarekin elkartuta. Beste sintoma batzuk hotzikara, izerdia, zefaleak, artromialgiak eta astenia. Hematologikoki ohikoena linfozitozia da linfozito arraroen prezentzian. Sintomak ere izan daitezke botalarria, bomitoak eta anorexia, kasuak egon dira ere gorputz osoa pikortaz betetzea, barizela bezala. ~~Beste sintoma batzuk:~~ ~~- Buruko mina.~~ ~~- Muskuluko mina.~~ ~~- Urdaila eta arearen hantura.~~ ~~- Abdominaleko mina.~~ Tratamendua:▼ Mononukleosia tratamendua behar ez duen arren, kasu arraroetan urdailaren funtzionamendua galarazten du edo pertsina hil dezake. Ikusita dago infekzio okerrenetan ''valacyclovir'' agente antibiralak birusa txikitu edo desagerrarazi ditzake. == ~~Historia~~Etiologia == Gaitz honen eragile nagusia [[Herpesbirus]]en taldeko [[birus]] bat da, [[Epstein-Barr birusa]], hain zuzen. Herpesbirusek [[DNA]] dute material genetiko gisa, eta simetria ikosaedriko duen kapsidea. ▲Mononukleosi terminoa 1920. urtean sortu zen, sukarra, linfadenomegalia, nekea eta linfozitosia sintomak zituen sindromea sei pazientetan agertzean. Gero, 1968. urtean Henlek sindrome mononukleosidoen ([[antigorputz]] heterofiloen laguntzarekin agertuak) agente etiologikoa [[Epstein-Barr birusa]] (EBB) zela egiaztatu zuen. Mononukleosi infekziosoa sortzeaz gain, birus honek beste patologia larriak ere eragiten ditu: [[Burkitt-en linfoma]] (B linfozitoen minbizia) eta kartzinoma nasofaringeoa, besteak beste. ▲Gaitzaren kausarik ohikoena EBB agentea da, Afrikako [[Burkitt-en linfoma]] ere eragiten duena. Datu batzuek EBB eta [[Hodgkin-en gaixotasuna]]ren artean lotura dagoela ere pentsarazten dute. Honez gain, EBBa lepo uterinoaren [[minbizi]]aren koeragilea izan daiteke. == Infekzioa == Epstein-Barr birusak sintomarik gabeko [[infekzio]]ak eragiten ditu sarritan. Pertsona osasuntsu askotan birus honen aurkako [[antigorputz]]ak aurkitu dira, infektatuak izan diren seinalea, nahiz eta gaitzik ez garatu. Pertsonen arteko ohiko kutsapena [[listu]]aren bidez gertatzen da. Hortik datorkio izena gaitzari ("musuaren gaixotasuna"). Gaixoak kanporatzen dituen txistu-tanten bidez ere gauza daiteke kutsapena, hitz egiterakoan edo eztula edo doministiku egiterakoan, esaterako. Birusez kutsatutako objektuak ere (fomiteak) gaitzaren iturburua izan daitezke. Birusak faringeko [[zelula]] epitelialak kaltetzen ditu hasieran, baina gero B [[linfozito]]ak ere. B linfozitoen genomari eragiten dio, linfozitoen ugalketa prozesua azkartuz. Horren ondorioz B linfozitoen kontrolik gabeko hazkuntza burutzen da, gongoil linfatikoen hantura eta gaitzaren sintomatologia nagusia sortzen duena. == Sintoma klinikoak == Gaitzaren inkubazio epea 4-8 aste bitartekoa da. Pertsona askotan birusaren infekzioak ez du sintomarik sortzen. Sintomak agertzen direnean hauek dira ohikoenak: [[sukar]]ra, [[amigdalitis]]a, [[gongoil linfatiko]]en hantura eta neke handia (astenia). Batzuetan larruazaleko erupzioa ere agertzen da. Sintomei dagokionez mononukleosi infekziosoa amigdalitis edo faringitis batekin konfunditu daiteke lehenengo egunetan. Odol analisiak, baina, gaitz honen berezko ezaugarria erakusten du: [[linfozito]]en gehiegizko kopurua, hain zuzen ere. [[Gibela]]ren eta [[bare]]aren hantura sarritan gertatzen da. Gaixo immunogutxituengan infekzioa kronikoa bihur daiteke, kalte neurologikoak ere agertuz. ▲== Tratamendua: == Ez dago tratamendu berezirik. Kasu gehienetan gaitza berez sendatzen da, 3-4 asteetan. Atseden hartzea gomendatzen da beti. Gaitzaren ondorengo batzuei aurre egiteko [[kortikoide]]ak erabil daitezke. Botika antibiralak kasu gutxi batzuetan besterik ez dira ematen. ~~== Mononukleosiaren zailtasunak ==~~ Mononukleosia hartzen duten ume gehienak arazorik gabe guztiz sendatzen dira, baina beste kasu batzuetan arazoak gerta daitezke. Hemopatiak gerta daitezke anemia hemolitika adibidez, hau da, globulu gorriaren kantitatea jaistea eta Bell-en paralisia, aurpegiko [[nerbio]]en handipena aurpegiaren nerbioak ahuldu edo gelditu ditzakeena. ~~Mononukleosiaren beste zailtasun arraro batzuk dira besoa puskatzea edo bihotzaren handipena (miokarditisa).~~ == Kanpo loturak ==

Mononukleosi infekzioso: berrikuspenen arteko aldeak