Gamue

Gamue Aiziritze-Gamue-Zohazti udalerriko herri bat da, Nafarroa Behereko Amikuze eskualdean. 1842 arte aparteko udalerria osatu zuen.

Gamue
Euskal Herria
Kokapena
Herrialdea	[[|]]
Udalerria	Aiziritze-Gamue-Zohazti
Administrazioa
Posta kodea
Herritarra	gamuar
Geografia
Koordenatuak	43°22′09″N 1°01′09″W
Demografia

Herritarrei "gamuar" deitzen zaie. Donibane Garazi herrialdeburura 36 km daude.

Izenaz

Frantsesez bi herri homonimo daudenez, desberdintzeko Amikuzeko honi Camou-Mixe deitzen zaio. Aldiz, euskaraz ez dago honen beharrik: hau Gamue baldin bada, Zuberoan dagoena Gamere da.

Bi horiez gain Bearnon ere Berrauta-Camun izeneko udalerria dago; etimologikoki, balizko jatorri desberdin batzuk aipatzen badira ere, badirudi hauek eta Kanbo bezalakoek esanahi bera izan dezaketela: "ibai baten ertzeko lur emankorra". Camou abizen gisa ere erabilia da eta okzitaniera normalizatuaz Camon da; horren lekuko, herri honen iparraldean (Gabadiko lurretan) dagoen basoari IGN frantsesaren 1444O mapak (Salies-de-Béarn) Camonco Oyhena deitzen dio, euskaraz "Kamonko oihana" idaztekoa.

Geografia

Kokapena

Amiküze eskualdea historikoki zatituta zegoen hiru eremuetatik Biduze-haraindi izenekoan kokatuta dago; izenak adierazten duen gisan Biduze ibaiaren ekialdean dagoen zonaldeari deitzen zitzaion horrela. Hauexek dira beste herri amikuztar mugakideak: mendebaldean Gabadi, Biduzez beste aldera. iparraldean ere udalerri bera topatzen da, Biduzeren ibarreskuinean dituen lur bakanak hain zuzen; ipar/ipar-ekialdean Arboti dago (herriak oso hurbil daude) eta hegoaldean udalerrikide den Zohazti.

Orografia

Altuera apaleko lurrak dira: herritik ipar-ekialdera, Arbotiko mugetatik hrubil, 110 mko muino bat dago. Punturik baxuenak Biduzeren ertzean dago (32 m). Herria bera 46 mtan dago.

Errepideak

Desagertutako Donapaleu-Salbaterra trenbidea ere bertatik pasatzen zen.

Historia

Udalerri-aldaketak

1842 arte herri honek udalerri propioa izan zue n; urte horretan auzo-herri batekin fusionatu eta Gamue-Zohazti izenekoa osatu zuen. 1972an Aiziritzekoarekin batu zuten; 1984 arte udalerri berriak "Aiziritze" izena baino ez zuen izan baina harrezkero, berriro hiru herrien ikusgarritasuna agerian uztearren, "Aiziritze-Gamue-Zohazti" du izena.

Egungo udalerriko armarrian herriari dagokiona goiko aldeko eskuinekoa da.

Eraikin historikoak

• Hilerrian tamaina handiko hainbat hilarri diskoidal daude; zaharrenak diruditenek ez daukate datarik.

Kultura eta euskara

• Ahozko tradizioak herriko Otzibarre haitzuloan "txahalgorri" bat bizi zela kontatzen digu.

Gamuarrak

• Jean Larrart (1884-1966) Guiyangeko (Txina) artzapezpikua izan zen; herriko elizaren atarian bere omenezko oroitarria dago.

Ekonomia

Garai batean nekazaritza eta abeltzaintza tradizionalera ia erabat dedikatuta, azken hamarkadetan dibertsifikazio bat bizi izan du.

Ikus, gainera

• Aiziritze
• Zohazti
• Aiziritze-Gamue-Zohazti
• Gamue-Zohazti
• Gamere
• Kanbo

Kanpo loturak

• Gamue Patxi Saralegiren "Nafarroa Behereko herrien izenak" lanean: 267/268. or.

Artikulu hau Nafarroa Behereko geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.