Inperio Karolingioa: berrikuspenen arteko aldeak

'''Karolingiar Inperioa''' [[Karlos Handia]] errege [[frankoak]] [[800]]ean sortutako [[inperio]]a da, [[Aita Santua]]k hala izendatutakoan. Egungo [[Frantzia]], mendebaldeko [[Alemania]] eta [[Italia]] mendean edukita, [[Antzinako Erroma]]n galdutako maila politikoa, erlijiosoa eta kulturala berreskuratzeko saioa izan zen, [[Erromatar-Germaniar Inperio Saindu]]aren aurrekari.

 

[[Fitxategi:Frankish Empire 481 to 814-fr.svg|left|300px|thumb|]]

Frankoen erregetza [[merovingiar leinua]]ren esku zegoela, [[pipindarrak]], [[Austrasia]]ko familia bat, gero eta boteretsuago bilakatu ziren. [[Meuse]] ibaiaren ertzeetan 90 soro handi baino gehiago edukita, parerik gabeko aberastasuna eskuratu zuten pipindarrek. Honela, [[Herstalgo Pipin]] Austrasiako jauregiko jauna bihurtu zen [[679]]an, eta [[687]]an [[Neustria]] ere kontrolpean izan zuen, Frankoen Printzearen titulua hartuz. Familia honek kanpoko kanpainak burutu zituzten sehaskan zegoen inperio hau ez desegitearren. [[Charles Martel]] semeak neustriarren matxinadei eutsi zien eta [[frisia]]rrak, [[alamanak]], [[burgundiarrak]] eta [[proventza]]rrak garaitu zituen.<ref>Michel Balard, Jean-Philippe Genet et Michel Rouche, Le Moyen Âge en Occident, Hachette 2003, p. 44-45</ref>

Karlos Handiak aurrekoek izan zuten arazo bera eduki zuen: haren menpeko lurraldea hain zabala izanda, tokian tokiko [[noblezia]] haren aurka altxa zitekeen. Hori ekiditzearren, konkistari ekin zion, iparraldean eta ekialdean ([[Bavaria]]n, [[Saxonia]]n eta [[Frisia]]n), mendebaldean ([[Bretainia]]n) eta hegoaldean ([[Hispaniako marka]]n). Honela, lur berriak bereganatzen zituen eta nobleen artean banatzen zituen, baldin eta noblea hildakoan lurrak erregearen menpera bueltatzen baziren, beste noble bati eman ziezaion. Orobat, ''missi dominici'' izeneko ikuskariak bidaltzen zituen erresuma osoan zehar nobleen jokabidea zaindu zezaten.

 

Frankoen jauregiko jaunen familia boteretsua zen, eta [[Eliza]]k leinu indartsu hau babestu nahi izan zuen zituen hiru mehatxuei ([[islam]]darrak, [[Bizantziar Inperioa|bizantziarrak]] eta [[lonbardarrak]]) aurre egiteko. Izan ere, Aita Santua bizantziar enperadorearen zaintzapean zegoen paperaren gainean, baina errealitatean une horretan [[Konstantinopla]]ren kezka nagusia musulmanen hedapena geldiaraztea zen. Hortaz, babesa hori gainetik kentzeko aukera probestu nahi zuen Elizak. <ref>Jean-Claude Cheynet L'exarchat de Ravenne et l'Italie byzantine</ref>

 

[[Mendebaldeko Europa]]n inperioa berriro altxa zedin Elizaren papera funtsezkoa zen. Pipinek eta Karlos Handiak lonbardarren aurkako gerrak Elizak eskatuta egin zituzten, baina frankoen eta Elizaren artek harreman onak lehenagokoak izan ziren. Izan ere, Klovis I.a [[Erroma]]ren nagusitasuna eta ortodoxia onartu zuen lehen errege [[antzinako germaniarrak|germaniarra]] izan zen.

 

 

[[Fitxategi:Traité de Verdun 843.png|thumb|right|350px|Verdungo Hitzarmenaren banaketa.]]

Menpeko lurraldeak gobernatzeko egitura ona izan arren, karolingiarren inperioak ahuldade bat bazeukan: gerlarik egon ezean, [[Estatu]]ak ezin zuen adina aberastasun eskuratu [[basailu]]ei beharrezko ordainketak egiteko. Karlos Handiaren erregealdian, hortaz, borrokak etengabeak izan ziren, baita nobleen zein apezpikuen gaineko ikuskapena ere.

 

== Erreferentziak ==

 

*[[Karolingiar leinua]]

 

[[en:Carolingian Empire]]

[[es:Imperio Carolingio]]

[[fr:Empire carolingien]]

[[fy:Frankyske Ryk]]

[[id:Kekaisaran Karoling]]

[[is:Karlungaveldið]]

[[it:Impero carolingio]]

[[ja:フランク王国]]

[[no:Frankerriket]]

[[pl:Imperium Karolińskie]]

[[sl:Frankovsko cesarstvo]]

[[sr:Франачка]]

[[sv:Frankerriket]]

[[tr:Karolenj İmparatorluğu]]