18:50, 15 abuztua 2009ko berrikusketa aldatu Azubiaga (eztabaida \| ekarpenak) 16 edits No edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		21:10, 15 abuztua 2009ko berrikusketa aldatu desegin Azubiaga (eztabaida \| ekarpenak) 16 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
13. lerroa: }} '''Andrea di Pietro della Gondola''', ([[Padova]], [[1508]]ko [[azaroaren 30]]a - [[Treviso]], [[1580]]ko [[abuztuaren 19]]a), ~~ezagunagoa~~ '''Andrea Palladio''' izen soilaz, ezagunagoa, [[~~Pizkunde~~Venezia\|Veneziako]]k [[~~Venezia~~Pizkunde\|~~Veneziar~~Pizkundeko]] arkitekto ospetsua izan zen. Mendebaldeko [[arkitektura\|arkitekturaren]] historian eragin handia eta iraunkorra izan du. ~~Estilo~~Bere lanak estilo bati izena eman dio ~~bere lanak~~, [[Palladismo]]a hain zuzen ere. [[Manierismo]] delako mugimenduan kokatzen da. [[Fitxategi:La Rotonda.png\|thumb\|260px\|''La Rotonda'' edo Villa Capra, [[Vicenza]]]] 21. lerroa: == Biografia == Andrea Palladio [[Veneziako Errepublika]]~~aren~~ren parte zen Padovan jaio zen. Bere aita Pietro della Gondola errotaria zen.[[1521]]ean, 13 urte zituenean, [Bartolomeo Cavazza]] harginarekin hasi zen lanean, eta handik 18 hilabetera lana uztea erabaki zuen bere familiarekin gertuko [[Vicenza]] hirira joateko. Han laguntzaile moduan lan egin zuen Pedemuro tailerrerako lan egiten zuen hargin eta igeltseroen tailerran. Palladioren talentua aurrenen antzeman zuena [[Gian Giorgio Trissino]] kontea izan zen, eragin handiko [[Vicenza\|Vicenzako]] [[humanista]] eta idazlea. Trissinok Palladio gaztearengan artea, zientzia eta literatura Klasikorako interesa piztu zuen eta ~~1541ean~~[[1541]]ean Erroman [[Aintzinako Arkitektura]] ikasteko aukera eman zion. Bera izan zen ~~ere,~~ Andreari "Palladio" goitizena ezarri ziona.; ~~Jakintsua~~jakintsua du esanahi eta Pallas Athenea [[Greziar mitologia\|greziar mitologiako]] jainkosari zeharkako aipamena egiten du,. ~~aldi~~Aldi berean Trissino beraren antzerki lan baten ~~pertsonaia~~pertsonai baten izena da. [[1550\|1550.]] urtean Trissino hil zenean, [[Daniele Barbaro\|Daniele]] eta [[Marcantonio Barbaro\|Marcantonio]] Barbaro anaien babesa izan zuen. Anai nagusiak, Daniele, arkitektura klasikoa ikasten jarraitzen bultzatu zuen eta 1554ean Erromara joateko aukera eman zion. Veneziako etxe boteretsuetan sartzen lagundu zioten eta "Proto della Serenisima" (Veneziako errepublikako arkitektu nagusia) izendatua izatea lortu zuen Jacopo Sansovinok postua utzi zuenean. [[1570]]. urtean ''I Quattro Libri dell'Architettura'' arkitektura-tratatu ezaguna argitaratu zuen, Palladiok berak egindako diseinuak erakutsiz. Hainbat villa edo etxalde eraiki zituen [[Veneto]]n. ~~Antzinateko~~Gaur ~~arkitektura~~egun ~~elementu~~ere ~~klasikoak~~itxura ~~berrerabili~~orekatua ~~zituen,~~agertzen ~~oraindik~~duten ~~ere~~[[Aintzinitate\|Antzinitate ~~itxura~~garaiko]] ~~orekatua~~arkitektura ~~agertzen~~elementu ~~dutenak~~klasikoak berrerabili zituen. [[Adreilu]]z egindako eraikinak dira, [[estuko]]z zarpeatuak,. Harria ~~harria~~xehetasunezko ~~xehetasunetarako~~elementuetarako (kapitelak, eskulturak, moldurak) ~~bakarrik~~baino ez zuen ~~erabiliz~~erabili.▼ == Lan garrantzitsuenak == ''Oharra: kronologia proiektua asmatu zen garaiari deritzo eta ez eraikuntza garaiari'' [[1531]]: [[Santa Maria dei Servi (Vicenza)\|Santa Maria dei Servi]] eleizaren ataria, Vicenza (''esleituta'') [[1542]]: Palazzo Thiene, Vicenza▼ [[1534]]: [[Villa Trissino (Cricoli)\|Villa Trissino]] a Cricoli, Vicenza (esleituta baina ziurrenik [[Gian Giorgio Trissino]]k diseinatua) [[1549]]: Palazzo della Ragione, Vicenza▼ [[1537]]-[[1542]]: [[Villa Godi]] (Girolamo, Pietro and Marcantonio Godirentzat), Lonedo di [[Lugo di Vicenza]] [[1551]]: Palazzo Chiericati, Vicenza▼ [[1539]] inguru: [[Villa Piovene]], Lonedo di [[Lugo di Vicenza]], [[Vicenzako eskualdea]] (''esleituta'') [[1562]]: Santa Maria Della Carità, [[Venezia]] ▲* [[~~1551~~1540]]-[[1542]] inguru: [[Palazzo ~~Chiericati~~Civena]], Vicenza * [[1565]]: San Giorgo Maggiore, Venezia [[1540]]-[[1566]] inguru: [[Palazzo Pojana]], Vicenza (''esleituta'') [[1576]]/[[1577\|77]]-[[1592]]: Redentore eliza, Venezia▼ [[1542]] [[Villa Valmarana (Vigardolo)\|Villa Valmarana]], Vigardolo di [[Monticello Conte Otto]], Vicenzako inguruan [[1580]]: Vicenzako Antzoki Olinpikoa (''Teatro Olimpico''), hil ostean [[Scamozzi]] dizipuluak amaitua [[1542]]-[[1556]] inguru: [[Palazzo Thiene]], Vicenza (ziurrenik [[Giulio Romano\|Giuliu Romanoren]] proiektua) [[1542]]: [[Villa Gazzotti]] (Taddeo Gazzottirentzat), Bertesina, Vicenza ▲Hainbat villa edo etxalde eraiki zituen [[Veneto]]n. Antzinateko arkitektura elementu klasikoak berrerabili zituen, oraindik ere itxura orekatua agertzen dutenak. [[Adreilu]]z egindako eraikinak dira, [[estuko]]z zarpeatuak, harria xehetasunetarako (kapitelak, eskulturak, moldurak) bakarrik erabiliz. [[1542]] inguru: [[Villa Caldogno]] (Losco Caldognorentzat), [[Caldogno]], Vicenzako eskualdea (''esleituta'') [[1542]]: [[Villa Pisani (Bagnolo)\|Villa Pisani]] (Vettore, Marco and Daniele Pisanirentzat), Bagnolo di [[Lonigo]], Vicenzako eskualdea ~~Villa palladiar ezagunenak:~~ [[1542]]: [[Villa Thiene]] (Marcantonio and Adriano Thienerentzat), [[Quinto Vicentino]] , Vicenzako inguruak (ziurrenik [[Giulio Romano\|Giulio Romanoren]] proiektu baten berregituraketa) [[1543]]: [[Villa Saraceno]] (Biagio Saracenorentzat), Finale di [[Agugliaro]], Vicenzako eskualdea * [[1540]]: Villa Godi, Lonedo [[1544]] inguru-[[1552]]: [[Palazzo Porto]] (Iseppo De' Portirentzat), Vicenza [[1542]]: Villa Pisani, [[Vicenza]] [[1546]]-[[1549]]: Loggias of the Palazzo della Ragione (garaian [[Basilica Palladiana]] deitua), Vicenza ([[1614]]ean amaitua Palladioren heriotza eta gero) [[1557]]-[[1558]]: Villa Barbaro, Maser. [[1546]]-[[1563]] inguru: [[Villa Pojana]] (Bonifacio Pojanarentzat), [[Pojana Maggiore]], Vicenzako eskualdea [[1559]]-[[1560]]: Villa Foscari, Mira [[1546]] inguru: [[Villa Contarini]], [[Piazzola sul Brenta]], Paduako eskualdea ''(esleituta)'' [[1566]]-[[1570]]: ''La Rotonda'' edo [[Villa Capra]], Vicenza [[1547]]: [[Villa Arnaldi]] (Vincenzo Arnaldirentzat), Meledo di [[Sarego]], Vicenzako eskualdea ''(amaitu gabea)'' [[1568]]-[[1569]]: Villa Sarego, Santa Sofia [[1548]]: [[Villa Angarano]], [[Bassano del Grappa]], Vicenzako eskualdea (villaren gorputz nagusia beranduago [[Baldassarre Longhena]]k berreraikia izan zen; ''barchesse''a jatorrizkoa da) [[1550]]-[[1557]]: [[Palazzo Chiericati]] (Girolamo Chiericatirentzat), Vicenza ([[1680]] inguruan amaitua, Palladioren heriotza eta gero) [[1550]]: [[Villa Chiericati]] (Giovanni Chiericatirentzat), Vancimuglio di [[Grumolo delle Abbadesse]], Vicenzako eskualdea (Domenico Groppinok [[1584]]ean amaitua, Palladio hil ostean) [[1552]]: [[Villa Cornaro]] (Giorgio Cornarorentzat), [[Piombino Dese]], [[Paduako eskualdea]] [[1552]] inguru: [[Villa Pisani (Montagnana)\|Villa Pisani]] (Francesco Pisanirentzat), [[Montagnana]], Paduako eskualdea [[1554]]-[[1563]]: [[Villa Badoer]] ''La Badoera'' deitua (Francesco Badoerrentzat), [[Fratta Polesine]], [[Rovigoko eskualdea]] [[1554]]: [[Villa Porto (Vivaro di Dueville)\|Villa Porto]] (Paolo Portorentzat), Vivaro di [[Dueville]], Vicenzako eskualdea ''(esleitua)'' [[1554]]: [[Villa Barbaro]] ([[Daniele Barbaro\|Daniele]] and [[Marcantonio Barbaro]]rentzat), [[Maser (Italy)\|Maser]], [[Trevisoko eskualdea]] [[1554]] ?: [[Villa Zeno]] (Marco Zenorentzat), Donegal di [[Cessalto]], Trevisoko eskualdea [[1555]] inguru: [[Palazzo Dalla Torre]], [[Verona]] (parte bat soilik eraiki zen; 1945ean bonbaketa batetan partzialki suntsitua) [[1556]]: [[Arco Bollani]], [[Udine]] [[1556]] inguru: [[Palazzo Antonini]], Udine (beranduago aldatuta) [[1556]]: [[Wing of the Villa Thiene (Cicogna)\|Villa Thiene]], Cicogna di [[Villafranca Padovana]] (''bukatu gabea''; ''barchessa'' bat baino ez da gelditzen) [[1557]]: [[Villa Repeta]], [[Campiglia dei Berici]] (su batek erraustu zuen eta itxura berriarekin berreraiki zen) [[1558]]: [[San Pietro di Castello]]ko Basilikako aurrealdea, [[Venezia]] (Palladioren heriotzaren ondoren amaitua) [[1558]]: [[Villa Emo]] (Leonardo Emorentzat), Fanzolo di [[Vedelago]], Trevisoko eskualdea [[1558]]: [[Vicenzako Katedralerako]] domoa, Vicenza (bigarren mundu gerran bonbaketa baten ostean deuseztua eta, ondoren, berreraikia) [[1559]]: [[Villa Foscari]] ''La Malcontenta'' deitua, Malcontenta di [[Mira, Italy\|Mira]], Veneziako eskualdea [[1559]]: [[Casa Cogollo]] (Pietro Cogollorentzat), ''Casa del Palladio'' bezala ezagutua , Vicenza ''(esleitua)'' [[1560]]-[[1563]] inguru: [[San Giorgio Maggiore]] monasterioaren zipresen and jantokiaren [[klaustro\|klaustroa]], Venezia [[1560]]: [[Convento della Carità]]ko klaustroa eta atrioa. [[1630]]an suak deuseztu zuen, Venezia [[1560]]: [[Palazzo Schio]] (Bernardo Schiorentzat), Vicenza [[1563]] inguru: Vicenzako katedralerako alboko sarrera [[1563]] inguru: [[Villa Valmarana (Lisiera)\|Villa Valmarana]], Lisiera di [[Bolzano Vicentino]], Vicenzako eskualdea [[1564]]: [[San Francesco della Vigna]] eleizerako aurrealdea, Venezia [[1564]]: [[Palazzo Pretorio (Cividale del Friuli)\|Palazzo Pretorio]], [[Cividale del Friuli]] (Udineko eskualdea) ''(proiektua, esleitua)'' [[1565]]: [[San Giorgio Maggiore]]ko eliza, Venezia. [[1607]] eta [[1611]] bitartean bukatu zen Palladio hil eta gero. Aurrealdea aldatu zen[[Vincenzo Scamozzi]]ren proiektu bati jarraituz [[1565]]: Zurezko antzerki bat Convento della Caritàren lorategian, Venezia (Suak errastuta [[1570]]) ▲* [[~~1549~~1565]]: [[Palazzo ~~della~~del ~~Ragione~~Capitaniato]], Vicenza [[1565]]: [[Palazzo Valmarana]] (Isabella Nogarola Valmaranarentzat), Vicenza [[1565]]: [[Villa Serego]] (Marcantonio Serègorentzat), Santa Sofia di Pedemonte di [[San Pietro in Cariano]], Veronako eskualdea [[1565]] inguru: [[Villa Forni Cerato]] (Girolamo Fornirentzat), [[Montecchio Precalcino]], Vicenzako eskualdea [[1566]]: [[Villa Capra "La Rotonda"]] (Paolo Almericorentzat), Vicenza ([[1585]]ean burutua [[Vincenzo Scamozzi]]gatik Palladioren heriotzaren ondoren) [[1567]] inguru: [[Barchesse of villa Trissino (Meledo di Sarego)\|Villa Trissino]], Meledo di [[Sarego]], Vicenzako eskualdea (parte bat soilik eraiki zen) [[1568]]: [[Ponte Vecchio (Bassano del Grappa)\|Ponte Vecchio]], [[Bassano del Grappa]], Vicenzako eskualdea ([[1748]]ean eta bigarren mundu gerraren ondoren berreraikia) [[1569]]-[[1575]]: [[Palazzo Barbaran da Porto]] (Montano Barbaranorentzat), Vicenza [[1569]]: [[Zubia Tesinan]], [[Torri di Quartesolo]], Vicenzako eskualdea ''(attributed)'' [[1570]]: [[Villa Porto (Molina)\|Villa Porto]] (Iseppo Portorentzat), Molina di [[Malo]], Vicenzako eskualdea [[1571]]: [[Palazzo Porto in Piazza Castello]], Vicenza (bukatu gabea; [[1615]]ean [[Vincenzo Scamozzi]]k zati batzuk bukatu zituen) ▲* [[~~1542~~1572]] ?: [[Palazzo Thiene Bonin Longare]], Vicenza [[1574]]-[[1577]]: [[Palazzo Ducale]]ren gelak, Venice [[1574]]: [[Basilica di San Petronio]]rako aurrekaldea, [[Bologna]] (proiektua) [[1576]] inguru: Cappella Valmarana (Isabella Nogarola Valmaranarentzat) [[Santa Corona]] elizan, Vicenza ▲ ~~[[1576]]/~~[[1577~~\|77~~]]-: [[~~1592~~Il Redentore]]~~: Redentore~~ eliza, Venezia [[1578]]: [[Santa Maria Nova]] eliza, Vicenza (esleitutako proiektua; Palladioren heriotzaren ondoren bukatua 1590n) [[1579]]: [[Porta Gemona]], [[San Daniele del Friuli]], Udineko eskualdea [[1580]]: Santa Lucia eliza, Venezia (barnealderako irudiak; eraistua) [[1580]]: [[Villa Barbaro]]ko (Tempietto Barbaro) eliza, Maser [[1580]]: [[Teatro Olimpico]], Vicenza (Palladioren heriotzaren ondoren bukatua bere semea Sillagatik eta [[1585]]an [[Vincenzo Scamozzi]]k eskenatokia diseinatu zuen) == Kanpo loturak == [http://imageviewer.octavo.com:8088/pm/thumbnails.php?proj=pldarc&view=007&derv=27&capt=caption&prod=ode ''I Quattro Libri dell'Architettura'' jatorrizko liburuaren irudiak] * [http://www.cisapalladio.org/veneto/index.php?modo=nomi&ordine=alfa&sezione=4&lingua=e Centro Internazionale di Studi di Architettura Andrea Palladio] {{commons}}

Andrea Palladio: berrikuspenen arteko aldeak