T Tauri izar: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xabitxu (eztabaida | ekarpenak)
 
No edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:TTauriStarDrawing.jpg|thumb|right|280 px|T Tauri izar baten irudikapen artistikoa diskadisko zirkumestelar batekin]]
'''T Tauri izarrak''', [[izar aldagarri ez erregular]] mota bat dira, euren izena, taldeko objektu prototipikoa den [[T Tauri]] izarretik jasotzen dutena. Oraindik [[sekuentzia nagusi]]ra iritsi ez diren izar gazteak dira ([[sekuentzia nagusiaren aurreko izarrak]]). Hodei molekularretatik gertu aurkitzen dira, eta bere [[izar aldagarri]]tasunagatik eta bere [[kromosfera]]n dituen lerro biziengatik identifikatzen dira.
 
== Ezaugarriak ==
T Tauri izarrak, ikus daitezkeen izarrik gazteenak dira, F, G, K eta M espektruespektro motakoak eta bi [[eguzki masa]] baino [[masa]] txikiagoarekin. Euren azaleko tenperatura, sekuentzia nagusian aurkitzen diren antzeko masadun izarrenen antzerakoa da, baina bere [[argitasun]]a askoz handiagoa da, bere erradioa handiagoa bait da. Bere erdiko tenperaturak, ziuraskiziur aski, erreakzio termonuklearrak hasteko baxuegiak dira. Honen ordez, bere energia iturria, grabitate energiaren askapenean oinarritua dago, izarra, sekuentzia nagusiko izar bat eratzeko uzkurtzen doan heinean, egoera honetara iristen, 10 eta 100 milioi urte eman ditzakeelarik. T Tauri izarrek, [[errotazio periodo]] laburrak dituzte (hamabi egun inguru, gure [[eguzki]]ak hilabete behar duen bitartean), eta oso aktibo eta aldagarriak dira.
 
[[X izpi]] eta irrati uhinen igorpen bizi eta aldagarriak dituzte, eta askok, [[eguzki haize]] oso indartsuak dituzte. Euren espektruek, gure eguzkiarena eta sekuentzia nagusiko beste izar batzuena baino [[litio]] ugaritasun handiagoa dute, elementu kimiko hau, 2.500.000 gradu kelvinetik gorako tenperaturetan suntsitu egiten bait da.
 
Gutxi gora-behera, aztertutako T Tauri izarren erdiak, [[diskadisko zirkumestelar]]rak dituzte, kasu honetan [[diskadisko protoplanetario]] deituak, gure [[Eguzki-sistema]] bezalako [[planeta-sistema|planeta sistem]]en balizko sortzaileak bait dira. T Tauri izar gehienak, [[izar bitar|sistema bitar]]retan aurkitzen dira.
 
T Tauri izarren antzeko objektuak, baina masa handiagokoak (2 eta 8 eguzki masa artekoak), [[Herbig Ae/Be izarrak]] deritzenak dira, oraindik sekuentzia nagusian sartu ez diren A eta B espektruespektro motako izarrak direnak. Oraindik ez da ikusi 8 eguzki masa baino gehiagoko mota honetako objekturik, oso azkar eboluzionatzen bait dutebaitute: ikus daitezkeenean, nukleoan jada hidrogenoaren fusioa gertatzen ari da, eta, beraz, sekuentzia nagusiko izarrak dira.
 
== Ikus, gainera ==