Ibai delta: berrikuspenen arteko aldeak

 

Deltarik ospetsuena [[Nilo]] ibaiarena da, eta hemendik dator itsasoratze forma honi ematen zaion izena. Nilo ibaiak, hiruki forma nabarmena duen itsasoratzea du, [[Delta (greko)|delta]] (Δ) greziar hizkiaren oso antzekoa dena. Horregatik, [[Herodoto]] historialariak izen horri eman zion.

 

== Delta baten eraketa ==

Delta, ibaiek garraiatutako materialaren metaketa baten ondorioz eratzen da, hiruki forma hartzen duen toki batean, bat bateko isuri abiada gertatzen denean, itsasoratzeagatik gerta daitekeena, aintzira batean, ibai zabalago batean, itsasoan edo ozeanoan, azken hau hain sarri gertatzen ez den arren.

 

Deltak eta [[estuario]]ak ibaien [[itsasoratze]] forma nagusiak dira, aintzira, beste ibai batzuetan, ozeanoan edo itsasoan itsasoratzen direnean. Bere presentzia itsasoratzeetan, [[itsasaldi]]en zabaleragatik sortua dago. Itsasaldiak oso biziak direnean, ibaien itsasoratzea estuario motakoa izaten da, itsasgoran ibaiaren urak birpresatzen baitira, itsasbeheran, uren abiadaren azelerazioa gertatzen den bitartean, uharteak eratzen dituzten sedimentuen metaketa eragozten duena delten kasuan. Horregatik, deltak gehiago gertatzen dira aintzira, itsaso eta ibai handietan, urek, itsasaldien eragina jasaten ez duten tokietan, ozeano irekien kasuan baino.

Dena dela, badago salbuespenik arau honentzako, [[Hegoamerika]]n [[Orinoko]] ibaia eta [[Afrika]]n [[Niger ibaia|Niger]] ibaiaren kasuan bezala, itsasaldien eragina, [[latitude]] ertainetan baino txikiago diren lekuak direnak.

 

Deltaren eraketan ibaia nagusi den eta itsasaldien eta [[olatu]]en eraginari hain lotuta ez dagoen tokietan, forma gingilanitzeko delta bat era daiteke. Hauda [[Mississippi]] ibaiaren kasua, honen eredu bezala har daitekeena.

Oso ohikoak ez diren kasuren batzuetan, delta haran oso luze batean aurkitzen da eta [[ibai delta alderantzikatu]] bezala ezagutzen da. Batzuetan, ibaia adar askotan banatzen da, lurrean barrena dagoen toki batean, bakarrik, berriz elkartu eta itsasorantz jarraitzeko. Delta mota honen kasurik nabarmengarriena, Niger ibaiaren barne deltarena da.

 

*[[Niger ibaia|Niger]] ibaiaren barne delta

*[[Niger ibaia|Nigerrena]]

*[[Okavango]]rena

*[[Orinoko]]rena

*[[Grande ibaia]]rena

*[[Rhin]]ena

*[[Volga]]rena

*[[Yangzi]]rena

*[[Yukon (ibaia)|Yukonena]]

 

*[[Ibai delta alderantzikatu]]