Egipto Garaia: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
t Robot: Cambios triviales
1. lerroa:
[[IrudiFitxategi:GD-EG-Nomes de Haute-Égypte.jpg|thumb|205px|Goi Egipto eta bere nomoak]]
'''Goi Egipto''', [[Egipto]]ko hegoaldeko zatiari deitzen zaio, [[Kairo]]tik gertu dagoen [[Menfis]]etik, ''lehen urjauzi''rarte, [[Asuan]]en. Izen arabiarra, al-Saīd da (الصعيد), eta, [[faraoi]]en garaian, ''schmau'' deitua izan zen, "[[garagar]]raren lurra". [[Niloren delta]]k, berriz, [[Behe Egipto]] izena jasotzen du.
 
6. lerroa:
Goi Egiptok, inguru ezin hobea zuen: Niloren uholdeei esker oso emankorra zen lautada bat hartzen zuen, eta janari soberakinak ekoizten zituen. Distantzia gutxira, ondoko basamortuan, bertatik, basamortuko meatzeetara eta [[Sinai]]ko mendietarantz, metal eta harribitxiak lortzeko espedizioak antolatzen ziren [[oasi]]ak zeuden.
 
Aberastasun honek, herrialdea, merkataritza ibilbideen bidegurutze batetan bihurtu zuen, lurrez [[Nubia]]tik hegoaldean eta Itsaso Gorritik ekialdean, [[Wadi Hammamat]] izeneko ibilbidea, [[Abidos (Egipto)|AbidosAbidosen]]en [[Palestina]]tik etorritako ardo [[anfora|anforen]] aurkikuntzak baieztaturiko merkataritza. Jakina, Nilotik deltarako ibai ibilbidea ere bazegoen. Herrialdearen aberastasun hau, bere gobernarienetan isladatzen zen, aberastasun guzti hauetako zati bat euren hilobietan erabili zituztenak.
 
Goi Egiptoko lehen gobernariek, euren mendekoak, eurentzako funtsezkoak ziren bi gertaeretaz konbentzitu ahal izan zituzten: ibaiaren goraldien zein Behe Egiptorekin zuten batasunaren arduradunak zirela, ahazten utzi ez ziren gertakariak, ikur maila oso bat mantenduz: tronua, koroa bikoitza eta zetruak, jainkoekin identifikatzeaz gain; jada garai aurredinastikoetan, erregea, [[Horus]]ekin "homologatua" zegoen, faraoi bakoitzean berraragitzen zena. Horusen gurtza, Egipto osoan praktikatzen zen.
 
Goi Egiptoko jainko gorena [[Seth]] zen, eta ikurra, koroa zuria (Hedyet), [[Nekhbet]] putre jainkosa eta loto lore zuria; beste ikur bat, [[ihi]]a izan zen, sarri, [[Behe Egipto]]ko [[erle]]arekin batera irudikatua, [[faraoi]]aren izena zuen [[kartutxo egiptoar|kartutxokartutxoaren]]aren aurrekari gisa.
 
''Koroa zuria'', [[I. dinastia]]ren hasieran, Behe Egiptoko koroa gorriarekin elkartu zen, ''Koroa bikoitza'' sortuz, faraoien ikur nagusi Goi eta Behe Egiptoko errege bezala.
[[IrudiFitxategi:Louvres-antiquites-egyptiennes-img 2727.jpg|thumb|205px|Tinitar garaiko ardo [[anfora]]k. Abidos. [[Louvre]].]]
== Tebaida ==
[[Estrabon]]en garaian, nork [[Egipto]] [[K. a. 25]]ean bisitatu zuen, Egipto 37 nomotan banatuta zegoen, 10 Behe Egipton (Niloren Delta), 17 [[Egipto Ertaina|Egipto ErtainErtainean]]ean eta beste 10 Goi Egipton: '''Tebaida''' delakoa. [[Plinio Zaharra]]ren arabera, [[I. mende]]ko idazlea zena, nomoen kopurua, 37 eta 47 bitartean aldatu zen.
 
Goi Egiptoko hiririk garrantzitsuenak, Armant edo [[Hermontis]]etik ''lehen urjauzi''raino, honako hauek dira:
34. lerroa:
*[[File]] uhartea
*Biga uhartea.
 
[[Kategoria:Antzinako Egipto]]
 
[[ar:صعيد مصر]]
55 ⟶ 57 lerroa:
[[simple:Upper Egypt]]
[[sv:Övre Egypten]]
 
[[Kategoria:Antzinako Egipto]]