Galaxia espiral: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xabitxu (eztabaida | ekarpenak)
Orrialde berria: 300px|thumb|right|M81 edo Boderen Galaxiaren irudia, non izarrarteko hautsa ikus daitekeen. '''Galaxia espiral''' bat, honako ezaugarri fisiko hauek…
 
t Robot: Cambios triviales
4. lerroa:
*[[Momentu angeluar]] guztizko handia du.
*Erdialdeko [[izar]] metatze batekin osatua dago (erraboila), diska baten bidez inguratua
*Diska, laua da (kopadura aukerekin), eta [[izarrarteko materia]]z eratua dago ([[gas]]a eta [[izarrarteko hautsa|hautshautsez]]ez eta I Biztanleriako izar gaztez (metaltasun handia) eta [[kumulu ireki]]z.
*Erraboila, [[galaxia eliptiko]] baten antzerakoa da, oso antzinako izarrak dituelarik, [[Izar biztanleria|II BiztanleriaBiztanleriakoak]]koak deituak eta metaltasun txikikoak, eta, ohi, [[zulo beltz supermasibo]] bat izaten du erdian.
 
Galaxia espiralek, euren izena, gutxi gora-behera logaritmikoki, erdiko nukleotik luzatzen diren [[izar eraketa]] duten beso argitsuei zor die. Batzuetan, nabaritzeko zailak diren arren, beso hauek, [[galaxia lentikular]]retatik bereizten dituzte, diska egitura bat dutenak, baina beso espiralik gabeak.
23. lerroa:
Artikulu nagusiak: [[Tully-Fischer erlazioa]] eta [[Materia iluna]]
[[Fitxategi:GalacticRotation2.svg|thumb|right|200px|Ohiko galaxia espiral baten errotazio kurba. A lerroak, kurba teorikoa irudikatzen du, eta, B lerroak, kurba esperimentala. Kurben arteko desadostasuna, [[materia iluna]] bezala deitua izan denaren ondorio da.]]
Galaxia espiralek, kurba teorikoekiko (Diska-haloa konpirazioa deitutako fenomenoa) ezberdina den den errotazio kurba (aurrerantzean EK) esperimental bat dute. Ekuazio teorikoak (EK keplertarrak, planetena Eguzkiaren inguruan bezala), ikusitako datuekin bat etor daitezen, galaxia espiralek, masa askoz handiagoa beharko lukete. Gaur egun, masa "ikustezin" horren ebidentzia ikusgarririk ez dagoenez, [[materia iluna]] deitua izan zen. Materia ikustezin mota hau, galaxiaren masa osoaren %50eti %90 arte izango litzateke.
 
Errotazio kurben ezaugarri orokorrak, honakoak dira:
37. lerroa:
== Sailkapenak ==
[[Hubblen sekuentzia]]z gain, galaxia espiralak, euren besoen itxuraren arabera ere sailka daitezke. Debra Meloy Elmegreen eta Bruce G. Elmegreen astronomoek, hamabi mota dituen galaxia espiralen sailkapen bat garatu dute, 1. motatik, non egitura kaotikodun eta ordenarik gabeko galaxia espiralak dauden, 12. motaraino doana, non ondo garatutako bi beso dituzten galaxiak dauden, irudi ikusgarria domeinatzen dutenak, [[Boderen Galaxia|M81]] eta [[Zurrunbilo Galaxia|M51]] kasu, "diseinu handiko espiralak" bezala ere ezagutuak, [[NGC 2841]] bezalako galaxietatik igaroz ("galaxia flokulento" bezala ezagutzen direnak), non ondo definitutako egitura espiralik ez dagoen, baizik eta beso espiralen zati ugari.
 
[[Kategoria:Astronomia]][[Kategoria:Astrofisika]]
[[Kategoria:Astrofisika]]
 
[[bg:Спирална галактика]]
69 ⟶ 72 lerroa:
[[uk:Спіральна галактика]]
[[zh:螺旋星系]]
 
[[Kategoria:Astronomia]][[Kategoria:Astrofisika]]