Benita Asas
Benita Asas Manterola (Donostia 1873ko martxoaren 4a - Bilbo 1968ko apirilaren 21a) irakasle eta sufragista izan zen eta bere bizitza gehien bat Madrilen gertatu zen. Espainiako feminismoaren mugimenduan aitzindarietakoa da, emakumeen eskubideen, hezkuntzaren eta botoaren alde aritu zen.[1][2]
| Benita Asas | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Donostia, 1873ko martxoaren 4a |
| Herrialdea |  Gipuzkoa, Euskal Herria |
| Heriotza | Bilbo, 1968ko apirilaren 21a (95 urte) |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Valladolideko Unibertsitatea |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | pedagogoa, editorea, kazetaria eta sufragista |
| Enplegatzailea(k) | El pensamiento femenino (en)  |
| Kidetza | Espainiako Emakumeen Elkarte Nazionala |
| Mugimendua | feminismoa |
| Genero artistikoa | Ikasliburua |
Biografia aldatu
Irakaskuntza Valladoliden ikasle "libre" gisa ikasi zuen. 1897ko urrian kalifikazio nabarmenarekin lortu zuen irakasle titulua. Irakasle bezala Bilbon hasi zen ikastetxe publikoetan lanean eta 1902an Vallehermoso Madrilera mugitu zen. Bere bizitzan zehar hainbat elkarterekin izan zuen harremana, besteak beste Emakume Espainiarren Elkarte Nazionalarekin (ANME), Kontseilu Goren Feministarekin, Espainiako Emakumeen Lyceum Klubarekin eta Emakumeen Unibertsitate Elkartearekin.[3]
1910ean argitaratu zuen bere eskuzko liburua Dios y el Universo. Libro de lectura instructiva para niños y niñas. 1911n Madrilgo Apezpikuaren "imprimatur" jaso eta 1916an testu-liburu bezala eskoletan sartu zen. Saiakera bat bezala, bi gazte protagonistei erlijioa, aberria eta konbentzio pentsamendua baztertzeko bultzatzen zaie.[4]
1913ko urriaren 15ean sortu zuen Pilar Fernández Selfarekin El Pensamiento Femenino egunkaria, eta 1913tik 1916ra bitartean zuzendu zuen.[5] Behin desagertuta argitalpen hura, Benitak jarraitu zuen Celsia Regisek fundatu zuen La Voz de la Mujer egunkarian. Horrez gain, Mundo femenino (1921-1936) ere zuzendu zuen.[6]
Asasen gizarte-jarduera garrantzitsua da eta nabarmentzekoa da bere rola Espainiako Emakumeen Elkarte Nazionalean administrazio kontseiluko presidente izan zelako 1924tik 1932ra arte. 1929an parte hartu zuen ordezkari moduan Espainiako Emakumeen Liga eta Nazioen Ligako batzar batean, Genevan. Han proposatu zuen munduko emakumeen biltzarra, Lehen Mundu Gerra[7] gatazka saihesteko tresna bat bezala.
Bigarren Errepublika garaian (1931-1939) konstituzio berria idazteko, Clara Campoamorren bitartez, Memorandumari buruzko legea enkargatu zitzaion, emakumeen botoa defendatzeko.
Prozesua eta kanporatzea aldatu
Espainiako Gerra Zibilean aktibo mantendu zen Madrilen. Asas Madril hiriburutik alde egitera derrigortu zuten, bere zeregin eta ideia politikoengatik eta feministengatik, baina ez zuten irakasle gisa ezgaitu. Collado Villalban (Madril) lanean jarraitu ahal izan zuen handik urte betera erretiroa hartu arte, Bilbora itzuli zen, bizitza publikotik aldendu eta bertan hil zen 1968ko apirilaren 21ean.[8][6]
Omenaldiak aldatu
- Donostiako Udalak Egiako auzoan plazatxo bat izendatu zuen bere oroimenez.
- 1990ean Guadalajarako udalak kale bat izendatu zuen bere oroimenez.
- Bilboko udalak kale bat dedikatu dio San Ignazio auzoan.[9]
- 2021ean Iruñeko Aitzindarien Parkean margotutako muralean Benita Asas azaltzen da.[10]
Erreferentziak aldatu
- ↑ Jainaga, Zihara. (2020-11-04). «Bilbo egin zuten hamar emakume» Berria.
- ↑ https://www.argia.eus/efemerideen-kanala/benita-asas-manterola-jaio-zen-donostian
- ↑ San Juan, Regina. (58-59). Benita Asas, suffragette basque. Gasteiz: Emakunde.
- ↑ Asas Manterola, Benita. (1910). Dios y el Universo. Libro de lectura instrucctiva para niños y niñas. Librería de los sucesores de Hernando.
- ↑ " «La función de la directora en los periódicos femeninos (1862 - 1936) o la sublime misión"
- ↑ a b (url) Benita Asas Manterola: Espainiako mugimendu feministaren genesiko eragile ahaztua. .
- ↑ Díez de Erlojuak, Ana, Roda Hernández, Paco. (2000). Martinez, Candida; Pastor, Reyna; Pazko, Mª José; eta Távera, Susana ed. Asas Manterola, Benita. in: Historia de España de las Mujeres. Madril: Planeta, 408-412 or..
- ↑ Biografia Manterola Heldulekuak, Benita web biografiak Kontsulta abendua 2014
- ↑ (Gaztelaniaz) «Bilbao dedica una calle a la maestra y sufragista Benita Asas. Deia, Noticias de Bizkaia» Deia (Noiz kontsultatua: 2018-07-02).
- ↑ Noticias, Diario de. «Un mural homenajea en Lezkairu a 47 mujeres pioneras en la historia de la humanidad» www.noticiasdenavarra.com (Noiz kontsultatua: 2022-04-18).
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q18643823
Multimedia: Benita Asas / Q18643823
