Bayesen teorema

B gertaera gertatuta, A gertaera gertatzeko baldintzapeko probabilitatea (a posteriori probabilitatea), A gertaera gertatuta B gertaera gertatzeko baldintzapeko probabilitatearen banaketaren arabera eta A gertaeraren probabilitate marjinalaren ara...

Probabilitate teorian, Bayes-en teoremak gertakizun baten inguruan jasotako informazioaz baliatuz, gertakizun horren probabilitatea nola aldatu behar diren azaltzen duen teorema da. Adibidez, Bayes-en teorema pertsona bat gaixotasun batek jota izateko probabilitatea zehazteko erabil daiteke pertsona horri diagnostiko froga baten emaitza jakin ondoren. Bayes-en teoremari esker, estatistika adar oso bat garatu da: estatistika bayestarra. Thomas Bayes zientzia gizonak asmatu zuen XVIII. mendean.

Teorema

aldatu

Bitez   bi gertakizun:

 

  a priori edo aurretiko probabilitatea da.

  a posteriori edo ondorengo probabilitatea da,   gertakizuna gauzatu dela jakinik. A posteriori probabilitateak a priori probabilitatea zehazten du, B gertakizunak ematen duen informazioari esker.

Probabilitate osoaren teoremari esker, Bayes-en teorema era honetan ere azal daiteke,   izanik lagin espazioaren zatiketa bat eta bertako elementu bat, gertakizun bat alegia, hurrenez hurren:

 

Adibidea

aldatu

Gaixotasun bat diagnostikatzeko froga bat erabiltzen da. Froga ez da perfektua ordea: orain arte jasotako datuen arabera, pertsona gaixo baten kasuan, frogak baiezkoa emateko probabilitatea 0.95 da. Pertsona gaixorik ez badago berriz, frogak ezezkoa emateko probabilitatea 0.90 da. Oro har, pertsonen %1 gaixorik dagoela uste da. Pertsona bati emandako frogak baiezkoa eman badu, nola aldatzen dira gaixorik eta ez gaixorik izateko probabilitateak?

Bayes-en teorema taula honen bitartez gara daiteke, "B: frogak baiezkoa eman du" dela jakinik:

         
gaixo 0.01 0.95 0.0095 0.0095/0.1085=0.087
ez gaixo 0.99 0.10 0.099 0.099/0.1085=0.913
GUZTIZKO 1 0.1085 1

Teoremaren formula erabiliz:

 


 

Gaixo izateko %1eko a priori probabilitatea %8.7eko a posteriori probabilitatera aldatzen da, frogak baiezko eman duela jakin ondoren.

Kanpo estekak

aldatu