Baxkortostan

Baxkortostan
	Errusia
Ereserkia
	Baxkortostango Errepublikako Ereserkia
Administrazioa
Izen ofiziala	Башҡортостан Республикаhы; Республика Башкортостан
Estatu burujabe	Errusia
ISO 3166-2	RU-BA
Hiriburua	Ufa
Baxkortostango Errepublikako Lehen Ministroa	Andrey Nazarov (en)
Zatiketa	ikusi Ufa;
Geografia
Koordenatuak	54°28′N 56°16′E / 54.47°N 56.27°E
Azalera	[convert: invalid number] km²
Mugakideak	Udmurtia, Tatarstan, Perm kraia, Sverdlovsk oblasta, Txeliabinskeko oblasta, Orenburg oblasta eta Perm Oblast (en)
Punturik altuena	Jamantau
Demografia
Biztanleria	4.016.481 (2021); −21.670 (2020)
Dentsitatea	Adierazpen errorea: Ustekabeko < eragilea bizt/km²
Hizkuntza ofiziala	errusiera eta Baxkirera
Ordu eremua	Jekaterinburgeko ordua, UTC+05:00 eta Asia/Yekaterinburg (en)
Matrikula	02 eta 102
	bashkortostan.ru

Baxkortostan^[1], Baxkortostango Errepublika (errusieraz: Респу́блика Башкортоста́н, translit.: Respublika Baxkortostan; baxkireraz: Башҡортостан Республикаһы, Başqortostan Respublikahı) edo Baxkiria (errusieraz: Башки́рия) Errusiako subjektu federal bat da, errepublika bat zehazki, Uralen eta Volga ibaiaren artean hedatua. 143.600 km²ko eremua du eta 2010ean 4.072.292 biztanle zituen^[2]. Hiriburua Ufa da.

Geografia

Baxkiria laua da mendebaldean eta menditsua ekialdean.

Hiriburuaz gain, hiri nagusiak Sterlitamak, Neftekamsk, Iximbai eta Salavat dira^[3].

Historia

Baxkirra jatorriz turkiar herria zen; IX. mendean Ural mendialdean egokitu eta musulman bihurtu ziren Astrakhango khan herriaren eraginez. XVII. mende hasieran Errusiako gudarostearen esku geratu ziren eta Iemelian Pugatxov kosakoaren altxamenduan parte hartu ondoren (1773), tsarraren gudarosteek xehakatu zituzten. 1917ko azaroaren 8an aldarrikatu zen sobietar gobernua Ufan. Boltxebike eta Armada Zuriaren arteko gatazkak ez ziren amaitu 1919an Baxkiriako Sobiet Errepublika autonomoa osatu zen arte. 1991 arte Errusiako Errepublika sobietarra zeneko hamasei errepublika autonomoetako bat izan zen.

Ekonomia

Nekazaritzan laboreak eta ardi nahiz zerri aziendak dira aipagarrienak. Petrolio, burdin, manganeso, kobre eta urre hobiak daude, eta baita harrikatza ere. Industria metalurgikoa, mekanikoa, kimikoa eta janari industria nabarmentzen dira. Zentral hidroelektrikoa dago Ufan.

Demografia

2010ean Baxkortostanek 4.072.292 biztanle zituen; %36,1 errusiarrak ziren, %29,5 baxkirrak eta %25,4 tatariarrak^[2].

Talde etnikoa	1926ko errolda		1939ko errolda		1959ko errolda		1970ko errolda		1979ko errolda		1989ko errolda		2002ko errolda		2010ko errolda¹^[2]
Talde etnikoa	Kopurua	%	Kopurua	%	Kopurua	%	Kopurua	%	Kopurua	%	Kopurua	%	Kopurua	%	Kopurua	%
Baxkirrak	625.845	23,5	671.188	21,2	737.744	22,1	892.248	23,4	935.880	24,3	863.808	21,9	1.221.302	29,8	1.172.287	29,5
Errusiarrak	1.064.707	39,9	1.281.347	40,6	1.418.147	42,4	1.546.304	40,5	1.547.893	40,3	1.548.291	39,3	1.490.715	36,3	1.432.906	36,1
Tatariarrak	621.158	23,3	777.230	24,6	768.566	23,0	944.505	24,7	940.436	24,5	1.120.702	28,4	990.702	24,1	1.009.295	25,4
Txuvaxak	84.886	3,2	106.892	3,4	109.970	3,3	126.638	3,3	122.344	3,2	118.509	3,0	117.317	2,9	107.450	2,7
Mariak	79.298	3,0	90.163	2,9	93.902	2,8	109.638	2,9	106.793	2,8	105.768	2,7	105.829	2,6	103.658	2,6
Ukrainarrak	76.710	2,9	99.289	3,1	83.594	2,5	76.005	2,0	75.571	2,0	74.990	1,9	55.249	1,3	39.875	1,0
Besteak	113.232	4,2	132.860	4,2	129.686	3,9	122.737	3,2	115.363	3,0	111.045	2,8	118.856	2,9	109.249	2,7
¹ 97.572 pertsona datu base administratiboetan erregistratu ziren talde etnikoa adierazi gabe. Multzo horretako banaketa etnikoa adierazi zutenena bezalakoa zela jo da^[2].

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2014/02/25 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.