Wikipedia

Barbara Stanwyck

amerikar aktorea

Ruby Catherine Stevens, ezagunagoa Barbara Stanwyck ezizenaz (Brooklyn, New York, 1907ko uztailaren 16a - Santa Monica, 1990eko urtarrilaren 20a) aktore estatubatuarra izan zen.[1] Hollywoodeko Óscar sarietarako lau aldiz izendatu zuten eta 1982an ohorezko sari bat irabazi zuen. «Zazpigarren Artearen mitoetako bat» da, eta zinearen historiako zorigaiztoko emakume enblematikoenetako bat.

Barbara Stanwyck

(1950)
Barbara Stanwyckek sinatutako publizitate-argazkia, 1950 ingurukoa Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakRuby Catherine Stevens
JaiotzaBrooklyn, 1907ko uztailaren 16a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
HeriotzaSanta Monica, 1990eko urtarrilaren 20a (82 urte)
Heriotza modua: birika-enfisema
Familia
AitaByron Stevens
AmaCatherine McGee
Ezkontidea(k)Frank Fay  (1928 -  1935)
Robert Taylor  (1939 -  1951)
Hezkuntza
HeziketaErasmus Hall High School (en) Itzuli
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jardueraktelebista-aktorea, zinema aktorea, modeloa, gidoilaria, antzerki aktorea eta aktorea
Lantokia(k)Ameriketako Estatu Batuak
Jasotako sariak
Genero artistikoaWesterna
Zinema beltza
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Errepublikanoa
IMDB: nm0001766 Allocine: 415 Rottentomatoes: celebrity/barbara_stanwyck Allmovie: p67643 TCM: 183111 TV.com: people/barbara-stanwyck IBDB: 60876
Last fm: Barbara+Stanwyck Musicbrainz: 90e80e2f-0763-4b4d-bbe1-bb9e63e2d493 Discogs: 1921218 Allmusic: mn0001755105 Find a Grave: 1729 Edit the value on Wikidata

Biografia aldatu

Brooklyn-en jaio zen.[2] Langile familia bateko bost seme-alabetatik txikiena zen. Bere ama, Catherine Ann McPhee (1870-1911), umea zela hil zen eta bere aita, Byron E. Stevens (1872-1954), handik gutxira utzi zuen, eta hainbat harrera-familiatan egon zen.[3]

Familia txiro bateko alaba izanda, aktore bezala famatu izan arte hainbat lan izan zituen, telefonista, eta modelo adibide. Baita hainbat vodevil-ikuskizunetan korista gisa ere. Ondoren, Broadwayn lan egitea lortu zuen. Han ezagutu zuen lehen senarra, Frank Fay aktore polemikoa, eta harekin joan zen Los Angelesera zineman karrera bat egiten hasteko. William A. Wellmanen Ha nacido una estrella filmeren gidoia bere ezkontza gatazkatsuan eta senarrak izar bihurtzeko zuen obsesioan oinarrituta zegoela esaten zen. Bere lehenengo filma Broadway Nights (1927) izan zen.[4]

1928tik 1935era bitartean egon zen ezkonduta Frank Fayrekin eta semea adoptatu zuen, Dion, gizona zein semearengandik tratu txarrak jaso zituela esan ohi zen garaian.[4] Ondoren, 1939an Robert Taylor aktorearekin ezkondu zen eta 1952an banatu ere, uztez Taylorrek Ava Gadner eta beste emakumen batzuekin engainatzen zuelako[2]. Robert Wagner, Marlene Dietrich edo Joan Crawford bezalako aktoreekin ere harremandu dute, eta oso kritikatua izan zen genero berdineko edo gazteagoak ziren bikote sexualak izateagatik.[4]

1944ean emakumezko aktore ordainduena bihurtu zen, garaiko 360.000 euro jasota.[4]

Oscar Sarietarako lau izendapen izan zituen, Stella Dallas (1937), Suzko bola (1941), Galbidea (1944) eta Hilhotsak (1948) filmengatik, baina ez zituen lortu, eta 1982an Oscar honorifikoa eman zioten.[4]

Nagusitu ahala zineman aukerak murriztu eta telebista saioetan hasi zen, eta berezko programa bat izan zuen Emmy bat eman ziona 50. hamarkadan.[2]

Ibilbidea aldatu

Lehen filma Broadway Nights izan zen, 1927an. Film askotan parte hartu zuen Frank Caprarekin, besteak beste, Mujeres ligeras (Ladies of Leisure, 1930), La mujer milagrosa (The Miracle Woman, 1931) eta Amor debeku (Forbidden, 1932) filmetan, non aldakortasunagatik ematen baitu arreta.

 
Barbara Stanwyck, Ziegfeld girl 1924 inguruan

Beste film batzuen ondoren (John Ford, besteak beste), King Vidorren Stella Dallas filmarekin iritsi zen lehen lan handia 1937an. Film horrekin, Oscar sarietarako lehen izendapena lortu zuen, baina Luise Rainerrek jaso zuen La buena tierra filmagatik.

Barbara emakume gogor eta sendoen roletan espezializatzen hasi zen. Haren edertasuna ez zen Hollywoodeko izar handienena bezain ortodoxoa, baina horrek ez zion eragotzi zinemaren historiako emakume hilgarri garrantzitsuenetako batzuk interpretatzea.

Beste hiru film zoragarri egin zituen: Howard Hawksen Bola de fuego (Ball of fire) (Oscarrerako bigarren izendapena ere ez zuen lortu); Frank Capraren Juan Nadie (Meet John Doe), 1941ean; Preston Sturgesen The Lady Eve (Las tres noches de Eva, 1941), denak 1941ean eginak, non zinema beltzaz gain komediak eta melodramak egiteko gai zela frogatu zuen.

Double Indemnity aldatu

 
Barbara Stanwyck Double Indemnity filmean, 1944

Bere ibilbideko arrakastarik handiena 1944an iritsi zen, Double Indemnity filmarekin. Espainian Perdición du izenburua, Billy Wilderrek zuzendua, eta Fred MacMurray eta Edward G. Robinson ditu protagonista. Raymond Chandlerren gidoiarekin, James M. Cainen eleberri batean oinarritua, filma zinema beltzaren maisulan handienetako bat da, eta berak emakume manipulatzaile, bihozgabe eta gaiztoa interpretatu zuen. Haren "Phyllis Dietrichson" rola, segur aski, emakume hilgarriaren estereotipo zinematografiko modernoa definitzeko erabili duten eredua da. Haren interpretazio bikainak hirugarren izendapena eman zion Oscarretan, baina ez zuen lortu, urte hartan Ingrid Bergmanek irabazi baitzuen Gaslightengatik.

Pertsonaia horren ondoren, beste film gogoangarri batzuk ere egin zituen, hala nola Lewis Milestoneren El extramor de Martha Ivers (1946) edo Anatole Litvaken Voces de muerte (Sorry, wrong number), 1948an. Horrek laugarren izendapena ekarri zion Óscaretan, eta Jane Wymani eman zioten.

Film bikainak egiten jarraitu zuen ezohiko paperetan, hala nola Fritz Lang-en Clash by Night filmean, Marilyn Monroerekin batera, 1952an, edo Edward Dmytryk filmeko Walk on the Wild Side filmean (La gata negra) 1962an, zinemaren historiako lehen lesbianaren rola interpretatu zuen. Film komertzialagoetan ere lan egin zuen, hala nola Roustabout Elvis Presleyrekin.

 
Barbara Stanwyckek izarra du Hollywoodeko ospearen pasealekuan

Azken lanak aldatu

1950ean eta 1960an telebista dezente egin zuen, bere programa propioa izan zuen, eta Emmy saria eman zion. Horrez gain, hainbat telesailetan ere parte hartu zuen, hala nola Valle de pasiones filmean.

Zinemari egindako ekarpenengatik, izar bat jarri zioten Hollywoodeko Ospearen Pasealekuan, Vine Streeteko 1751n, eta, karrera osoari esker, 1982. urtean ohorezko Oscar bat lortu zuen.

Falcon Crest telesail estatubatuarrean Angela Channing-ek zuen papera baztertu ondoren, Bárbarak laurogeiko hamarkadako hiru serie enblematikotan hartu zuen parte: El pájaro espino (Richard Chamberlainekin batera), Dinastia eta Los Colby, bietan Constance Colbyren paperean.

Bizitza pertsonala aldatu

 
Robert Taylor eta Barbara Stanwyck "Meet John Doe" filmaren estreinaldian, Los Ángeles, California, 1941

Lehen ezkontza 1928ko abuztuaren 26an izan zuen, Frank Fay aktorearekin. Anthony Dion Fay izeneko haur bat izan zuen, eta 1936an modu dramatikoan dibortziatu zen, Dionen zaintzagatik borroka legal luze bat eginez. Legezko borroka irabazi ondoren, Stanwyckek Dion semea barnetegietan utzi zuen.[5][6]

Barbara Stanwyck Robert Taylor aktorearekin ezkondu zen 1939an. Senar-emazteek hamabi urte iraun zuten, eta 1951n dibortziatu zen, Taylorrek Ava Gardnerekin eta Lana Turnerrekin desleialtasunak tarteko. Gainera, bere buruaz beste egiten saiatu zen.[7]

Maitasun-istorioak izan zituen Frank Caprarekin eta Henry Fondarekin. Baina Joan Crawford, César Romero, Richard Chamberlain eta Clifton Webbekin zuen adiskidetasunagatik, prentsa horiak kloseteko lesbiana gisa (armairuan edo ezkutuan) estigmatizatu zuen.[7] Kontua da, Crawford eta Marlene Dietrichekin batera, The Sewing Circle (Jostunen zirkulua) kide zela, emakume homoxesual eta bisexualen talde pribatua.[4]

Sueños de oro filmazioan William Holden ezagutu zuen, eta han adiskidetasun luze bat hasi zen hura hil arte. 1982an Oscar saria irabazi zuenean, Holdeni eskaini zion, hil berria baitzen.

Heriotza aldatu

1990ean Barbara Stanwyck 82 urte zituela hil zen Santa Monicako etxean, bihotzeko gaixotasun baten ondorioz. Horrez gain, bizitza osoan endekapenezko artrosia izan zuen eta bere bizkarrezurrean eskoliosi mingarri bat izan zuen. Haren gorpua erraustu egin zuten eta errautsak Lone Pinen barreiatu ziren.[4][8]

Filmografia aldatu

Filma ugaritan parte hartu zuen:[1]

Urtea # Filma Ekoizle Pertsonaia Kidea Zinema zuzendaria
1927 1 Broadway Nights FN Fan dancer - Joseph C. Boyle
1929 2 The Locked Door UA Ann Carter Rod La Rocque George Fitzmaurice
3 Mexicali Rose Col Mexicali Rose Sam Hardy Erle C. Kenton
1930 4 Ladies of Leisure Col Kay Arnold Lowell Sherman Frank Capra
Ralph Graves
1931 5 Illicit WB Anne Vincent Ives James Rennie Archie Mayo
Ricardo Cortez
6 Ten Cents a Dance Col Barbara O'Neill Ricardo Cortez Lionel Barrymore
7 Night Nurse WB Lora Hart Ben Lyon William A. Wellman
Clark Gable
8 The Miracle Woman Col Florence "Faith" Fallon David Manners Frank Capra
1932 9 Forbidden Col Lulu Smith Adolphe Menjou Frank Capra
Ralph Bellamy
10 Shopworn Col Kitty Lane Regis Toomey Nicholas Grinde
11 So Big! WB Selina Peake De Jong George Brent William A. Wellman
12 The Purchase Price WB Joan Gordon, aka Francine La Rue George Brent William A. Wellman
Lyle Talbot
1933 13 The Bitter Tea of General Yen Col Megan Davis Nils Asther Frank Capra
14 Ladies They Talk About WB Nan Taylor, aka Nan Ellis, aka Mrs. Andrews Preston Foster Howard Bretherton
Lyle Talbot William Keighley
15 Baby Face WB Lily Powers George Brent Alfred E. Green
16 Ever in My Heart WB Mary Archer Wilbrandt Otto Kruger Archie Mayo
Ralph Bellamy
1934 17 Gambling Lady WB Lady Lee Joel McCrea Archie Mayo
Pat O'Brien
18 A Lost Lady WB Marian Ormsby Forrester Frank Morgan Alfred E. Green
Ricardo Cortez
19 The Secret Bride WB Ruth Vincent Warren William William Dieterle
1935 20 The Woman in Red Shelby Barret Wyatt Gene Raymond Robert Florey
21 Red Salute UA Drue Van Allen Robert Young Sidney Lansfield
22 Annie Oakley RKO Annie Oakley Preston Foster George Stevens
Melvyn Douglas
1936 23 A Message to Garcia 20th Raphaelita Maderos Wallace Beery George Marshall
John Boles
24 The Bride Walks Out RKO Carolyn Martin Gene Raymond Leigh Jason
Robert Young
25 His Brother's Wife MGM Rita Wilson Claybourne Robert Taylor W.S. Van Dyke
26 Banjo on My Knee 20th Pearl Elliott Holley Joel McCrea John Cromwell
27 The Plough and the Stars RKO Nora Clitheroe Preston Foster John Ford
1937 28 Internes Can't Take Money Par Janet Haley Joel McCrea Alfred Santell
29 This Is My Affair 20th Lil Duryea Robert Taylor William A. Seiter
30 Stella Dallas UA Stella Martin "Stell" Dallas John Boles King Vidor
31 Breakfast for Two RKO Valentine "Val" Ransome Herbert Marshall Alfred Santell
1938 32 Always Goodbye 20th Margot Weston Herbert Marshall Sidney Lansfield
33 The Mad Miss Manton RKO Melsa Manton Henry Fonda Leigh Jason
1939 34 Union Pacific Par Mollie Monahan Joel McCrea Cecil B. DeMille
Robert Preston
35 Golden Boy Col Lorna Moon William Holden Rouben Mamoulian
Adolphe Menjou
1940 36 Remember the Night Par Lee Leander Fred MacMurray Mitchell Leisen
1941 37 The Lady Eve Par Jean Harrington Henry Fonda Preston Sturges
38 Meet John Doe WB Ann Mitchell Gary Cooper Frank Capra
39 You Belong to Me RKO Dr. Helen Hunt Henry Fonda Wesley Ruggles
40 Ball of Fire RKO Katherine "Sugarpuss" O'Shea Gary Cooper Howard Hawks
1942 41 The Great Man's Lady Par Hannah Sempler Joel McCrea William A. Wellman
42 The Gay Sisters WB Fiona Gaylord George Brent Irving Rapper
1943 43 Lady of Burlesque UA Deborah Hoople, aka Dixie Daisy Michael O'Shea William A. Wellman
44 Flesh and Fantasy Uni Joan Stanley Charles Boyer Julien Duvivier
1944 45 Double Indemnity Par Phyllis Dietrichson Fred MacMurray Billy Wilder
Edward G. Robinson
46 Hollywood Canteen WB Bera - Delmer Daves
1945 47 Christmas in Connecticut WB Elizabeth Lane Dennis Morgan Peter Godfrey
1946 48 My Reputation WB Jessica Drummond George Brent Curtis Bernhardt
49 The Bride Wore Boots Par Sally Warren Robert Cummings Irving Pichel
50 The Strange Love of Martha Ivers Par Martha Ivers Van Heflin Lewis Milestone
Kirk Douglas
51 California Par Lily Bishop Ray Milland John Farrow
1947 52 The Two Mrs. Carrolls WB Sally Morton Carroll Humphrey Bogart Peter Godfrey
53 The Other Love UA Karen Duncan David Niven Andre de Toth
54 Cry Wolf WB Sandra Marshall Errol Flynn Peter Godfrey
55 Variety Girl Par Bera - George Marshall
1948 56 B.F.'s Daughter MGM Pauline "Polly" Fulton Brett Van Heflin Robert Z. Leonard
57 Sorry, Wrong Number Par Leona Stevenson Burt Lancaster Anatole Litvak
1949 58 The Lady Gambles Uni Joan Phillips Boothe Robert Preston Michael Gordon
59 East Side, West Side MGM Jessie Bourne James Mason Mervyn LeRoy
1950 60 The File on Thelma Jordon Par Thelma Jordon Wendell Corey Robert Siodmak
61 No Man of Her Own Par Helen Ferguson/Patrice Harkness John Lund Mitchell Leisen
62 The Furies Par Vance Jeffords Wendell Corey Anthony Mann
63 To Please a Lady MGM Regina Forbes Clark Gable Clarence Brown
1951 64 The Man with a Cloak MGM Lorna Bounty Joseph Cotten Fletcher Markle
1952 65 Clash by Night RKO Mae Doyle D'Amato Paul Douglas Fritz Lang
Robert Ryan
1953 66 Jeopardy MGM Helen Stilwin Ralph Meeker John Sturges
Barry Sullivan
67 Titanic 20th Julia Sturges Clifton Webb Jean Negulesco
Robert Wagner
68 All I Desire Uni Naomi Murdock Richard Carlson Douglas Sirk
69 The Moonlighter WB Real Fred MacMurray Roy Rowland
70 Blowing Wild WB Marina Conway Gary Cooper Hugo Fregonese
1954 71 Witness to Murder UA Cheryl Draper George Sanders Roy Rowland
Gary Merrill
72 Executive Suite MGM Julia O. Tredway William Holden Robert Wise
Fredric March
Walter Pidgeon
73 Cattle Queen of Montana RKO Sierra Nevada Jones Ronald Reagan Allan Dwan
1955 74 The Violent Men Col Martha Wilkison Glenn Ford Rudolph Maté
Edward G. Robinson
Brian Keith
75 Escape to Burma RKO Gwen Moore Robert Ryan Alan Dwan
1956 76 There's Always Tomorrow Uni Norma Miller Vale Fred MacMurray Douglas Sirk
77 The Maverick Queen Rep Kit Banion Barry Sullivan Joseph Kane
78 These Wilder Years MGM Ann Dempster James Cagney Roy Rowland
1957 79 Crime of Passion UA Kathy Ferguson Doyle Sterling Hayden Gerd Oswald
Raymond Burr
1957 80 Trooper Hook UA Cora Sutliff Joel McCrea Charles Marquis Warren
81 Forty Guns 20th Jessica Drummond Barry Sullivan Samuel Fuller
1962 82 Walk on the Wild Side Col Jo Courtney Laurence Harvey Edward Dmytryk
1964 83 Roustabout Par Maggie Morgan Elvis Presley John Rich
84 The Night Walker Uni Irene Trent Robert Taylor William Castle

Sariak eta Aitortzak aldatu

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Barbara Stanwyck  

Oskar sarietan aldatu

Urtea Kategoria Filma Emaitza
1938 Aktore onena Stella Dallas Nominatua
1942 Aktore onena Bola de fuego Nominatua
1945 Aktore onena Double Indemnity Nominatua
1949 Aktore onena Voces de muerte Nominatua
1981 Ohorezko Oscar saria Irabazlea

Iruditegia aldatu

  •  
    Barbara Stanwyck Forbiden filman, 1932
  •  
    Barbara Stanwyck, So Big-erako iragarkia, 1932
  •  
    Barbara Stanwyck The Bitter Tea of General Yen drama filmaren posterra, 1933
  •  
    Barbara Stanwyck Baby Face filman, 1933
  •  
    Barbara Stanwyck Robert Taylorrekin, His Brother's Wife 1936
  •  
    Cecil B. DeMilleren 1939ko filmaren inaugurazioa, Union Pacific
  •  
    Barbara Union Pacific trailerrean, 1939
  •  
    James Gleason, Barbara Stanwyck, Gary Cooper, and Frank Capra xakean, 1940
  •  
    Barbara Stanwyck Charles C. Wilsonekin Meet John Doe filman, 1941
  •  
    Barbara Stanwyck, Whitey Schafer 1944
  •  
    Barbara Stanwyck Burt Lancasterrekin, 1948
  •  
    Barbara Stanwyck Ralph Meekerrekin Jeopardy filmerako publizitate-argazkian, 1953
  •  
    Barbara Stanwyck Linda Evansekin Big Valleyn, 1966- 1969 tartean
  •  
    The Big Valley filman Lee Majors, Peter Breck, Richard Long, Barbara Stanwyck eta Linda Evans, 1967

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ a b (Gaztelaniaz) «Barbara Stanwyck: Biografía y filmografía» AlohaCriticón 2017-07-16 (Noiz kontsultatua: 2022-08-28).
  2. ↑ a b c d (Gaztelaniaz) «Barbara Stanwyck, genial femme fatale» El Correo 2020-06-08 (Noiz kontsultatua: 2022-07-09).
  3. ↑ «Biografia de Barbara Stanwyck» www.biografiasyvidas.com (Noiz kontsultatua: 2022-08-28).
  4. ↑ a b c d e f g h (Gaztelaniaz) «Barbara Stanwyck: un marido maltratador, rumores de lesbianismo y ningún Oscar» ELMUNDO 2020-06-09 (Noiz kontsultatua: 2022-07-09).
  5. ↑ Rodriguez-Martinez, Andrea; Zhou, Bin; Sophiea, Marisa K; Bentham, James; Paciorek, Christopher J; Iurilli, Maria LC; Carrillo-Larco, Rodrigo M; Bennett, James E et al.. (2020-11). «Height and body-mass index trajectories of school-aged children and adolescents from 1985 to 2019 in 200 countries and territories: a pooled analysis of 2181 population-based studies with 65 million participants» The Lancet 396 (10261): 1511–1524.  doi:10.1016/s0140-6736(20)31859-6. ISSN 0140-6736. (Noiz kontsultatua: 2022-08-28).
  6. ↑ «Barbara Stanwyck» web.archive.org 2011-12-01 (Noiz kontsultatua: 2022-08-28).
  7. ↑ a b (Ingelesez) «cinexilio-La perdida de BARBARA STANWYCK...» cinexilio (Noiz kontsultatua: 2022-08-28).
  8. ↑ (Gaztelaniaz) ¿Qué pasó con Bárbara Stanwyck? – – Veintipico. (Noiz kontsultatua: 2022-08-28).

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Barbara_Stanwyck&oldid=9329631"(e)tik eskuratuta