Arrakasbeiti
Arrakasbeiti[1][a] Nabaskoze almiranterriko herri hustu bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioak eskualdean.
| Arrakasbeiti | |
|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |
 | |
| Kokapena | |
| Herrialdea | Nafarroa Garaia |
| Eskualdea | Pirinioaurrea |
| Udalerria | Nabaskoze |
| Administrazioa | |
| Mota | herri hustu |
| Izen ofiziala | Racas Bajo |
| Posta kodea | 31450 |
| Herritarra | arrakasbeitiar |
| Geografia | |
| Koordenatuak | 42°45′39″N 1°08′41″W / 42.76083°N 1.14472°W |
| Garaiera | 640 metro |
| Distantzia | 61,8 km (Iruñetik) |
| Demografia | |
XX. mendean jada despopulatu bezala agertzen zen. Bere lurrak Nabaskozeko Almiranterrira pasa ziren.
Bertako biztanleak arrakasbeitiarrak ziren.
Izena aldatu
Arrakasbeiti toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]
- Arracays (1353)
- Racays de Juso (1366)
- Racax de Yuso (1534)
- Racax Inferior (1714)
- Racax (1829)
- Arrakaxe (1974)
- Arrakasbeiti (1988)
Geografia aldatu
Arrakasbeiti Nabaskoze almiranterrian barruan dago, Zaraitzu ibaiaren ibar geografikoan. Ibar hau Pirinioetako ibarra da, Aezkoa eta Erronkaribar ibarren artean. Ibai hau Irati ibaiaren adarra da.
Ingurune naturala eta kokapena aldatu
Nabaskozeko Almiradioa Nafarroako Foru Komunitatearen ekialdean dago. Nabaskoze kontzejuak edo almiradioburuak 636 metroko altitudea du itsas mailatik. Bere barruan bi unitate geomorfologiko handi bereizten dira: hegoaldean mendilerro bat eta iparraldean ordoki uhindu bat. Idokorriko mendilerroak Nabaskoze udalerriaren eta Gazteluberri eta Erromantzatua udalerrien arteko muga markatzen du. Mendebaldean, Idokorri gainak eta Illongo mendilerroak osatzen dute. Azken horren barruan daude San Kiriko mendia (1172 m), Monda (1281 m), Collado (1219 m) eta Borregil (1420 m). Mendilerroa Zaraitzu ibaiak mozten du zeharka, Aizpurgiko arroila eratuz. Goi-lautada uhindua udalerriaren iparraldean zabaltzen da, Zaraitzu eta Biniese ibaien artean, batez beste 790 metroko altuera du eta bi ibaien haranen artean dago zintzilik.
Klima eta landaredia aldatu
Arrakasbeitik klima submediterraneoa du, hego-mendebaldeko zenbait puntu izan ezik, horiek subatlantikoak baitira, eta foke eta karasol babestuak, gune mediterraneoak baitira. Urteko batez besteko tenperatura 12º eta 9 ° C artekoa da, urteko prezipitazioak 1000 eta 1400 mm artekoak, urtean 100 eta 120 egun euritsu bitartean gertatzen dira, eta ebapotranspirazio potentziala 700 eta 650 mm artekoa.
Almiranterriko baso-azaleraren % 42,6 pinu gorriak dira. Eremu hezeenetan pagoek populatzen dute, baso-azaleraren eta haritzen % 22,6, eta arroila eta karasoletan, klimatologikoki Mediterraneoko enklabeak direnak, arte artadi karraskak, % 3,4. 317 ha inguru birpopulatzekoak dira, batez ere basoko pinuak (baso-azalera osoaren % 20,2), Austriako pinu beltzak % 26,6 eta Austriako larizioak % 23,7.
Estazio meteorologikoak aldatu
Nabaskoze almiranterrian dagoen, Nabaskoze kontzejuan, itsasoaren mailatik 615 metrora, Nafarroako Gobernuak 1928n jarritako estazio meteorologikoa dago.[3]
 Datu klimatikoak (Nabaskoze, 1984-2020) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 20.0 | 24.0 | 26.0 | 29.0 | 34.0 | 40.0 | 40.0 | 41.0 | 38.0 | 31.0 | 25.0 | 23.5 | 41.0 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 9.1 | 11.0 | 14.3 | 16.5 | 20.7 | 25.7 | 29.5 | 29.5 | 25.0 | 19.3 | 12.8 | 9.7 | 18.6 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 4.0 | 5.2 | 8.0 | 10.4 | 14.2 | 18.2 | 21.0 | 21.0 | 17.2 | 13.1 | 7.8 | 4.7 | 12.0 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | -1.2 | -0.7 | 1.7 | 4.2 | 7.7 | 10.6 | 12.5 | 12.4 | 9.4 | 6.8 | 2.7 | -0.2 | 5.5 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -16.0 | -13.0 | -14.0 | -5.0 | -4.0 | 0.0 | 5.0 | 3.0 | -1.5 | -5.0 | -10.0 | -15.0 | -16.0 |
| Batez besteko prezipitazioa (mm) | 86.3 | 77.7 | 73.8 | 107.9 | 79.2 | 66.0 | 38.9 | 39.8 | 62.1 | 103.0 | 113.0 | 88.4 | 936.1 |
| Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) | 58.0 | 60.0 | 52.0 | 71.5 | 45.0 | 71.5 | 66.0 | 48.0 | 54.0 | 120.0 | 75.0 | 76.0 | 120.0 |
| Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) | 12.4 | 10.9 | 10.4 | 13.1 | 12.1 | 7.8 | 5.2 | 5.2 | 7.9 | 10.7 | 12.9 | 12.0 | 120.5 |
| Elur egunak (≥ 1 mm) | 2.8 | 2.9 | 1.7 | 0.7 | 0.1 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.9 | 1.8 | 11.0 |
| Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[4] | |||||||||||||
Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.
Ikusi edo aldatu datu gordinak.
Historia aldatu
1268ko Rediezmoaren Liburuan bereizten dira. 1366an 5 su zituen, horietako bat nekazaria, eta 1427an kapare bakarra geratzen zen bertan.
Bai Arrakasbeiti bai Arrakasgoiti XVI. mendearen erdialdean Lope Arrakaskoa jaurerria ziren. Bere seme Joan, 1604an, Zerrenkanogoitiko eta Zerrenkanobeitiko petxen eta Ustaizeko jauregiaren jabea zen. Gainerakoan, bere historia Nabaskozeko almiranterriena da, bertako kide baita.
1847an parrokoa aurkezteko eskubidea Irunberriko Urniza etxeari zegokion, zeina oraindik ere herriko aldi baterako jauntzat jotzen baitzen; baina, egia esan, izaera zibileko jaurerri-jurisdikzioak desagertuta zeuden eta, horregatik, Arrakasbeiti zuzenbide komunaren mende zegoen.
Oharrak aldatu
Erreferentziak aldatu
- ↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
- ↑ Arrakasbeiti - Lekuak - EODA. (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
- ↑ .
- ↑ Nabaskozeko estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
Ikus, gainera aldatu
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q12254073
